Page 122 - "Xəzər"
P. 122
görmәk istәyirdi, ancaq korlanmış insanlar Cәnab fon Blayxroden xәyalında
onun bu niyyәtinә qarşı çıxdı vә nәticәdә canlandırdığı dәhşәtli mәnzәrәdәn ayrılmaq
ayrı-ayrı millәtlәr, mәzhәblәr, mәktәblәr üçün yenidәn bu gözәl mәkana göz gәzdirdi.
yarandı. Sonda natiq bәyan etdi ki, xristian Gözü aspida ilә üzbәüz divara sataşdı. Di-
tәliminin tezliklә hәr yerdә qәlәbә çalacağına vardan asılmış böyük çәlәngin üzәrindә,
әmindir. Yarım saata qәdәr çıxış etdikdәn küknar şaxlarından düzәldilmiş hәrflәrlә
sonra kişi aşağıya enib, qısa dua verdi, yalnız bir söz yazılmışdı. Fon Blayxroden
lakin duada nә İsa Mәsihin, Mәryәmin, hәmin fransız sözünü oxuyub, tәrcümә
Müqәddәs Nikolayın, Anastasiyanın, nә dә elәdi: “Noel” – “Milad”. Görәsәn, bu kilsәni
rәsmi dini yada salan başqa birisinin adını hansı şair tәbiәtli adam yaradıb? Bu adam
çәkdi. hәr kimdirsә, çox ağıllı vә tәdbirlidir. O, әn
Cәnab fon Blayxroden sanki yuxudan gözәl vә xoş xatirәlәri oyatmağı bacarır.
ayıldı. Demәli, bura kilsәdir. Mәnasız dini Uşaqlıq dövründә – nә dini vә siyasi
çәkişmәlәrdәn boğaza yığılıb, on beş ildir çәkişmәlәr, nә dә boş, mәnasız iddialar
ki, kilsәyә ayaq basmayan leytenant, dini işıqlı könüllәrdәki әdalәt hissinә kölgә salmır,
mәrasimin iştirakçısına çevrilmiş`di. adamın ovqatını tәlx etmir. Sözsüz ki,
Dәlixanadakı “azad kilsә”dә Roma-katolik, mәhrәm uşaqlıq xatirәlәri bir parça çörәk
122 yunan, lüteran, kalvinist, svinqlian, anqlikan üçün bir-birini qırıb-çatan insanların çıxardığı
kilsәlәrini tәmsil edәn insanlar әylәşib, vәhşi sәslәri batırmağa qadirdir. Fon Blayxro-
2015 ümumi Allaha tapınmışdı. Bu zal bütün sek- den fikirlәşdi ki, görәsәn, mәsum uşaqlar
talara vә mәzhәblәrә meydan oxuyurdu – sonradan niyә yaramaz, iyrәnc mәxluqa
axı insan eqoizmi bu mәzhәblәri elә hala çevrilir? Bәlkә, bizi bu hala salan
salıb ki, bir-birini öldürәn, söyüb-yamanlayan sivilizasiyanın tәrifli gülü – mәktәbdir? Ola
insanlar öz hәrәkәtlәrinә çәtinlik çәkmәdәn bilәr! İlk dәrsliklәr bizә nәyi öyrәdir? Bu
bәraәt qazandıra bilir. Buraya toplaşmış in- dәrsliklәrdә yazılıb ki, Allah qisas alandır,
sanlar bir növ “saxta” kilsәnin siyasi, dinastik ataların günahına görә uşaqları cәzalandırır,
xristianlığa qarşı irәli sürdüyü ittihamları onların yeddi arxa dönәnindәn öc alır; bu
dәstәklәyirdi! kitablar ölkәlәri talayan, xalqların arasını
Bәs mehrabın önünә niyә xaç vuran insanları qәhrәman kimi tәqdim elәyir;
qoyulmayıb? Ona görә ki, insan Roma abırlı insanların hesabına, min bir hiylәylә
mәnşәli bu dar ağacına baxmağa utanır, hansısa mәnsәbә çatan insanları böyük
haçansa onu ali hәqiqәtin şәhadәti kimi dövlәt xadimi kimi qәlәmә verir. İşә bax,
qәbul edib, başı üzәrindә ucaltdığına görә bütün bunları uşaqlara öyrәtmәk üçün
Korifeylәr. Vicdan әzabı xәcalәt çәkir. Əslindә, bu rüsvayçılıq, rәzillik valideynlәr hәr cür mәhrumiyyәtә, ağır
simvolunu künc-bucaqda gizlәtmәk lazım güzәrana dözür, qurban vermәkdәn çәkinmir,
idi, necә ki, ötәn dövrlәrin işgәncә alәtlәrini övladlarından ayrı düşmәyә belә razılaşır.
muzeylәrin gözdәn uzaq yerlәrindә Dünya böyük bir dәlixana olmasaydı, bu
saxlayırlar. Amma insanlar bu dar ağacını yerlәrdә baş verәnlәri birtәhәr sinirmәk
bayraq kimi bütün bәşәriyyәtin başı üzәrinә olardı!
qaldırdı… Elә isә niyә mehrabın önünә gil- O, kilsәnin divarındakı yazıya bir daha
yotin qoymurlar, kafedradan ispan çәkmәlәri nәzәr saldı, sözü hәrf-hәrf yenidәn oxudu
vә barmaqsındıran mәngәnә asmırlar, niyә vә yaddaşının dәrinliklәrindә gizlәnmiş
möminlәri işgәncә alәtlәrilә sınağa çәkmirlәr? mәnzәrә yavaş-yavaş canlanmağa başladı
Axı bu daha mәntiqli olardı. – sanki fotoqraf kameradan çıxardığı boz
onun bu niyyәtinә qarşı çıxdı vә nәticәdә canlandırdığı dәhşәtli mәnzәrәdәn ayrılmaq
ayrı-ayrı millәtlәr, mәzhәblәr, mәktәblәr üçün yenidәn bu gözәl mәkana göz gәzdirdi.
