Page 40 - "Xəzər"
P. 40
Qız Qalası, gəmilərlə ən müxtəlif dünya indi isə Bakıya Minsk quberniyasında iki
mallarının daşındığı, yay-qış – həmişə minə qədər təhkimli kəndlisi olan 51 – 52
qarışqa yuvası kimi qaynayan Bakı limanı hələ tamam olmamışdı – yaşlı infanteriya
– bütün bunlar knyaz Sisianovun xatirində generalı1, Baş komandan idi və artıq
canlandı və bütün bunların hamısı – Gürcüstanın Kaxetiya və İmeretiya çarlıq-
“Eşidirsən, dostum Pantera, hamısı!” – bir ları, Minqreliya, Quriya knyazlıqları, Araz-
neçə dəqiqədən sonra Derjavaya məxsus dan bu tərəfə, demək olar ki, bütün Şimali
olacaqdı. Azərbaycan – Qarabağ, Gəncə, Şəki,
Bu – əlahəzrət imperatorun iradəsi ilə Şirvan xanlıqları, Car-Balakən camaatlığı
knyaz Sisianovun yuxusuz gecələrinin, ana Rusiyanın tərkibində idi və bu tarixi
knyaz Sisianovun qılıncının – kəsən gün – 1806-cı il fevral ayının 8-i – Bakı
qılıncının! – sayəsində əldə edilmişdi. xanlığı da Rusiya İmperiyasının ərazisinə
O, heç vaxt özü ilə bu cür öyünmə- çevrilirdi. Çox çəkməyəcəkdi ki, bütün bu
mişdi, ancaq bu dəfə gülümsəyib, aşkar ayrı-ayrı cırtdan çarlıqlar, xanlıq-lar –
bir özündənrazılıqla özü-özünə tənə etdi: hamısı Derjavanın quberniyaları olacaq-
“Bəsdir, knyaz, deyəsən, yaman şöhrət- dı və o zaman, bəlkə də, bu tarixi günlər
40 pərəst olursan!..” və bu tənədə xoş bir yalnız tarixçilərin yazılarında qeyd
ediləcəkdi, ancaq knyaz Sisianovun bu
həyəcan var idi.
2016 Knyaz Sisianov özündən deyən, dö- gümanı onun üçün bu günün əhəmiyyətini
şünə döyən, elədikləri ilə öyünən və bunları və sevincini, bu günün fərəhini və təntə-
kimlərinsə gözünə soxan adam deyildi, nəsini heç vəchlə azaltmırdı.
Knyaz Sisianov bu tarixi gündə təkcə
ancaq qürurlu idi, öz qələbələri ilə fəxr
edirdi və bunu heç kimdən də gizlətmirdi. özü ilə fərəhlənir və qürur duymurdu,
O, özündən müştəbehliyə, xüsusən bəlkə, daha artıq dərəcədə ana Rusiya
yüksəkvəzifəli məmurların və generalların ilə fərəhlənir və qürürlanırdı və bu, onun
özündən müştəbehliyinə nifrət edirdi və bütün daxilindən gələn bir həqiqət idi.
yalançı təvazökarlıq da onun qətiyyən xo- Elə bil dünən idi – ancaq o vaxtdan
şuna gəlmirdi. on il keçib – ülyahəzrət II Yekaterina, Va-
İki gün bundan əvvəl bu yerlərdə lerian Zubovun komandanlığı ilə rus or-
çovğun idi, sulu qar yağıb, hələ quruma- dusunun Cənubi Qafqaz yürüşünə qərar
mışdı və Abşeronun qumuna qarışmış verdi və Azərbaycana girən Zubov Bakını
palçıq Panteranın addımları altında işğal etmək üçün 6000 nəfərlik qoşun
xırçıldayırdı. Knyaz bu yerlərə yaxşı bələd ayırdı, Xəzər flotu Bakı körfəzinə daxil
idi, Hüseynqulu xanla birlikdə bu yerlərdə oldu, Bakı qan tökülmədən rus təbəəliyini
Elçin. Baş az dovşan ovlamamışdı, yolun kənarındakı qəbul etdi və gənc Zubovun dikbaş gene-
o qamışlıqlarda az ördək, qaz, kəlaf, ral-mayor Sisianovdan xoşu gəlməsə də,
qaşqaldaq vurmamşdı. ülyahəzrətin göstərişi ilə onu Bakının
O zaman – Bakıya ilk dəfə gəldiyi komendantı təyin etdi.
