Page 158 - "Xəzər"

göstərir ki, yolu hansısa bir gözəgörünməz iki hissəyə bölürlər. Mən tam əminəm ki,

mərkəzdən başlayıb. Bu mərkəz, əlbəttə, nə vaxtsa incəsənət yoxa çıxacaq.

onun beyin qırışlarının arasında yerləş- Sənətkar qalacaq, həyat isə “incəsənət

məyib, bütün yaranışın ritmini tuta bilən, sahəsi” deyil, incəsənətin özü olacaq,

ona görə də bu cür etibarlı, xarab olma- sənətə aid olan hər şeyi qəti və birdəfəlik

yacaq, məhv edilməyəcək, elə yaranışın dəyişəcək.

özü kimi möhkəm, müstəqil, nizamsız, Düzünü desək, biz hələ yaşamağa

məqsədsiz bir mərkəzdir. Sənət, həyatın başlamamışıq. Biz artıq heyvan deyilik,

necə dəyərli olduğundan başqa heç nə ancaq hələ insan da olmamışıq. İncəsənət

öyrətmir. Böyük əsərlər onun yaradıcısı yaranandan hər bir dahi sənətkar bunu

kimi sirdən agah olan bir ovuc adamdan dəfələrlə deyib, ancaq başa düşən az

savayı, hamıya qaranlıq qalır. Onda olan olub. İncəsənət öz həqiqi mahiyyətini

xəbər, ismarıc öz dəyərinə görə ikinci tapan kimi itəcək. Axı o, sadəcə əvəzet-

yerdədir, əsas – onun əbədiləşdirmək ba- mədir, birbaşa ifadə edə bilmədiyimizi

carığıdır. Buna görə də bircə nəfər başa çatdırmağa yardımçı olan rəmzi dildir.

düşən oxucunun olması onun üçün ye- Amma bunun həyata keçməsi üçün insan,

158 tərlidir. sözün əsl mənasında inanclı olmalıdır:

Mənim inqilabçı olduğumu söyləyirdilər. dindar yox, əsl inam daşıyıcısı, tanrı –
2016 Əgər, doğrudan da, belədirsə, onda bu, olmalıdır. Bu əvvəl-axır mütləq baş

iradəmin əksinə baş verib. Mən dünyanın verəcək. Əsas yola çıxaran cığırlardan

quruluşunun əleyhinə çıxmıram. Özüm ən mühümü, düzgün istiqamətə aparanı

haqqında Blez Sandrarın sözləri ilə deyə və yolçunu digərlərindən daha çox

bilərəm: “Mən inqilabiləşdirirəm”. Bu, heç mükafatlandıran incəsənətdir. Öz qismətini

də inqilabçı olmaq deyil. Mən müsbət və anlamış sənətkar elə bu səbəbdən daha

Henri Miller. Yazıçılıq haqqında düşüncələr mənfini ayıran arakəsmənin hər bir üzündə sənətkar olmur. Hər şey şimşək kimi

yaşaya bilərdim. Ümumiyyətlə, sanıram gözqamaşdıran yeni, “bugünkü həyatda

ki, bu bölünmələrin fövqünə qalxmışam incəsənət də daxil olmaqla, heç nə

və gözəl ifadə olunmuş, amma etika çiçəklənməyə qadir deyil” düşüncəsinə

kateqoriyalarından uzaq yazılarımla bu aparıb çıxarmalıdır.

iki başlanğıcın hansısa harmoniyasını Kimsə bütün bu düşüncələri uydurma

yaradıram. Hesab edirəm, sənət meyda- adlandıra bilər, amma mən indi, həqiqətən,

nından və onun təsir dairəsindən uzaq tam əmin olduğum şeylərdən danışıram.

durmaq lazımdır. Sənət – sadəcə olaraq, Əlbəttə ki, məsələnin həqiqiliyi ilə bizim

yaşamaq vasitələrindən biridir, həyat isə onu necə başa düşməyimiz, hətta öz

ondan daha səxavətlidir. Sənət həyatın vəziyyətimiz arasında qaçılmaz bir uçurum

özündən üstün ola bilməz. O, ancaq yol var; amma bir başqasının məsələni necə

göstərə bilər, bunu isə nəinki tamaşaçılar, qavraması ilə həqiqi durum arasında açıq-

hətta sənətkarın özü də anlamır. Məqsədə aşkar fərq olduğunu da yadda saxlamaq

çevriləndə sənət özünə xəyanət edir. lazımdır. Subyektiv və obyektivlik arasında

Sənətkarlar isə, adətən, həyata qalib əhəmiyyətli fərqlər isə mövcud deyil. Hər

gəlməyə çalışmaqla ona xəyanət edirlər. şey xəyali və kifayət qədər gözəgörün-

Onlar yumurta kimi bütöv olmalı bir şeyi məzdir. Bütün hallar, o cümlədən insanın