Page 143 - "Xəzər"
P. 143
adan nә olmuşdu – emosional çılğınlıq, gündәncә onu xoşlamayan anamdan bәrk 143
yoxsa adi maraq. Bildiyim budur ki, velosipedi çәkinirdi; qorxudan az qala qarnına sancı 2015
sakitcә aparıb qapının ağzına qoydum, dolurdu. Ərindәn bәdgüman olan qadın
dayımın böyründәki stula dırmaşıb, qısqanclığı demәzdim buna, yox, bu – Mario Benedetti. Yaxın sahil
gözlәnilmәz şahid ifadәsini birbaşa atamın yavaş-yavaş közәrib alışan vә heç cür ipә-
üzünә oxudum: “Dünәn axşam stolun altında sapa yatmayan şüurlu bir nifrәt hissiydi.
Klarita ilә ayaqlarınızı bir-birinizә necә sürt-
düyünüzü görmüşәm”. Anamın gözlәri Koka-kola gәtirәn stüardessa mәnә
kәllәsinә çıxdı (o bәrәlmiş bәbәklәri heç yaxınlaşır, mәnsә – vicdan әzabı içindә
vaxt yaddan çıxartmaram); qocam isә qovruluram. Qocamın hәyatına zәhәr qatan
dodaqlarını bir-birinә sıxıb mәnә elә bir o lәnәtә gәlmiş ifadәni artıq heç bir şey
dәhşәtli itaәtkarlıqla baxdı ki, sanki bu, İsa mәnim şüurumdan çıxara bilmәz. Atam heç
Mәsihә tam әksini söylәyәn antipodun әvvәldәn dә anamla yola getmirdi, daha
baxışlarıydı: “Amandır, uşaqları mәnim doğrusu, sözlәri tutmurdu. Mәn heç vaxt
yanıma buraxmayın!” Amma kim bilir, mәnә bir-birindәn bu dәrәcәdә fәrqli, bu dәrәcәdә
baxa-baxa bәlkә o, sadәcә, belә düşünürdü: peşmançılıq keçirәn әr-arvad görmәmişәm.
“İyrәnc gonbul”. Hәr halda, hәmin dәqiqәdәn Atam hәr şeydәn tәsirlәnәn hәssas vә
etibarәn atamla anam üç ayacan küsülü duyğusal adamdır; qızğınlığına rәğmәn,
qaldı; bir-birini dindirmәdilәr. Bir dә görürdün mәncә, ağciyәrin yekәsidir, üstәlik dә ziyalı.
anam mәnә ucadan sәslәnib mәslәhәt verir- Tәxminәn mühәndis qәdәr ziyalı idi (özü
di: “Atana de, sәnә süd pulu saxlasın”. tam mühәndis olmasa da, ziyalılığı mühәn-
Qoca da mәnim vasitәmlә sözünü ona disinkindәn dә artıq idi). Kitab hәvәskarı,
başqa cür eşitdirirdi: “Anana de, mәn bu mütaliә xәstәsi olan әsl oxucu. O cür dә
gün şam yemәyinә gәlmәyәcәm”. tәsviri sәnәtin, musiqinin aludәsidir vә
xoşbәxtlikdәn, hәmkarı sayıla bilәcәk bәzilәri
Aydındır ki, Klaritanın ayağı evimizdәn kimi heç dә belә düşünmür ki, guya hәyat
kәsilmişdi; o bir daha bizim doğma ata – loqarifmdir. Anam isә, әksinә, kifayәt
ocağımızda peyda olmadı. qәdәr inadkardır (sevәn oğul üçün nә qәdәr
yolverilmәz dә olsa, subyektivliyi bir kәnara
Əlbәttә, hazırda mәnim belә hesab qoysaq, belә demәk lazım gәlәrdi ki, lap
etmәyә cürәtim çatar ki, pәrpәrәng çalarlı qatır kimi tәrsdir), hissiyyatı korşalıb (yalnız
qәşәng gözlәri olan bu yaraşıqlı, bu sarışın şәxsi dәrdini dәrd bilәr, özgәninki vecinә
gözәlçә qocamın çox xoşuna gәlirdi (Klarita gәlmәz), özünün ensiklopedik cәhalәtindәn
atamdan on, anamdan beş yaş kiçik idi). qürur duyur, kitabı, ümumiyyәtlә, incәsәnәti
Belә sifәti yalnız yuxuda görә bilәrdin, hәlә görәn gözü yoxdur, әvәzindә ev işlәrini
necә dә süzgün baxışları vardı! İncә, yumşaq yaxşı bacarır, qәlbi dә mәrhәmәt yuvasıdır
әllәrinin maviyә çalan zәrif damarları güclә (intәhası, bu yuvaya baş vuranacan adamınkı
gözә çarpsa da, onları hamı sezә bilirdi, o adama dәyir). Daha çox tәnbeh-qınağa
cümlәdәn, şahid ifadәsinә imza atan mәnim meyillidir, nәinki tәmkinli davranışa – bir
kimi beş (bәlkә dә altı?) yaşlı gicbәsәr dә. sözlә, qәliz adamdır.
