Page 88 - "Xəzər" 4/2016

kimi adamlarla birgə iştirak etməkdən olan bütün insanlar öz əsərlərinə uydurma

çəkinmək lazım gəldiyini bildirib, özü şeylər qatmağa meyillidi. O, danışırdı ki,

demişkən, onları rüsvay edib. Bayron isə Russonun haqqında söhbət açdığı məşhur

bu məktubu həmin adamlara göstərib. venesiyalı kurtizankanın, yaxından tanı-

Şelli Mura təmkinli, amma kifayət qədər yanda, heç şübhəsiz, küçə qızı olduğunu

təsirli etiraz məktubu yazıb. Hər iki görəcəksən. Düşünürəm ki, o, öz sevgi

xüsusiyyət – hər şeyə son dərəcə şübhəylə macəralarını əhəmiyyətli dərəcədə şişirdirdi

yanaşmaq və pis zarafatları sevmək, və çox mənalarda le fanfaron de vices

sözsüz ki, bu qüdrətli dahinin xarakterinin qu'il n'avoit pas (etmədiyi əxlaqsız hərəkətlə

bəzi məqamlarına kölgə salan hansısa öyünən – fran.) idi. Qorxunc, sirli, qapalı

bir xəstəliyin təzahürüydü. Amma çox gü- bir insan hesab edilməsindən xoşu gəlirdi

man, vergili bir insanın (mən təxəyyülün və bəzən özünün hansısa yaramaz əməllər

gücündən asılı olan istedadı nəzərdə tu- törətdiyinə də işarə vururdu. Məncə, bütün

turam) belə bir xəstəliyə tutulmaması bunlar onun çılğınlığından, fantaziyaların-

mümkün deyildi. Təkərlər sürətlə fırlansın dan xəbər verirdi.

deyə, yerlərinə dəqiq oturmalıdı, əks halda, Böyük dühasından başqa, Bayronda

88 sürtünmə hərəkət gücünü zəiflədər. ən çox xoşuma gələn onun könlünün

2016 Bayronun digər bir xüsusiyyəti – misti- açıqlığı, eləcə də səxavəti və ədəbiyyatda
fikasiyaya vurğunluğuydu, əlbəttə, bu, nəsihətçilikdən tutmuş ədəbazlığa qədər

onun pis zarafatlara olan sevgisindən irəli hər cür yalançı hay-küyə nifrət etməsidi...

gəlirdi. Danışdıqlarına nə qədər inanmaq

Valter Skott. Mən Şekspirin ayaqqabılarını silməyə belə layiq deyiləm lazım olduğunu adam heç vaxt dəqiq

bilmirdi. Məsələn: Kem Hobhausa1 yazdığı 22 dekabr

həddən artıq təmtəraqlı və tərif dolu ithafa Dünən sıx-sıx altı səhifə yazmışam –

görə Benks onu qınayanda, Bayron bu da təxminən iyirmi dörd çap səhifəsidi.

demişdi: “Kem bu ithafdan ötrü o qədər Həm də, mənə elə gəlir, əla bir şey alınır.

yalvar-yaxar elədi ki, axır ona bildirdim: Bəhs olunan məsələ özlüyündə o qədər

yaxşı, qoy sən deyən olsun, ancaq bir maraqlıdı ki, kitabın uğur qazanacağına

şərtlə – ithafı mənim adımdan özün yaza- şübhə etməmək olar. Әlbəttə, bu kitab

caqsan” və o, bu təmtəraqlı ithafı guya səthi olacaq, amma mən buna da getməyə

Kem Hophausun yazdığına hamını hazıram. Ehtiyac duyulmasa da, mövzunun

inandırmağa çalışırdı. O zaman mən bu dərinliyinə varmaqdan ötrü müəllifin

məsələni Marridən soruşdum. Marri bildirdi addımbaşı yarımçıq qoyduğu, üzücü,

ki, ithafı lord Bayron özü yazıb və sübut darıxdırıcı əhvalatlarla dolu əsər yazmaq-

üçün onun əlyazmasını mənə göstərdi. dansa, məlum və qəbul edilmiş faktları

Rouza yazdım ki, bu barədə Benksə özündə birləşdirən səthi yazılmış bir kitab

məlumat versin, çünki əgər bu məsələ daha yaxşıdı.

bizim çevrəmizdə üzə çıxıbsa, onun Gözəl bir yerdə hər şeylə maraqlanan

xoşagəlməz nəticələri ola bilər. Bayron bir təbiətçiylə, botaniklə, ya mineraloqla

güman edirdi ki, yaradıcılıq fantaziyası gəzintiyə çıxmaq qədər adamı heç nə

1 Con Kem Hobhaus (1786-1869) – ingilis әdәbiyyatçısı, siyasi xadim, Bayronun yaxın dostu