Page 101 - "Xəzər" 2017
P. 101
sini itirməyib, onun indicə ayrıldığım Gücün, toxunulmazlığın kosmik mə- 101
ayrı-ayrı qatlarını, hadisələrini baxışlarım- kanını tərk edib, xəyala gətirilə bilən ye- 2017
la ötürərək, ətrafıma boylanıram. Başqa ganə ilkin vəziyyətdən qopmaq.
söz tapmayanda, insanın ölüm anında öz Peter Nadaş. Mənim ölümüm
həyatında baş verənləri xatırladığını de- Yıxılıb, təsəvvür belə etmədiyim ha-
yirlər. Әslində o, heç nəyi xatırlamır. Sa- rasa düşürəm. Naməlum qüvvə məni say-
dəcə onu öz ovcunun içindəki kimi görür, rışan hüznlü boşluqdan kənara itələyir,
çünki əbədilikdə yaddaş yoxdu. Bütün gözümü açanda özümü heç bir anlayışla
ömrü boyu o, ruhunu dərk eləyə bilməyib, ifadə oluna bilməyəcək bir yerdə görürəm:
çünki ruhla vücudu bir yerdə görməyib. burada məsafələr var, lakin hava yoxdur,
havasız məkanın yalnız ümumi cizgiləri
Vücudu imkan verməyib ki,ruhla doğ- sezilir.
malaşsın.
Bu arada gözqamaşdırıcı gur işıq hiss
Bu, o deməkdi ki, ölüm anında bizdən edirəm.
ayrılanlar heç əvvəllər də bizə məxsus
olmayıb. Belə çıxır ki, bu, dilə bağlı olan Hər halda, ilkin vəziyyətlə müqayisə-
məntiqi idrakdan başqa bir şey deyil. Bizi də heç nə mənə tanış gəlmir. Belə de-
başqaları ilə birləşdirən də məhz bu imiş – mək olar ki, bütövlükdə götürəndə hər
əvvəlcə əbədi cismani duyğulardan, son- şey mənə tanış gəlir, ancaq nə olduğu
ra isə bizim bu qədər fəxr elədiyimiz id- anlaşılmır. Qüvvə məni yönləndirir. O,
rakdan azad olmaq. Hətta idrak anlayışı- məni tanış kosmosdan itələyib çıxarma-
nın olmadığı ilkin vəziyyətə qayıtmaq – ğa başlayır. Bu təkan, məkanın dəyişmə-
çünki qavrayışla hiss arasında heç bir si mənim üçün ilk dəfə baş verir, ilk dəfə
fərq yoxdur. anlayıram ki, təyin olunmuş istiqamət üzrə
hərəkət eləyirəm. Və hər şeyin olmasa
İdrak səndən ayrılır, hissi və emosio- da, çox şeyin, hər halda, öz adı var. Mən-
nal, mental və şüurun dərketmə mahiy- tiqi idrakın təcrübəsindən yararlanaraq
yəti arasında çarpaz bağlar parçalanır və yaşadığım həyatdan sonra dərk eləyə bil-
eyni zamanda, obrazlı desək, iliyinlə, qa- mədiyim şeylərə göz gəzdirirəm, axı hər
nınla anlayırsan ki, səndə gözə çarpma- şey ilk dəfə baş verir. Bu ilk təəssüratlar
yan şüurun bu hissələri, yaradan qüvvə- haqda təsəvvürüm olmasa da, abstrakt-
nin məskəninə, qavraya bilmədiyin, hətta laşdırmanın köməyi ilə onların mənasını
seyr eləyə bilmədiyin hansısa universal anlayıram.
struktura bağlanıb. Әfsuslar olsun ki, bu
mühüm hadisənitəsvir etmək dilimizin im- «İlk» və «son» – bir-birindən ayrıl-
kanı xaricindədir. mazdı.
