Page 41 - "Xəzər"
P. 41
ğası yaymışdı ki, yalnız Bakı yox, bütün yalnız qəzetlərdən, bu cəbhələrdə 41
Azərbaycan xanları – təkcə Dərbənd döyüşmüş hərbçilərdən öyrənirdi. Knyaz 2016
xanlığı müqavimət göstərmişdi – özlərini düz dörd il davam edən o istefa günlərini
və taxtlarını qorumaq üçün bir qüvvə özünün “qara istirahət günləri” hesab Elçin. Baş
axtarırdılar və o qüvvə də Rusiya idi. Hət- edirdi, çünki onun təbiətinə, əqidəsinə ən
ta knyaz Sisianova qarşı ölüm-dirim mü- çox yad olan bir şey vardısa, o da belə
haribəsi aparan və oğlu ilə birlikdə bu bir istirahət idi – işsiz-gücsüz istirahət.
müharibədə həlak olan Cavad xan həmin
96-cı ildə general Rimski-Korsakov Gən- İndi isə Qafqaz ordusunun Baş ko-
cəyə yaxınlaşanda müqavimət göstərmə- mandanı knyaz Sisianov Bakıya daxil
dən şəhərin qapılarını taybatay açdı və olurdu.
rus qarnizonu Gəncəyə girdi, baxmayaraq
ki, xan özü də Qacarlar nəslindən idi. O Və qəribə hadisələr gözlənilmədən
zaman Şimali Azərbaycandakı Qacar xofu baş verir – Bakıya yaxınlaşdığı o təntənəli
nəticəsində ən naşı və bacarıqsız rus anlarda knyaz Sisianov birdən-birə, Babua
generalları belə, çox zaman qan tökmədən Arçili xatırladı və sövq-təbii başını qaldırıb
kiçik məhəlli qələbəciklər qazanırdı və göyə baxaraq gülümsəyib, fikrində: “Oralar-
ülyahəzrətin gözlərində bu qələbəcikləri da nə var, nə yox, Babua?” – soruşdu.
qəhrəmanlıq nümunəsi kimi şişirdərək,
mənsəb qazanırdılar. Ağıllı, istedadlı və Bəlkə, kim bilir – Babua, doğrudan
cəsarətli olduğu qədər də, qəddar olan da, indi ona baxır? Buna kim “hə”, ya da
Ağa Məhəmməd şah Qacarın qorxusu, “yox” deyə bilər? Heç kim! Bu yerdə “hə”
vahiməsi o zaman, əslində, bütün Cənubi ilə “yox” arasında heç bir fərq yoxdur, nə
Qafqazda Rusiyanın gözəgörünməz “hə” oraları görüb, nə də “yox”.
müttəfiqi idi, ancaq imperiya bu əlverişli
şəraitdən necə istifadə etdi? – ülyahəzrətin Knyaz yenə gülümsədi: “Hər halda,
vəfatından sonra bədbəxt Pavel gözlənil- Babua, oralardasansa, Paatanın salam-
mədən qoşunları geri çəkdi. larını qəbul et!..”
Knyaz Sisianov özündən asılı olma- Paata? Uzun illər idi, bu ad – Paata –
yaraq Panteranın boynuna bir-iki yumşaq knyaz Sisanovun yadına düşmürdü və
şapalaq vurdu – knyaz hər dəfə bədbəxt Bakıya yaxınlaşdığı o dəqiqələrdə bu da
Pavelin bu ağlasığmaz hərəkətini, bağış- yadına düşdü ki, Babua o balaca Paataya
lanmaz səhvini xatırlayanda – bunu isə hansısa bir sözü cidd-cəhdlə əzbərlədirdi.
tez-tez xatırlayırdı – əsəbiləşir və Avropada Hansı söz idi elə? Necə idi o söz? Nə idi
Bonapartın zühur etdiyi bir zamanda o sözün mənası – knyaz burasını heç
itirilmiş bu on ilə çox heyifsilənirdi. Bir vəchlə yadına sala bilmədi.
ildən sonra – 1897-ci ildə isə Pavel onu
– istedadlı, ancaq narazı general-mayoru Və o sözü yadına sala bilməyən knyaz
“səhhətinə görə” – səhhətinin ən sağlam Sisianov belə gözəl bir gündə boş yerə
olduğu bir vaxtda – istefaya göndərdi və özünü yormaq istəmədi – Paata həmişəlik
knyaz Sisianov müxtəlif cəbhə xəbərlərini bir keçmişdə qalmışdı və bu gün söhbət
infanteriya generalı knyaz Pavel Dmitriyeviç
Sisianovdan gedir, eşidirsən, Babua Arçil,
infanteriya generalı Pavel Dmitriyeviç
Sisianovdan!
