Page 77 - 2017-4
P. 77
yatı ilə çox sıx bağlı idi. Onlardan han- Ən çox xoşladığı şeylərdən biri də özünün 77
sınınsa siminə toxunanda o birilər də dilə cib saatı idi. Bütün gecəni yazdığı üçün 2017
gəlirdi. Kafkanın daxili aləmi çox zəngin, sahibə işıqpuluna görə deyinməyə başla-
çox müəmmalı idi. Əslində, Praqaya nif- yanda gedib bir neft lampası aldım. Onun Kafka haqqında xatirələr
rət etmirdi, avropalılar Avropadan necə titrək işığını çox xoşlayırdı və neftini də
danışırdılarsa, o da Praqadan elə danı- həmişə özü doldururdu. Sonra da piltəsi
şırdı. Onu ən çox qorxudan yenə də vali- ilə oynamağa başlayır, hər dəfə də lam-
deynlərindən asılı vəziyyətə düşməsi idi. pada nəsə maraqlı bir şey tapırdı. Tele-
Bu asılılıq onun “yuvasını” dağıdırdı, ona fondan isə zəhləsi gedirdi, zənginə dözə
görə də son dərəcə qənaətcil idi. Sparta- bilmirdi. Bütün zənglərə özüm cavab ver-
lılar kimi, aza qane olmağa çalışırdı. Bir məli olurdum. Mənə elə gəlir, maşınlar-
müddət Berlində ona elə gəldi ki, daxili dan, mexanikadan heç xoşu gəlmirdi. Hər
və zahiri ziddiyyətlərdən xilas olmağı ba- gün üçün bir hikmətli cümlə yazılmış təq-
carıb. Çox adi, heç kəsin diqqətini cəlb vimimi də çox xoşlayırdı. Sonralar hərə-
etməyən, heç bir xüsusi arzusu, istəyi ol- nin öz təqvimi oldu. Kafka, lazım gələndə
mayan adam kimi yaşamaq istəyirdi. Bu- ondan nəsə “öyrənirdi”. Bir dəfə içində
nun üçün xüsusi planlar da qururduq. Mə- üzüm yuduğum (üzümü, ananası çox xoş-
sələn, fikirləşirdik ki, balaca bir restoran layırdı) şüşə qabı sındırdım, həmin dəqi-
açaq, özü də orada xidmətçi işləsin. Belə qə əlində təqvim mətbəxə gəldi, gözlərini
olsa, özü heç kəsin gözünə görünmədən bərəldib dedi: “Bir an hər şeyi darmada-
hamını müşahidə edə bilər, gündəlik adi ğın edə bilər!” Sonra vərəqi mənə uzatdı.
həyata qoşulardı. Əslində, bütün bunları, O gülümsəyirdi.
özünəməxsus tərzdə olsa da, həyata ke-
çirirdi. Düzdür, Kafkanın kiminsə ona mane
olmasından xoşu gəlmirdi, ancaq bunun-
Geyiminə çox fikir verirdi. Onun fikrin- la belə, tez-tez qonağımız olurdu. “Ədəbi
cə, harayasa başdansovdu bağlanmış dünya”nın naşiri Villi Haası, “Yeni xəbər-
qalstukla getmək hörmətsizlik idi. Kost- lər”in əməkdaşı Rudolf Kayzeri hələ də
yumlarını ən yaxşı dərzilərə tikdirərdi. Ge- xatırlayıram. Bir dəfə də Frans Verfel tə-
yinib-kecinməyə çox vaxt sərf edərdi, an- zə kitabından bəzi yerləri Kafkaya oxu-
caq buna lovğalıq demək olmazdı. maq üçün bizə gəlmişdi. Onlar çox otur-
Güzgüdə sınayıcı nəzərlərlə özünə ba- dular və Verfel gedəndə onun ağladığını
xardı. Ancaq buna da özündənrazılıq de- gördüm. İçəri girəndə hiss etdim ki, Kaf-
mək olmazdı, ona görə belə edirdi ki, ət- ka da çox pis vəziyyətdədir, öz-özünə mı-
rafındakıları özündən uzaqlaşdırmasın. zıldanır: “Belə dəhşətli şeylər də olarmış...”
O da ağlayırdı. Kitabı haqda Verfelə bir-
Çox həvəslə bazarlığa gedirdi, çünki cə söz də deyə bilməmişdi. Kiminsə haq-
sadə adamları sevirdi. Yaşadığımız ərazi- qında hökm verəndə ya onu göylərə qal-
də onu tez-tez əlində bazarlıq zənbili, dırır, ya da tamamilə inkar edirdi – bu
südqabı görmək olurdu. Adətən, günorta- məsələdə orta yol yox idi. Öz yazılarına
ya qədər tək gəzməyə çıxırdı. Yazmaq da qarşı da belə ciddi, amansız idi. Mənə
nəzərə alınmaqla, gününü dəqiq bölürdü. elə gəlir, arzularının heç vaxt həyata keç-
Gəzməyə gedəndə həmişə özü ilə qeyd məyəcəyini bilsə də, özünə diletant kimi
dəftərçəsi götürürdü, yadından çıxanda baxmırdı.
