Page 95 - "Xəzər"
P. 95
çılığabənzər, yüngül təəssüf hissi ke- yuşirin, yaraşıqlı qızı hər gün gəlib əlini 95
çirməyə başladı. Әslində, o, heç də daşü- öpür, “bonjour, papa”1 deyə onunla sa- 2017
rəkli adam deyildi, insanların halına yan- lamlaşırdı. Arvadı da canısulu, gözəl qa-
mağı, dərdini bölüşməyi bacarırdı, di gəl, dın idi, əri onun əlini öpəndə qayıdıb o da Nikolay Qoqol. Şinel
çox zaman vəzifə, mənsəb bu hisslərin ərinin əlini öpürdü. Öz ailəsindən yerdən-
üzə çıxmasına şərait yaratmırdı. Çoxdan göyə razı olan böyük adam evdə nə qə-
görmədiyi dostu kabinetdən çıxandan son- dər diqqət və qayğı görsə də, bu, şəhərin
ra o, hətta Akaki Akakiyeviç haqqında o başında özünə başqa bir qadın tapıb,
düşünməyə başladı. Sonrakı günlərdə də onunla yaxınlıq eləməyə mane olmurdu.
tez-tez məzəmmətə, danlağa dözməyən Bu qadın öz arvadından gözəl və ya on-
Akaki Akakiyeviçin həyəcandan ağarmış dan cavan deyildi; amma həyatda çox
sifətini xatırlayırdı. Axırda bu fikirlər onu o şeylər olur, buna görə insanları mühaki-
qədər narahat etməyə başladı ki, bir həf- mə etmək bizim işimiz deyil. Beləliklə,
tə sonra Akaki Akakiyeviçin yanına adam böyük adam pillələrlə aşağı enib kirşəyə
göndərmək qərarına gəldi: öyrənmək is- oturdu və ləzzətlə isti şinelinə bürünüb
təyirdi, görsün neyləyir, vəziyyəti necədir, arabaçıya səsləndi: “Karolina İvanovna-
ona necə kömək etmək olar. Akaki Akaki- gilə sür”. Kefi ala buluddaydı, özünü göyün
yeviçin qızdırma içində, vaxtsız vəfat et- yeddinci qatında hiss edirdi. Rus insanı
diyini eşidib təəccübləndi, hətta vicdanı üçün bundan yaxşı nə ola bilər – özünü
sızladı və bütün günü fikirli gəzdi. Bir qə- dağa-daşa salmaq, zəhmət çəkib nə isə
dər əylənmək, fikrini dağıtmaq üçün ax- fikirləşmək lazım deyil, bir-birindən gözəl,
şamtərəfi dostlarından birinə qonaq getdi nəşəli fikirlərin özü gəlib beyninə dürtülür.
– burada hörmətli adamlar toplaşmışdı, O, məmnunluqla ziyafəti xatırladı, kiçik
onun vəzifəsinə, rütbəsinə uyğun məclis çevrəsini qəhqəhə çəkib gülməyə sövq
idi, odur ki, özünü tamamilə sərbəst hiss edən zarafatları, əyləncəli atmacaları yal-
edirdi. Nəhayət, generalın kefi kökəldi, dına saldı. Onların bəzilərini yavaş səslə
qırışığı açıldı, iltifatlı, mehriban adama təkrarladı: doğrudan da, gülməli zarafat-
çevrildi. Şam yeməyi zamanı iki qədəh lar idi – çoxdandır, belə ürəkdən gülmə-
şampan şərabı içdi – məlum olduğu kimi, mişdi. Hər şey yaxşı idi, amma arabir şid-
şampan şərabı əhvali-ruhiyyəni qaldır- dətlənən külək sifətini dalayır, qarı üzünə
maq üçün ən yaxşı vasitədir. Şərab onun sovurur, şinelinin yaxalığını yelkən kimi
qanını coşdurdu, o, gecəni uzatmaq fikri- şişirdib başına keçirdir, ona rahatlıq ver-
nə düşdü: evə yox, yaxın münasibətlərdə mirdi. Qəfildən böyük adam boynunun
olduğu, deyəsən, alman mənşəli, Karoli- ardından kiminsə bərk-bərk yapışdığını
na İvanovna adlı tanış xanımın görüşünə hiss etdi. Çevrilib baxanda köhnə, yırtıq-
getməyi qərara aldı. Orasını da deyək ki, yamaq vismundir geymiş bəstəboy bir
böyük adam artıq cavan deyildi, yaxşı adamla burun-buruna gəldi. Diqqətlə ba-
həyat yoldaşı, gözəl ailə başçısı idi. İki xıb Akaki Akakiyeviçi tanıyanda isə dəh-
oğlu, bir qızı vardı, oğullarından biri artıq şət bütün vücudunu sardı. Məmurun sifəti
dəftərxanada işləyirdi. On altı yaşlı, su- qar kimi ağappaq idi, doğrudan da, ölüyə
1bonjour, papa – salam, ata (fran.)
