Page 204 - 2017-4

çörək və ya “Nyu York Tayms” qəzeti bəzi sərbəstliklərə yol verməli olub. Məncə,

almağa sərf elədiyin vaxtı da hesablamaq nəsr tərcüməsi kifayət qədər qayda-

gərəkdir. Çünki bu məsələlər xüsusilə də sındadır, amma şairləri ciddi şəkildə

bazar günləri adamın vaxtını çox alır. nəzarətdə saxlamaq lazımdır.

T.H.: “Revyu–77” qəzetinin redak- T.H.: 1966-cı ildə “xana-xana oyu-

toru ronald Kristlə son söhbətlərimizin nu”nu tərcümə etdikdən sonra qarşınıza

birində belə bir fikir söyləmişdim ki, ən çox problem və tərcümə çətinlikləri

poeziya ilə müqayisədə nəsr tərcümə- çıxaran kitab hansı olub?

çisinin sərbəstlik imkanı daha çoxdur. q.r.: Hər hansı romanı seçib onun

yəni nəsr tərcüməçisinin orijinalı çətin əsər olduğunu demək mənim üçün

dəqiqliklə əks etdirmək baxımından o qədər də asan deyil. Artıq nəşr olunmuş

daşıdığı məsuliyyət nisbətən azdır. Bu kitablar arasında bu baxımdan birinci yeri,

fikirlə razılaşırsınızmı? bəlkə də, “Cənnət”3 romanı tutar. Hələ

q.r.: Bu, kifayət qədər nisbi məsələdir, ingilis dilində nəşr olunmamış bir kitab da

ona görə də cavab vermək çətindir. Mənə var ki, mənə həddən artıq çətin görünür.

elə gəlir, hər tərcüməçinin öz üslubu var, Bu, Braziliyanın qadın yazıçısı Nelida

204 oxşar olanları çox azdır. Bunu tərcümə Pinyonun “Bani” əsəridir. O, özünəməxsus
seminarlarında tələbələrin eyni əsəri üslubu ilə portuqal dilinin elə dərinliklərinə

2017 tərcümə edərkən ortaya çıxardıqları varıb ki, həmin əsəri ingiliscədə ipə-sapa

tamamilə fərqli mətnlərdə də görürəm. yatırmaq sadəcə mümkünsüz görünür

Sadəcə onu deyə bilərəm ki, bu zaman Pinyon portuqal dilinin üslub imkanlarını

mənim də öz yanaşmalarım olur, öz milli çalarlarla elə bəzəyib-düzəyib ki,

yaxşı tərcümə, bir əsəri digər dildə yenidən yazmaq deməkdir...” versiyalarıma daha çox üstünlük verirəm. əvvəllər bu dildə yazmış heç bir yazıçı

Amma təbii ki, digərlərinin mövqelərini və buna nail ola bilməyib, nəinki bu dildə,

dəlil-sübutlarını da anlayıram. Əminliklə hətta başqa dildə yazan heç bir qələm

deyə bilərəm ki, orijinala sadiqlik adamı həmin dərinliyə baş vura bilməyib –

məsələsinə nəsrdə də poeziyada olduğu bircə Ceyms Coysdan başqa, amma

kimi ciddi diqqət yetirilməlidir. Bu fikrimə Nelida Pinyon, Coys tipli yazıçı deyil. Çox

də qəti əminəm ki, dediyinizin əksi adam Xulio Kortasardan – o cür çətin

doğrudur. Yəni şairlər forma və quruluşu yazıçıdan etdiyim tərcüməyə heyran olur.

saxlamaqdan ötrü daha çox sərbəstliyə Amma zənnimcə, o, Asturiasdan çox-çox

yol verməli olurlar. Dantenin tərcüməsi ilə rahat yazıçıdır. Baxmayaraq ki, Asturias

bağlı belə bir məqam həmişə problem “qədim və böyük dildən” istifadə etməyə

yaradıb. Sinkler1in nəsr üslubu bu girişib, bu, belədir. Bəlkə də, qəribə görünə

baxımdan heyranedicidir. Tədris bilər, amma mən nə qədər qəliz və

prosesində Sinklerin tərcüməsindən çox mürəkkəb əsər olur-olsun, keyfiyyətli

istifadə etmişəm və bu, uğurlu nəticələr mətnləri sadə və zəif mətnlərdən daha

verib. Üçlü qafiyənin öhdəsindən Siardi2 asan tərcümə edirəm. Elmi traktatları

də məharətlə gələ bilib. Amma o, öz tərcümə etməməyə, demək olar ki, and

tərcüməsində Sinklerin lazım bilmədiyi içmişəm. Çünki başa düşmüşəm, bu, hər

1 Con Sinkler – Dantenin “İlahi komediya”sını ingiliscəyə nəsr üslubunda çevirən tərcüməçi
2 Con Siardi – əslən italyan olan Amerika şairi, “İlahi komediya”nın tərcüməçisi
3 Kuba yazıçısı Xose Lezama Limanın romanı