Page 89 - "Xəzər" 4/2016
P. 89
mur: o, daim diqqətinizi füsunkar təbiət zülm çəkən, üçüncüsü – küt, heç nəylə 89
mənzərələrindən yayındırır, hansısa otu, maraqlanmayan və kobud, dördüncüsü – 2016
daş parçasını göstərir. Doğrudu, o, hər təhsilli və ləyaqətli, amma mövhumatçı
şeylə maraqlanan bir tarixçi kimi öz sahəsi bir keşişdir. Üçüncüsü, roman bu əsaslar Valter Skott. Mən Şekspirin ayaqqabılarını silməyə belə layiq deyiləm
üzrə faydalı məlumatlar verir – bu fikir üzərində qurulub, bunlarsız keçinmək
isə ön sözdə əla görünəcək! mümkün deyil...
Qaraciyərim sakitləşib. Әminəm ki, o 9 fevral
məni didib-tökən narahatlığıma görə Bayron, adətən yazıçılarda təmtəraq
özündən çıxıbmış. Bədənlə ruh arasında və jarqona elə nifrətlə yanaşırdı ki, bunu,
necə də gözəl əlaqə var!.. o zirvəyə çatmış, tanıdığım məşhur
ədiblərdən hələ heç kim etməmişdi. Onu
28 dekabr da deyim ki, o ucalıqda bir məqama
... İlk dəfə anlayanda ki, ədəbiyyatçı yetişmiş başqasını tanımırdım; yüksək
olmağa məhkumam, bütün gücümü o məqama nifrət etməmişdən öncə, gərək
xəstə hissiyyatdan, açıq deyək, şairlər tülkü kimi altdan-altdan üzüm salxımına
tayfasını bədbəxt və gülünc günə qoyan baxmayasan, özün o zirvədə dayanasan.
şöhrətpərəstlikdən qurtulmağa sərf etdim. Mur mənə onun haqda bir neçə gözəl
Həmişə tərif və komplimentdən ötrü yanan əhvalat danışmışdı. Onlardan biri belədi.
şairlərə məxsus hissləri içimdə məhv Bir dəfə onlar Venesiyada Bayronun
etməyə çalışdım. sarayının pəncərəsi önündə dayanaraq,
qürubun gözəlliyini seyr edirmişlər. Təbii
1826 ki, Mur istəyib bu gözəllik barədə nəsə
3 fevral desin, Bayron isə ona asanca təsəvvür
...Ceyms Ballantaynın kəskin ittihamı etdiyim bir tərzdə cavab verib: “Of, lənət
“Vudstok” romanımda guya missis Radklifi1 şeytana, Tom! Belə poetik danışma!”
yamsılamağımla bağlıdır. Onunla çoxları Başqa bir gün yenə Murla həmin sarayın
razılaşacaq, mənsə onu haqsız hesab eyvanında dayananda, yaxınlıqdan içində
edirəm. Әvvəla, başqa müəllifin uğurla iki nəfər ingilis olan – onları dərhal
yaratdığı hər hansı süjetə mən uyuqdan görkəmlərindən tanımaq mümkünmüş –
qorxan və tarlaya yaxın dura bilməyən bir kayutlu bir qayıq keçib. Onlar dalğın halda
quş kimi yanaşıram – əgər uyuq olmasaydı, eyvanı süzərək, üzüb gediblər. Bayron
orada doyunca kef eləyərdi! İkincisi, qollarını qoynuna qoyub, sürahidən
aramızda böyük fərq var: mən heç də oxu- əyilərək deyib: “Ah, Tanrı bəlanızı versin!