Görünür, hәqiqәtәn dә xalis gicbәsәr
olmalısan ki, hansısa sarsaq bir ifadә ilә Düşünürәm ki, qocamın hәqiqi azadlığına
zavallı qocanın bütün hәyatını zәhәrә (belә dә deyirlәr: ikinci müstәqilliyinә) sipәr
döndәrәsәn. Hәlә bunlar bir yana dursun, çәkәn iki sәbәb oldu: a) böyük ümidlәr vәd
mәncә, elә o özü dә Klaritanın xoşuna edәn әlaqәlәri beşiyindәcә boğan mәnim
gәlirdi. Mәsәlә ondaydı ki, Klarita ilk stolaltı kәşfiyyatlarım vә b) valideynimin
yoxsa adi maraq. Bildiyim budur ki, velosipedi çәkinirdi; qorxudan az qala qarnına sancı 2015
sakitcә aparıb qapının ağzına qoydum, dolurdu. Ərindәn bәdgüman olan qadın
dayımın böyründәki stula dırmaşıb, qısqanclığı demәzdim buna, yox, bu – Mario Benedetti. Yaxın sahil
gözlәnilmәz şahid ifadәsini birbaşa atamın yavaş-yavaş közәrib alışan vә heç cür ipә-
üzünә oxudum: “Dünәn axşam stolun altında sapa yatmayan şüurlu bir nifrәt hissiydi.
Klarita ilә ayaqlarınızı bir-birinizә necә sürt-
düyünüzü görmüşәm”. Anamın gözlәri Koka-kola gәtirәn stüardessa mәnә
kәllәsinә çıxdı (o bәrәlmiş bәbәklәri heç yaxınlaşır, mәnsә – vicdan әzabı içindә
vaxt yaddan çıxartmaram); qocam isә qovruluram. Qocamın hәyatına zәhәr qatan
dodaqlarını bir-birinә sıxıb mәnә elә bir o lәnәtә gәlmiş ifadәni artıq heç bir şey
dәhşәtli itaәtkarlıqla baxdı ki, sanki bu, İsa mәnim şüurumdan çıxara bilmәz. Atam heç
Mәsihә tam әksini söylәyәn antipodun әvvәldәn dә anamla yola getmirdi, daha
baxışlarıydı: “Amandır, uşaqları mәnim doğrusu, sözlәri tutmurdu. Mәn heç vaxt
yanıma buraxmayın!” Amma kim bilir, mәnә bir-birindәn bu dәrәcәdә fәrqli, bu dәrәcәdә
baxa-baxa bәlkә o, sadәcә, belә düşünürdü: peşmançılıq keçirәn әr-arvad görmәmişәm.
“İyrәnc gonbul”. Hәr halda, hәmin dәqiqәdәn Atam hәr şeydәn tәsirlәnәn hәssas vә
etibarәn atamla anam üç ayacan küsülü duyğusal adamdır; qızğınlığına rәğmәn,
qaldı; bir-birini dindirmәdilәr. Bir dә görürdün mәncә, ağciyәrin yekәsidir, üstәlik dә ziyalı.
anam mәnә ucadan sәslәnib mәslәhәt verir- Tәxminәn mühәndis qәdәr ziyalı idi (özü
di: “Atana de, sәnә süd pulu saxlasın”. tam mühәndis olmasa da, ziyalılığı mühәn-
Qoca da mәnim vasitәmlә sözünü ona disinkindәn dә artıq idi). Kitab hәvәskarı,
başqa cür eşitdirirdi: “Anana de, mәn bu mütaliә xәstәsi olan әsl oxucu. O cür dә
gün şam yemәyinә gәlmәyәcәm”. tәsviri sәnәtin, musiqinin aludәsidir vә
xoşbәxtlikdәn, hәmkarı sayıla bilәcәk bәzilәri
Aydındır ki, Klaritanın ayağı evimizdәn kimi heç dә belә düşünmür ki, guya hәyat
kәsilmişdi; o bir daha bizim doğma ata – loqarifmdir. Anam isә, әksinә, kifayәt
ocağımızda peyda olmadı. qәdәr inadkardır (sevәn oğul üçün nә qәdәr
yolverilmәz dә olsa, subyektivliyi bir kәnara
Əlbәttә, hazırda mәnim belә hesab qoysaq, belә demәk lazım gәlәrdi ki, lap
etmәyә cürәtim çatar ki, pәrpәrәng çalarlı qatır kimi tәrsdir), hissiyyatı korşalıb (yalnız
qәşәng gözlәri olan bu yaraşıqlı, bu sarışın şәxsi dәrdini dәrd bilәr, özgәninki vecinә
gözәlçә qocamın çox xoşuna gәlirdi (Klarita gәlmәz), özünün ensiklopedik cәhalәtindәn
atamdan on, anamdan beş yaş kiçik idi). qürur duyur, kitabı, ümumiyyәtlә, incәsәnәti
Belә sifәti yalnız yuxuda görә bilәrdin, hәlә görәn gözü yoxdur, әvәzindә ev işlәrini
necә dә süzgün baxışları vardı! İncә, yumşaq yaxşı bacarır, qәlbi dә mәrhәmәt yuvasıdır
әllәrinin maviyә çalan zәrif damarları güclә (intәhası, bu yuvaya baş vuranacan adamınkı
gözә çarpsa da, onları hamı sezә bilirdi, o adama dәyir). Daha çox tәnbeh-qınağa
cümlәdәn, şahid ifadәsinә imza atan mәnim meyillidir, nәinki tәmkinli davranışa – bir
kimi beş (bәlkә dә altı?) yaşlı gicbәsәr dә. sözlә, qәliz adamdır.
Görünür, hәqiqәtәn dә xalis gicbәsәr
olmalısan ki, hansısa sarsaq bir ifadә ilә Düşünürәm ki, qocamın hәqiqi azadlığına
zavallı qocanın bütün hәyatını zәhәrә (belә dә deyirlәr: ikinci müstәqilliyinә) sipәr
döndәrәsәn. Hәlә bunlar bir yana dursun, çәkәn iki sәbәb oldu: a) böyük ümidlәr vәd
mәncә, elә o özü dә Klaritanın xoşuna edәn әlaqәlәri beşiyindәcә boğan mәnim
gәlirdi. Mәsәlә ondaydı ki, Klarita ilk stolaltı kәşfiyyatlarım vә b) valideynimin