çirməyə başladı. Әslində, o, heç də daşü- öpür, “bonjour, papa”1 deyə onunla sa- 2017
rəkli adam deyildi, insanların halına yan- lamlaşırdı. Arvadı da canısulu, gözəl qa-
mağı, dərdini bölüşməyi bacarırdı, di gəl, dın idi, əri onun əlini öpəndə qayıdıb o da Nikolay Qoqol. Şinel
çox zaman vəzifə, mənsəb bu hisslərin ərinin əlini öpürdü. Öz ailəsindən yerdən-
üzə çıxmasına şərait yaratmırdı. Çoxdan göyə razı olan böyük adam evdə nə qə-
görmədiyi dostu kabinetdən çıxandan son- dər diqqət və qayğı görsə də, bu, şəhərin
ra o, hətta Akaki Akakiyeviç haqqında o başında özünə başqa bir qadın tapıb,
düşünməyə başladı. Sonrakı günlərdə də onunla yaxınlıq eləməyə mane olmurdu.
tez-tez məzəmmətə, danlağa dözməyən Bu qadın öz arvadından gözəl və ya on-
Akaki Akakiyeviçin həyəcandan ağarmış dan cavan deyildi; amma həyatda çox
sifətini xatırlayırdı. Axırda bu fikirlər onu o şeylər olur, buna görə insanları mühaki-
qədər narahat etməyə başladı ki, bir həf- mə etmək bizim işimiz deyil. Beləliklə,
tə sonra Akaki Akakiyeviçin yanına adam böyük adam pillələrlə aşağı enib kirşəyə
göndərmək qərarına gəldi: öyrənmək is- oturdu və ləzzətlə isti şinelinə bürünüb
təyirdi, görsün neyləyir, vəziyyəti necədir, arabaçıya səsləndi: “Karolina İvanovna-
ona necə kömək etmək olar. Akaki Akaki- gilə sür”. Kefi ala buluddaydı, özünü göyün
yeviçin qızdırma içində, vaxtsız vəfat et- yeddinci qatında hiss edirdi. Rus insanı
diyini eşidib təəccübləndi, hətta vicdanı üçün bundan yaxşı nə ola bilər – özünü
sızladı və bütün günü fikirli gəzdi. Bir qə- dağa-daşa salmaq, zəhmət çəkib nə isə
dər əylənmək, fikrini dağıtmaq üçün ax- fikirləşmək lazım deyil, bir-birindən gözəl,
şamtərəfi dostlarından birinə qonaq getdi nəşəli fikirlərin özü gəlib beyninə dürtülür.
– burada hörmətli adamlar toplaşmışdı, O, məmnunluqla ziyafəti xatırladı, kiçik
onun vəzifəsinə, rütbəsinə uyğun məclis çevrəsini qəhqəhə çəkib gülməyə sövq
idi, odur ki, özünü tamamilə sərbəst hiss edən zarafatları, əyləncəli atmacaları yal-
edirdi. Nəhayət, generalın kefi kökəldi, dına saldı. Onların bəzilərini yavaş səslə
qırışığı açıldı, iltifatlı, mehriban adama təkrarladı: doğrudan da, gülməli zarafat-
çevrildi. Şam yeməyi zamanı iki qədəh lar idi – çoxdandır, belə ürəkdən gülmə-
şampan şərabı içdi – məlum olduğu kimi, mişdi. Hər şey yaxşı idi, amma arabir şid-
şampan şərabı əhvali-ruhiyyəni qaldır- dətlənən külək sifətini dalayır, qarı üzünə
maq üçün ən yaxşı vasitədir. Şərab onun sovurur, şinelinin yaxalığını yelkən kimi
qanını coşdurdu, o, gecəni uzatmaq fikri- şişirdib başına keçirdir, ona rahatlıq ver-
nə düşdü: evə yox, yaxın münasibətlərdə mirdi. Qəfildən böyük adam boynunun
olduğu, deyəsən, alman mənşəli, Karoli- ardından kiminsə bərk-bərk yapışdığını
na İvanovna adlı tanış xanımın görüşünə hiss etdi. Çevrilib baxanda köhnə, yırtıq-
getməyi qərara aldı. Orasını da deyək ki, yamaq vismundir geymiş bəstəboy bir
böyük adam artıq cavan deyildi, yaxşı adamla burun-buruna gəldi. Diqqətlə ba-
həyat yoldaşı, gözəl ailə başçısı idi. İki xıb Akaki Akakiyeviçi tanıyanda isə dəh-
oğlu, bir qızı vardı, oğullarından biri artıq şət bütün vücudunu sardı. Məmurun sifəti
dəftərxanada işləyirdi. On altı yaşlı, su- qar kimi ağappaq idi, doğrudan da, ölüyə
1bonjour, papa – salam, ata (fran.)