yarandı. Sonda natiq bәyan etdi ki, xristian Gözü aspida ilә üzbәüz divara sataşdı. Di-
tәliminin tezliklә hәr yerdә qәlәbә çalacağına vardan asılmış böyük çәlәngin üzәrindә,
әmindir. Yarım saata qәdәr çıxış etdikdәn küknar şaxlarından düzәldilmiş hәrflәrlә
sonra kişi aşağıya enib, qısa dua verdi, yalnız bir söz yazılmışdı. Fon Blayxroden
lakin duada nә İsa Mәsihin, Mәryәmin, hәmin fransız sözünü oxuyub, tәrcümә
Müqәddәs Nikolayın, Anastasiyanın, nә dә elәdi: “Noel” – “Milad”. Görәsәn, bu kilsәni
rәsmi dini yada salan başqa birisinin adını hansı şair tәbiәtli adam yaradıb? Bu adam
çәkdi. hәr kimdirsә, çox ağıllı vә tәdbirlidir. O, әn
Cәnab fon Blayxroden sanki yuxudan gözәl vә xoş xatirәlәri oyatmağı bacarır.
ayıldı. Demәli, bura kilsәdir. Mәnasız dini Uşaqlıq dövründә – nә dini vә siyasi
çәkişmәlәrdәn boğaza yığılıb, on beş ildir çәkişmәlәr, nә dә boş, mәnasız iddialar
ki, kilsәyә ayaq basmayan leytenant, dini işıqlı könüllәrdәki әdalәt hissinә kölgә salmır,
mәrasimin iştirakçısına çevrilmiş`di. adamın ovqatını tәlx etmir. Sözsüz ki,
Dәlixanadakı “azad kilsә”dә Roma-katolik, mәhrәm uşaqlıq xatirәlәri bir parça çörәk
122 yunan, lüteran, kalvinist, svinqlian, anqlikan üçün bir-birini qırıb-çatan insanların çıxardığı
kilsәlәrini tәmsil edәn insanlar әylәşib, vәhşi sәslәri batırmağa qadirdir. Fon Blayxro-
2015 ümumi Allaha tapınmışdı. Bu zal bütün sek- den fikirlәşdi ki, görәsәn, mәsum uşaqlar
talara vә mәzhәblәrә meydan oxuyurdu – sonradan niyә yaramaz, iyrәnc mәxluqa
axı insan eqoizmi bu mәzhәblәri elә hala çevrilir? Bәlkә, bizi bu hala salan
salıb ki, bir-birini öldürәn, söyüb-yamanlayan sivilizasiyanın tәrifli gülü – mәktәbdir? Ola
insanlar öz hәrәkәtlәrinә çәtinlik çәkmәdәn bilәr! İlk dәrsliklәr bizә nәyi öyrәdir? Bu
bәraәt qazandıra bilir. Buraya toplaşmış in- dәrsliklәrdә yazılıb ki, Allah qisas alandır,
sanlar bir növ “saxta” kilsәnin siyasi, dinastik ataların günahına görә uşaqları cәzalandırır,
xristianlığa qarşı irәli sürdüyü ittihamları onların yeddi arxa dönәnindәn öc alır; bu
dәstәklәyirdi! kitablar ölkәlәri talayan, xalqların arasını
Bәs mehrabın önünә niyә xaç vuran insanları qәhrәman kimi tәqdim elәyir;
qoyulmayıb? Ona görә ki, insan Roma abırlı insanların hesabına, min bir hiylәylә
mәnşәli bu dar ağacına baxmağa utanır, hansısa mәnsәbә çatan insanları böyük
haçansa onu ali hәqiqәtin şәhadәti kimi dövlәt xadimi kimi qәlәmә verir. İşә bax,
qәbul edib, başı üzәrindә ucaltdığına görә bütün bunları uşaqlara öyrәtmәk üçün
Korifeylәr. Vicdan әzabı xәcalәt çәkir. Əslindә, bu rüsvayçılıq, rәzillik valideynlәr hәr cür mәhrumiyyәtә, ağır
simvolunu künc-bucaqda gizlәtmәk lazım güzәrana dözür, qurban vermәkdәn çәkinmir,
idi, necә ki, ötәn dövrlәrin işgәncә alәtlәrini övladlarından ayrı düşmәyә belә razılaşır.
muzeylәrin gözdәn uzaq yerlәrindә Dünya böyük bir dәlixana olmasaydı, bu
saxlayırlar. Amma insanlar bu dar ağacını yerlәrdә baş verәnlәri birtәhәr sinirmәk
bayraq kimi bütün bәşәriyyәtin başı üzәrinә olardı!
qaldırdı… Elә isә niyә mehrabın önünә gil- O, kilsәnin divarındakı yazıya bir daha
yotin qoymurlar, kafedradan ispan çәkmәlәri nәzәr saldı, sözü hәrf-hәrf yenidәn oxudu
vә barmaqsındıran mәngәnә asmırlar, niyә vә yaddaşının dәrinliklәrindә gizlәnmiş
möminlәri işgәncә alәtlәrilә sınağa çәkmirlәr? mәnzәrә yavaş-yavaş canlanmağa başladı
Axı bu daha mәntiqli olardı. – sanki fotoqraf kameradan çıxardığı boz