yolda təzəsini alırdı. Təbiəti çox sevirdi.
sınınsa siminə toxunanda o birilər də dilə cib saatı idi. Bütün gecəni yazdığı üçün 2017
gəlirdi. Kafkanın daxili aləmi çox zəngin, sahibə işıqpuluna görə deyinməyə başla-
çox müəmmalı idi. Əslində, Praqaya nif- yanda gedib bir neft lampası aldım. Onun Kafka haqqında xatirələr
rət etmirdi, avropalılar Avropadan necə titrək işığını çox xoşlayırdı və neftini də
danışırdılarsa, o da Praqadan elə danı- həmişə özü doldururdu. Sonra da piltəsi
şırdı. Onu ən çox qorxudan yenə də vali- ilə oynamağa başlayır, hər dəfə də lam-
deynlərindən asılı vəziyyətə düşməsi idi. pada nəsə maraqlı bir şey tapırdı. Tele-
Bu asılılıq onun “yuvasını” dağıdırdı, ona fondan isə zəhləsi gedirdi, zənginə dözə
görə də son dərəcə qənaətcil idi. Sparta- bilmirdi. Bütün zənglərə özüm cavab ver-
lılar kimi, aza qane olmağa çalışırdı. Bir məli olurdum. Mənə elə gəlir, maşınlar-
müddət Berlində ona elə gəldi ki, daxili dan, mexanikadan heç xoşu gəlmirdi. Hər
və zahiri ziddiyyətlərdən xilas olmağı ba- gün üçün bir hikmətli cümlə yazılmış təq-
carıb. Çox adi, heç kəsin diqqətini cəlb vimimi də çox xoşlayırdı. Sonralar hərə-
etməyən, heç bir xüsusi arzusu, istəyi ol- nin öz təqvimi oldu. Kafka, lazım gələndə
mayan adam kimi yaşamaq istəyirdi. Bu- ondan nəsə “öyrənirdi”. Bir dəfə içində
nun üçün xüsusi planlar da qururduq. Mə- üzüm yuduğum (üzümü, ananası çox xoş-
sələn, fikirləşirdik ki, balaca bir restoran layırdı) şüşə qabı sındırdım, həmin dəqi-
açaq, özü də orada xidmətçi işləsin. Belə qə əlində təqvim mətbəxə gəldi, gözlərini
olsa, özü heç kəsin gözünə görünmədən bərəldib dedi: “Bir an hər şeyi darmada-
hamını müşahidə edə bilər, gündəlik adi ğın edə bilər!” Sonra vərəqi mənə uzatdı.
həyata qoşulardı. Əslində, bütün bunları, O gülümsəyirdi.
özünəməxsus tərzdə olsa da, həyata ke-
çirirdi. Düzdür, Kafkanın kiminsə ona mane
olmasından xoşu gəlmirdi, ancaq bunun-
Geyiminə çox fikir verirdi. Onun fikrin- la belə, tez-tez qonağımız olurdu. “Ədəbi
cə, harayasa başdansovdu bağlanmış dünya”nın naşiri Villi Haası, “Yeni xəbər-
qalstukla getmək hörmətsizlik idi. Kost- lər”in əməkdaşı Rudolf Kayzeri hələ də
yumlarını ən yaxşı dərzilərə tikdirərdi. Ge- xatırlayıram. Bir dəfə də Frans Verfel tə-
yinib-kecinməyə çox vaxt sərf edərdi, an- zə kitabından bəzi yerləri Kafkaya oxu-
caq buna lovğalıq demək olmazdı. maq üçün bizə gəlmişdi. Onlar çox otur-
Güzgüdə sınayıcı nəzərlərlə özünə ba- dular və Verfel gedəndə onun ağladığını
xardı. Ancaq buna da özündənrazılıq de- gördüm. İçəri girəndə hiss etdim ki, Kaf-
mək olmazdı, ona görə belə edirdi ki, ət- ka da çox pis vəziyyətdədir, öz-özünə mı-
rafındakıları özündən uzaqlaşdırmasın. zıldanır: “Belə dəhşətli şeylər də olarmış...”
O da ağlayırdı. Kitabı haqda Verfelə bir-
Çox həvəslə bazarlığa gedirdi, çünki cə söz də deyə bilməmişdi. Kiminsə haq-
sadə adamları sevirdi. Yaşadığımız ərazi- qında hökm verəndə ya onu göylərə qal-
də onu tez-tez əlində bazarlıq zənbili, dırır, ya da tamamilə inkar edirdi – bu
südqabı görmək olurdu. Adətən, günorta- məsələdə orta yol yox idi. Öz yazılarına
ya qədər tək gəzməyə çıxırdı. Yazmaq da qarşı da belə ciddi, amansız idi. Mənə
nəzərə alınmaqla, gününü dəqiq bölürdü. elə gəlir, arzularının heç vaxt həyata keç-
Gəzməyə gedəndə həmişə özü ilə qeyd məyəcəyini bilsə də, özünə diletant kimi
dəftərçəsi götürürdü, yadından çıxanda baxmırdı.
yolda təzəsini alırdı. Təbiəti çox sevirdi.
