Page 74 - "Xəzər" 2017

Attilayam!..»1 qışqırdı və onun qışqırığının Əziziyəm, Qarabağ,

görünən o məkandakı əks-sədası Şəki, Şirvan, Qarabağ,

çovğunun vıyıltısına qarışdı. Tehran cənnətə dönsə,

Elə həmin anda da atını o dustağa Yaddan çıxmaz Qarabağ…

sarı çapan konvoir qamçını onun belinə

ilişdirdi: «Poşol!.. Poşol!..» – şəhərdə yaşayan azərbaycanlıların

Və ONUN yaddaşı o dustağı, əlbəttə, və nəinki yalnız onların, hətta Azərbay-

dərhal tanıdı: Hüseynqulu xanın bacısı can dilini yaxşı bilməyən farsların da, er-

oğlu hələ on üç-on dörd yaşlarında gəlib mənilərin, kürdlərin də – bir sözlə, bütün

bir kənarda duraraq, Bakı qarnizonunun Tehran sakinlərinin dillərinin əzbərinə çev-

təlimlərinə baxırdı və qarnizon rəisi general- rilmişdi. Qəribədir – bu sadə bayatı nə

mayor Sisianov diqqətlə baxan o yeniyet- üçün birdən-birə bu qədər yayılmışdı? –

mənin gözlərində maraq qarışıq açıq- bəlkə də, Tehran sakinləri üçün bu baya-

aşkar bir nifrət görürdü, ancaq Hüseynqulu tıdakı həsrət, yalnız vətən həsrəti deyildi,

xanı incitməmək xətrinə onun sevimli ba- bu keşməkeşli dövrdə dinclik, əmin- a-

cısı oğlu Mahmudu qovmurdu… manlıq, sakitlik istəyi idi və əlbəttə, bura-

74 Çovğun bürümüş o Sibir çöllərində sı da var idi ki, bu bayatının müəllifi Fətəli
ayağı zəncirli Mahmud bəy yenə bir anlıq şahın baş hərəmi Ağabəyim Ağa idi –

2017 ayaq saxlayıb, üzünü göyə qaldırdı və ye- Tehran camaatının sevə-sevə «Ağa ba-

nə də canavar ulamasına oxşayan həmin cı» deyə çağırdıqları Baş hərəm bu ba-

səslə: «Mən Allahın qəzəbiyəm!..»2 – yatını sinədən gələn bir ah, haray kimi

qışqırdı və o qışqırığın görünən o mə- söyləmişdi.

kandakı əks-sədası yenə qarlı Sibir Son onilliklərin hadisələri – Nadir şa-

çöllərindəki o çovğun vıyıltısına qarışdı. hın qətlindən sonrakıhərc-mərclik, Zənd-

Dustaq dəstəsinin önündə gedən lərin dövründəki hakimiyyət uğrunda ölüm-

konvoy rəisiarxaya çevrilərək, Mahmud dirim mübarizəsi – bütün bunlar arxada

bəylə yanaşı gedən konvoirə: «O dəlinin qaldı, Ağa Məhəmməd şah Qacar haki-

səsini kəs!.. – Qışqırdı: – Eşidirsən?! Kəs miyyəti ələ aldı və nəhayət ki, səltənətə

o dəlinin səsini!..» nisbi bir əmin-amanlıq, nisbi bir sakitlik

Və konvoir bu dəfə Mahmud bəyin çökdü – bu əmin-amanlığa, dincliyə isə

kürəyinə dalbadal iki qamçı vurdu: «Bəs- elə bil Tehran sakinlərinə uzun illərin ölüm-

dir!.. Ulama, dedim sənə!» və üçüncü itimindən, zillətindən, məşəqqətindən son-

qamçını arxadan Mahmud bəyin təpəsinə ra məhəbbət, mərhəmət, istiqanlılıq ça-

ilişdirdi… tışmırdı. Uşaq vaxtı Zəndlərin şikəst etdi-

yi – axtaladığı Ağa Məhəmməd şahın

Elçin. Baş 25 zövcəsi yox idi, Fətəli şahın isə hərəmxa-

Tehrandakı məclislərdə, toy-düyünlərdə nası var idi, ancaq Tehran sakinləri hə-

aşıqların oxuduğu o bayatı: min məhəbbəti, mərhəməti, istiqanlılığı

1Аттила – ерамызын V ясриндя тцрк тайфаларыны бирляшдириб Волгадан Рейн чайына гядяр бир яразидя нящянэ им-
перийа йаратмыш тцрк сяркярдяси вя щюкмдары
2Авропада Аттиланы бязян «Аллащын гязяби» адландырырдылар.