həmin 1796-cı ildə o, sadəcə bu şəhərin O zaman Ağa Məhəmməd şah Qacarın
komendantı, 41 yaşlı general-mayor idi, qəddarlığı Cənubi Qafqaza elə bir xof
1infanteriya generalı – o заманкы рус пийада гошунларында ян йцксяк эенерал рцтбяси
mallarının daşındığı, yay-qış – həmişə minə qədər təhkimli kəndlisi olan 51 – 52
qarışqa yuvası kimi qaynayan Bakı limanı hələ tamam olmamışdı – yaşlı infanteriya
– bütün bunlar knyaz Sisianovun xatirində generalı1, Baş komandan idi və artıq
canlandı və bütün bunların hamısı – Gürcüstanın Kaxetiya və İmeretiya çarlıq-
“Eşidirsən, dostum Pantera, hamısı!” – bir ları, Minqreliya, Quriya knyazlıqları, Araz-
neçə dəqiqədən sonra Derjavaya məxsus dan bu tərəfə, demək olar ki, bütün Şimali
olacaqdı. Azərbaycan – Qarabağ, Gəncə, Şəki,
Bu – əlahəzrət imperatorun iradəsi ilə Şirvan xanlıqları, Car-Balakən camaatlığı
knyaz Sisianovun yuxusuz gecələrinin, ana Rusiyanın tərkibində idi və bu tarixi
knyaz Sisianovun qılıncının – kəsən gün – 1806-cı il fevral ayının 8-i – Bakı
qılıncının! – sayəsində əldə edilmişdi. xanlığı da Rusiya İmperiyasının ərazisinə
O, heç vaxt özü ilə bu cür öyünmə- çevrilirdi. Çox çəkməyəcəkdi ki, bütün bu
mişdi, ancaq bu dəfə gülümsəyib, aşkar ayrı-ayrı cırtdan çarlıqlar, xanlıq-lar –
bir özündənrazılıqla özü-özünə tənə etdi: hamısı Derjavanın quberniyaları olacaq-
“Bəsdir, knyaz, deyəsən, yaman şöhrət- dı və o zaman, bəlkə də, bu tarixi günlər
40 pərəst olursan!..” və bu tənədə xoş bir yalnız tarixçilərin yazılarında qeyd
ediləcəkdi, ancaq knyaz Sisianovun bu
həyəcan var idi.
2016 Knyaz Sisianov özündən deyən, dö- gümanı onun üçün bu günün əhəmiyyətini
şünə döyən, elədikləri ilə öyünən və bunları və sevincini, bu günün fərəhini və təntə-
kimlərinsə gözünə soxan adam deyildi, nəsini heç vəchlə azaltmırdı.
Knyaz Sisianov bu tarixi gündə təkcə
ancaq qürurlu idi, öz qələbələri ilə fəxr
edirdi və bunu heç kimdən də gizlətmirdi. özü ilə fərəhlənir və qürur duymurdu,
O, özündən müştəbehliyə, xüsusən bəlkə, daha artıq dərəcədə ana Rusiya
yüksəkvəzifəli məmurların və generalların ilə fərəhlənir və qürürlanırdı və bu, onun
özündən müştəbehliyinə nifrət edirdi və bütün daxilindən gələn bir həqiqət idi.
yalançı təvazökarlıq da onun qətiyyən xo- Elə bil dünən idi – ancaq o vaxtdan
şuna gəlmirdi. on il keçib – ülyahəzrət II Yekaterina, Va-
İki gün bundan əvvəl bu yerlərdə lerian Zubovun komandanlığı ilə rus or-
çovğun idi, sulu qar yağıb, hələ quruma- dusunun Cənubi Qafqaz yürüşünə qərar
mışdı və Abşeronun qumuna qarışmış verdi və Azərbaycana girən Zubov Bakını
palçıq Panteranın addımları altında işğal etmək üçün 6000 nəfərlik qoşun
xırçıldayırdı. Knyaz bu yerlərə yaxşı bələd ayırdı, Xəzər flotu Bakı körfəzinə daxil
idi, Hüseynqulu xanla birlikdə bu yerlərdə oldu, Bakı qan tökülmədən rus təbəəliyini
Elçin. Baş az dovşan ovlamamışdı, yolun kənarındakı qəbul etdi və gənc Zubovun dikbaş gene-
o qamışlıqlarda az ördək, qaz, kəlaf, ral-mayor Sisianovdan xoşu gəlməsə də,
qaşqaldaq vurmamşdı. ülyahəzrətin göstərişi ilə onu Bakının
O zaman – Bakıya ilk dəfə gəldiyi komendantı təyin etdi.
həmin 1796-cı ildə o, sadəcə bu şəhərin O zaman Ağa Məhəmməd şah Qacarın
komendantı, 41 yaşlı general-mayor idi, qəddarlığı Cənubi Qafqaza elə bir xof
1infanteriya generalı – o заманкы рус пийада гошунларында ян йцксяк эенерал рцтбяси