cuda fövqəltəbii qüvvə önündə dəhşət Әgər bilsəydiniz ki, baxdığınız bu iki cavan
yaratmağa cəhd eləmirəm, sadəcə belə kimdi, gözünüzü çəkmək istəməzdiz!” Bu
bir qorxunun romanın qəhrəmanına təsirini adam beləydi – şıltaq, qəribə, gülməli və
göstərirəm; bu qəhrəmanlardan biri – eyni zamanda dahi. O, heç vaxt yazmağa
ağıllı, dəyanətli, o biri – vicdan əzabından özünü məcbur etmirdi, həmişə ilhamın
1 Anna Radklif (1764-1823) – ingilis yazıçısı, qotik romanının banilәrindәn biri
mənzərələrindən yayındırır, hansısa otu, maraqlanmayan və kobud, dördüncüsü – 2016
daş parçasını göstərir. Doğrudu, o, hər təhsilli və ləyaqətli, amma mövhumatçı
şeylə maraqlanan bir tarixçi kimi öz sahəsi bir keşişdir. Üçüncüsü, roman bu əsaslar Valter Skott. Mən Şekspirin ayaqqabılarını silməyə belə layiq deyiləm
üzrə faydalı məlumatlar verir – bu fikir üzərində qurulub, bunlarsız keçinmək
isə ön sözdə əla görünəcək! mümkün deyil...
Qaraciyərim sakitləşib. Әminəm ki, o 9 fevral
məni didib-tökən narahatlığıma görə Bayron, adətən yazıçılarda təmtəraq
özündən çıxıbmış. Bədənlə ruh arasında və jarqona elə nifrətlə yanaşırdı ki, bunu,
necə də gözəl əlaqə var!.. o zirvəyə çatmış, tanıdığım məşhur
ədiblərdən hələ heç kim etməmişdi. Onu
28 dekabr da deyim ki, o ucalıqda bir məqama
... İlk dəfə anlayanda ki, ədəbiyyatçı yetişmiş başqasını tanımırdım; yüksək
olmağa məhkumam, bütün gücümü o məqama nifrət etməmişdən öncə, gərək
xəstə hissiyyatdan, açıq deyək, şairlər tülkü kimi altdan-altdan üzüm salxımına
tayfasını bədbəxt və gülünc günə qoyan baxmayasan, özün o zirvədə dayanasan.
şöhrətpərəstlikdən qurtulmağa sərf etdim. Mur mənə onun haqda bir neçə gözəl
Həmişə tərif və komplimentdən ötrü yanan əhvalat danışmışdı. Onlardan biri belədi.
şairlərə məxsus hissləri içimdə məhv Bir dəfə onlar Venesiyada Bayronun
etməyə çalışdım. sarayının pəncərəsi önündə dayanaraq,
qürubun gözəlliyini seyr edirmişlər. Təbii
1826 ki, Mur istəyib bu gözəllik barədə nəsə
3 fevral desin, Bayron isə ona asanca təsəvvür
...Ceyms Ballantaynın kəskin ittihamı etdiyim bir tərzdə cavab verib: “Of, lənət
“Vudstok” romanımda guya missis Radklifi1 şeytana, Tom! Belə poetik danışma!”
yamsılamağımla bağlıdır. Onunla çoxları Başqa bir gün yenə Murla həmin sarayın
razılaşacaq, mənsə onu haqsız hesab eyvanında dayananda, yaxınlıqdan içində
edirəm. Әvvəla, başqa müəllifin uğurla iki nəfər ingilis olan – onları dərhal
yaratdığı hər hansı süjetə mən uyuqdan görkəmlərindən tanımaq mümkünmüş –
qorxan və tarlaya yaxın dura bilməyən bir kayutlu bir qayıq keçib. Onlar dalğın halda
quş kimi yanaşıram – əgər uyuq olmasaydı, eyvanı süzərək, üzüb gediblər. Bayron
orada doyunca kef eləyərdi! İkincisi, qollarını qoynuna qoyub, sürahidən
aramızda böyük fərq var: mən heç də oxu- əyilərək deyib: “Ah, Tanrı bəlanızı versin!
cuda fövqəltəbii qüvvə önündə dəhşət Әgər bilsəydiniz ki, baxdığınız bu iki cavan
yaratmağa cəhd eləmirəm, sadəcə belə kimdi, gözünüzü çəkmək istəməzdiz!” Bu
bir qorxunun romanın qəhrəmanına təsirini adam beləydi – şıltaq, qəribə, gülməli və
göstərirəm; bu qəhrəmanlardan biri – eyni zamanda dahi. O, heç vaxt yazmağa
ağıllı, dəyanətli, o biri – vicdan əzabından özünü məcbur etmirdi, həmişə ilhamın
1 Anna Radklif (1764-1823) – ingilis yazıçısı, qotik romanının banilәrindәn biri