Azərbaycan xanları – təkcə Dərbənd döyüşmüş hərbçilərdən öyrənirdi. Knyaz 2016
xanlığı müqavimət göstərmişdi – özlərini düz dörd il davam edən o istefa günlərini
və taxtlarını qorumaq üçün bir qüvvə özünün “qara istirahət günləri” hesab Elçin. Baş
axtarırdılar və o qüvvə də Rusiya idi. Hət- edirdi, çünki onun təbiətinə, əqidəsinə ən
ta knyaz Sisianova qarşı ölüm-dirim mü- çox yad olan bir şey vardısa, o da belə
haribəsi aparan və oğlu ilə birlikdə bu bir istirahət idi – işsiz-gücsüz istirahət.
müharibədə həlak olan Cavad xan həmin
96-cı ildə general Rimski-Korsakov Gən- İndi isə Qafqaz ordusunun Baş ko-
cəyə yaxınlaşanda müqavimət göstərmə- mandanı knyaz Sisianov Bakıya daxil
dən şəhərin qapılarını taybatay açdı və olurdu.
rus qarnizonu Gəncəyə girdi, baxmayaraq
ki, xan özü də Qacarlar nəslindən idi. O Və qəribə hadisələr gözlənilmədən
zaman Şimali Azərbaycandakı Qacar xofu baş verir – Bakıya yaxınlaşdığı o təntənəli
nəticəsində ən naşı və bacarıqsız rus anlarda knyaz Sisianov birdən-birə, Babua
generalları belə, çox zaman qan tökmədən Arçili xatırladı və sövq-təbii başını qaldırıb
kiçik məhəlli qələbəciklər qazanırdı və göyə baxaraq gülümsəyib, fikrində: “Oralar-
ülyahəzrətin gözlərində bu qələbəcikləri da nə var, nə yox, Babua?” – soruşdu.
qəhrəmanlıq nümunəsi kimi şişirdərək,
mənsəb qazanırdılar. Ağıllı, istedadlı və Bəlkə, kim bilir – Babua, doğrudan
cəsarətli olduğu qədər də, qəddar olan da, indi ona baxır? Buna kim “hə”, ya da
Ağa Məhəmməd şah Qacarın qorxusu, “yox” deyə bilər? Heç kim! Bu yerdə “hə”
vahiməsi o zaman, əslində, bütün Cənubi ilə “yox” arasında heç bir fərq yoxdur, nə
Qafqazda Rusiyanın gözəgörünməz “hə” oraları görüb, nə də “yox”.
müttəfiqi idi, ancaq imperiya bu əlverişli
şəraitdən necə istifadə etdi? – ülyahəzrətin Knyaz yenə gülümsədi: “Hər halda,
vəfatından sonra bədbəxt Pavel gözlənil- Babua, oralardasansa, Paatanın salam-
mədən qoşunları geri çəkdi. larını qəbul et!..”
Knyaz Sisianov özündən asılı olma- Paata? Uzun illər idi, bu ad – Paata –
yaraq Panteranın boynuna bir-iki yumşaq knyaz Sisanovun yadına düşmürdü və
şapalaq vurdu – knyaz hər dəfə bədbəxt Bakıya yaxınlaşdığı o dəqiqələrdə bu da
Pavelin bu ağlasığmaz hərəkətini, bağış- yadına düşdü ki, Babua o balaca Paataya
lanmaz səhvini xatırlayanda – bunu isə hansısa bir sözü cidd-cəhdlə əzbərlədirdi.
tez-tez xatırlayırdı – əsəbiləşir və Avropada Hansı söz idi elə? Necə idi o söz? Nə idi
Bonapartın zühur etdiyi bir zamanda o sözün mənası – knyaz burasını heç
itirilmiş bu on ilə çox heyifsilənirdi. Bir vəchlə yadına sala bilmədi.
ildən sonra – 1897-ci ildə isə Pavel onu
– istedadlı, ancaq narazı general-mayoru Və o sözü yadına sala bilməyən knyaz
“səhhətinə görə” – səhhətinin ən sağlam Sisianov belə gözəl bir gündə boş yerə
olduğu bir vaxtda – istefaya göndərdi və özünü yormaq istəmədi – Paata həmişəlik
knyaz Sisianov müxtəlif cəbhə xəbərlərini bir keçmişdə qalmışdı və bu gün söhbət
infanteriya generalı knyaz Pavel Dmitriyeviç
Sisianovdan gedir, eşidirsən, Babua Arçil,
infanteriya generalı Pavel Dmitriyeviç
Sisianovdan!
