Page 85 - 2017-4
P. 85
çərçivəyə sığmayan bu təriflər hara- həyatın özünə deyil, bu cür həyat tərzinə
dan gəlirdi? Kafkada saxtakarlıqdan, yal- qarşıdır. Bəli, buna qarşı çıxır... Necə ola
taqlıqdan, yalançı həvəsləndirmədən bilər ki, bu insan düzgün olmayan nəyisə
söhbət gedə bilməzdi. O, yazdıqlarına hiss etməsin? O, dünyanın işlərini dünya-
inanırdı. Sadəcə olaraq, ona görə belə nın insanlarından min dəfə yaxşı bilir...
alınırdı ki, dostunun xırda bir uğuru da Və bu dünyada ikinci elə bir adam yoxdur
ona böyük görünürdü, çünki həmin uğura ki, mütləq kamilliyə, saflığa, həqiqətə can
dost gözü ilə baxırdı, onu düşmən kimi atmaqda onun kimi qeyri-adi gücə sahib
baxdığı öz uğuru ilə müqayisə edirdi. olsun. Bu, belədir... Mən bütün varlığımla
inanıram ki, bu, belədir...”
Dostumun ölümündən otuz ildən çox
vaxt keçib, ancaq onun canlı surəti hələ 85
də gözlərim önündən çəkilmir: arıq, uca- 2017
boy, zərif... Nəcib duruşu vardı, aramla
yeriyirdi. Qara gözləri ciddi olduqları qə- Kafka haqqında xatirələr
dər də hərarətli idi. Təbəssümü adamı
sehrləyir, üzündəki ifadələr tilsimləyirdi.
Hamıya qarşı mehriban, diqqətli, dostla-
rına isə vəfalı, etibarlı idi. Yalnız qəfil tə-
yin olunmuş görüşlərə gəlməyə bilərdi və
onda da elə inandırıcı şəkildə üzrxahlıq
edirdi ki, deməyə söz qalmırdı. Bəli, ina-
nırdın ki, onun cismani və mənəvi iztirab-
ları, dərinliklərdə gizlənmiş bədbəxtliyi
üzə çıxaran gündəlik işlər, maneələr ona
vaxtını düzgün bölməyə, qəfil təyin olun-
muş görüşlərə getməyə imkan vermir. Yə-
qin, elə adam tapmaq olmazdı ki, Kafka
ona xoş təsir bağışlamasın. Həmkarları
da, Praqanın onu tanıyan almandilli, çex-
dilli ədəbiyyatçıları da Kafkanı çox istə-
yirdi.
Kafka haqqındakı bu kiçik xatirəni Mi-
lena Yesenskayanın Maks Broda yazdığı
məktubdan bir neçə cümlə ilə bitirmək
daha yaxşı olar. Milena bu sözləri yazan-
da Kafka ilə münasibətləri çoxdan pozul-
muşdu...
“Mənə elə gəlir, biz hamımız – bütün
dünya, bütün insanlar xəstəyik. O isə ye-
ganə adamdır ki, sağlamdır, hər şeyi
düzgün başa düşür, düzgün hiss edir və
özü də yeganə saf adamdır. Bilirəm ki, o,
dan gəlirdi? Kafkada saxtakarlıqdan, yal- qarşıdır. Bəli, buna qarşı çıxır... Necə ola
taqlıqdan, yalançı həvəsləndirmədən bilər ki, bu insan düzgün olmayan nəyisə
söhbət gedə bilməzdi. O, yazdıqlarına hiss etməsin? O, dünyanın işlərini dünya-
inanırdı. Sadəcə olaraq, ona görə belə nın insanlarından min dəfə yaxşı bilir...
alınırdı ki, dostunun xırda bir uğuru da Və bu dünyada ikinci elə bir adam yoxdur
ona böyük görünürdü, çünki həmin uğura ki, mütləq kamilliyə, saflığa, həqiqətə can
dost gözü ilə baxırdı, onu düşmən kimi atmaqda onun kimi qeyri-adi gücə sahib
baxdığı öz uğuru ilə müqayisə edirdi. olsun. Bu, belədir... Mən bütün varlığımla
inanıram ki, bu, belədir...”
Dostumun ölümündən otuz ildən çox
vaxt keçib, ancaq onun canlı surəti hələ 85
də gözlərim önündən çəkilmir: arıq, uca- 2017
boy, zərif... Nəcib duruşu vardı, aramla
yeriyirdi. Qara gözləri ciddi olduqları qə- Kafka haqqında xatirələr
dər də hərarətli idi. Təbəssümü adamı
sehrləyir, üzündəki ifadələr tilsimləyirdi.
Hamıya qarşı mehriban, diqqətli, dostla-
rına isə vəfalı, etibarlı idi. Yalnız qəfil tə-
yin olunmuş görüşlərə gəlməyə bilərdi və
onda da elə inandırıcı şəkildə üzrxahlıq
edirdi ki, deməyə söz qalmırdı. Bəli, ina-
nırdın ki, onun cismani və mənəvi iztirab-
ları, dərinliklərdə gizlənmiş bədbəxtliyi
üzə çıxaran gündəlik işlər, maneələr ona
vaxtını düzgün bölməyə, qəfil təyin olun-
muş görüşlərə getməyə imkan vermir. Yə-
qin, elə adam tapmaq olmazdı ki, Kafka
ona xoş təsir bağışlamasın. Həmkarları
da, Praqanın onu tanıyan almandilli, çex-
dilli ədəbiyyatçıları da Kafkanı çox istə-
yirdi.
Kafka haqqındakı bu kiçik xatirəni Mi-
lena Yesenskayanın Maks Broda yazdığı
məktubdan bir neçə cümlə ilə bitirmək
daha yaxşı olar. Milena bu sözləri yazan-
da Kafka ilə münasibətləri çoxdan pozul-
muşdu...
“Mənə elə gəlir, biz hamımız – bütün
dünya, bütün insanlar xəstəyik. O isə ye-
ganə adamdır ki, sağlamdır, hər şeyi
düzgün başa düşür, düzgün hiss edir və
özü də yeganə saf adamdır. Bilirəm ki, o,
