Page 160 - "Xəzər"

yazardım. Ya da qeyd dəftərçəmi göstə- yaxud cümlə – özü ilə yeni yaranmış hə-

rərdim, hamı görsün ki, isti, canlı, insani yati əlaqəni təcəssüm etdirir və hadisələrin

sözlər onlara yad olan ən süni stimullardan həyatilik, fasiləsizlik, zamansızlıq və

necə yaranır. Hansısa bir kitabı oxuyanda dəyişməzliyinə mən hər dəfə yenidən baş

gözümə sataşan ifadələri göstərərdim, vururam. Hər bir söz, hər sətir mənim

yazardım, bax bu hissələr mənim təxəy- varlığımla bağlıdır – istər əməl, hadisə,

yülümü canlandırıb,– amma kim izah edə fakt, hansısa fikir və ya hiss, istək, qaçış,

bilər ki, bu necə baş verir, bu iş necə gö- həsrət, arzu, xəyal, qəribəlik, istərsə də,

rülür? ümumiyyətlə, bütün bitməmiş, düşünül-

Əsər haqqında, hətta ən yaxşı, ən məmiş, beynimdə ilişib-qalmış, yarısökük

ağıllı, inandırmağı bacaran, müəllifə qarşı hörümçək toru kimi onu bürüyən şeylər

xeyirxah, xoş münasibət bəsləyən, – olsun. Əslində, dumanlı, sezilməz heç nə

düzdür, bu, demək olar, mümkün deyil, – olmur – hətta belə “heç nə”lər də bölünməz

tənqidçilər nə desə də, əgər əsərin yaran- və möhkəmdirlər. Özüm isə hörümçək

masının əsl prosesi, mexanizmi sənə kimiyəm – hey toxuyuram, hörürəm, öz

tanışdırsa, onların fikirləri sənin üçün boş qismətimə sadiqəm və anlayıram ki, bu

160 şeydir. Yazdıqlarım sözbəsöz olmasa da, hörümçək toru mənim özümdən toxunur,

hər halda, aydın və dəqiq yadımdadır; ona görə də heç vaxt mənə tələ qurmay-
2016 mənim kitablarım – kabinetdə oturub acaq və heç vaxt sona yetməyəcək.

qələm və cədvəllərlə yox, həftələrlə, hər Əvvəllər Dostoyevski ilə rəqib olmaq

bir hava şəraitində, fiziki cəhətdən hər istəyirdim. Ümid edirdim ki, dünyaya qəlbin

Henri Miller. Yazıçılıq haqqında düşüncələr santimetrini sürünə-sürünə öyrəndiyim, çılğın və sirli çırpıntılarını göstərəcəyəm,
geodezist kimi müayinə etdiyim sahədir. dünya da heyrətə gəlib mat qalacaq.
Qısa desəm, bu iş indi də ilk günlərdə Amma tezliklə anladım ki, biz Dostoyev-
olduğu kimi mənim üçün adidir, bəlkə, lap skinin təsvir elədiyi nöqtəni artıq keçmişik,
vərdiş etdiyimdən də artıq. Kitabın finalını o mənada ki, ruhi aşınma bizi bir az da
isə fiziki bir hərəkət kimi anlayıram: duruşu irəli aparıb. Bizim üçün ruh məfhumunun
dəyişmək lazımdı. Kitab minlərlə başqa özü yoxa çıxıb, daha doğrusu, o, indi
cür sonluqla da bitə bilərdi. Onun heç bir hansısa kimyəvi cəhətdən dəyişilmiş qorx-
hissəsi tamamilə sona çatdırılmamışdı və ulu bir görkəm alıb. Bizim ancaq məğlub
hər hansı bir yerindən başlayıb davamını olmuş və hissələrə bölünmüş qəlbin kristal
yaza bilərdim; yeni kanallar və tunellər elementlərindən xəbərimiz var. Bu halı
qazardım, yeni evlər, körpülər tikərdim, müasir rəssamlar yazıçılardan daha açıq-
ora yeni sakinlər yerləşdirərdim, fauna və saçıq təsvir edirlər: Pikasso dediklərimin
flora aləmini dəyişərdim, özü də bütün sübutu üçün əla nümunədir. Elə buna
bunlar əsərdə toxunduğum faktlara görə mənim üçün roman yazmaq, İngiltərə,
əvvəlkilərdən daha çox uyğun gələ bilərdi. Fransa və Amerikadakı müxtəlif ədəbi
Əslinə qalsa, mənim yazılarımın əvvəli

və sonu olmur. Həyat, onu anladığın cərəyanlara qoşulmaq qədər mümkünsüz

istənilən məqamdan başlaya bilər; kitab idi, çünki onların hamısı dalana aparırdı.

da onun kimi. Ancaq hər bir başlanğıc – Etiraf edirəm ki, həyatın dağınıq, parçalan-

istər kitab olsun, səhifə, abzas, ifadə, mış elementlərini müşahidə edəndə, –