Söhbət ani bir hərəkətdən – çevrilmə- «Analar doğanda, ölüm doğurlar».
dən gedir – hardansa harasa düşmək. Bu mücərrədlik pilləsindən geri ba-
Alman dilində buna uyğun feil var: itklrrep. xanda, həmkarım Bekketin, doğrudan da,
Fransız dilində də buna oxşar nəsə tap- yanılmadığına görə böyük sevinc hissi
maq olar: bazsbler. keçirirəm. Anam mənim cismimi doğub,
mən isə öz ölümümü doğuram.
Hər şeyin – toxunulmazlıq hissinin, Hələ ki, işığı görməmişəm, hətta onun
gücün bir yerdə olduğu sayrışan qaranlıq necə adlandırıldığını da bilmirəm. Bu işıq
boşluqdan yıxılıb mayallaq aşmaq. aləmində Tanrı gözə dəymir, hər halda,
ayrı-ayrı qatlarını, hadisələrini baxışlarım- kanını tərk edib, xəyala gətirilə bilən ye- 2017
la ötürərək, ətrafıma boylanıram. Başqa ganə ilkin vəziyyətdən qopmaq.
söz tapmayanda, insanın ölüm anında öz Peter Nadaş. Mənim ölümüm
həyatında baş verənləri xatırladığını de- Yıxılıb, təsəvvür belə etmədiyim ha-
yirlər. Әslində o, heç nəyi xatırlamır. Sa- rasa düşürəm. Naməlum qüvvə məni say-
dəcə onu öz ovcunun içindəki kimi görür, rışan hüznlü boşluqdan kənara itələyir,
çünki əbədilikdə yaddaş yoxdu. Bütün gözümü açanda özümü heç bir anlayışla
ömrü boyu o, ruhunu dərk eləyə bilməyib, ifadə oluna bilməyəcək bir yerdə görürəm:
çünki ruhla vücudu bir yerdə görməyib. burada məsafələr var, lakin hava yoxdur,
havasız məkanın yalnız ümumi cizgiləri
Vücudu imkan verməyib ki,ruhla doğ- sezilir.
malaşsın.
Bu arada gözqamaşdırıcı gur işıq hiss
Bu, o deməkdi ki, ölüm anında bizdən edirəm.
ayrılanlar heç əvvəllər də bizə məxsus
olmayıb. Belə çıxır ki, bu, dilə bağlı olan Hər halda, ilkin vəziyyətlə müqayisə-
məntiqi idrakdan başqa bir şey deyil. Bizi də heç nə mənə tanış gəlmir. Belə de-
başqaları ilə birləşdirən də məhz bu imiş – mək olar ki, bütövlükdə götürəndə hər
əvvəlcə əbədi cismani duyğulardan, son- şey mənə tanış gəlir, ancaq nə olduğu
ra isə bizim bu qədər fəxr elədiyimiz id- anlaşılmır. Qüvvə məni yönləndirir. O,
rakdan azad olmaq. Hətta idrak anlayışı- məni tanış kosmosdan itələyib çıxarma-
nın olmadığı ilkin vəziyyətə qayıtmaq – ğa başlayır. Bu təkan, məkanın dəyişmə-
çünki qavrayışla hiss arasında heç bir si mənim üçün ilk dəfə baş verir, ilk dəfə
fərq yoxdur. anlayıram ki, təyin olunmuş istiqamət üzrə
hərəkət eləyirəm. Və hər şeyin olmasa
İdrak səndən ayrılır, hissi və emosio- da, çox şeyin, hər halda, öz adı var. Mən-
nal, mental və şüurun dərketmə mahiy- tiqi idrakın təcrübəsindən yararlanaraq
yəti arasında çarpaz bağlar parçalanır və yaşadığım həyatdan sonra dərk eləyə bil-
eyni zamanda, obrazlı desək, iliyinlə, qa- mədiyim şeylərə göz gəzdirirəm, axı hər
nınla anlayırsan ki, səndə gözə çarpma- şey ilk dəfə baş verir. Bu ilk təəssüratlar
yan şüurun bu hissələri, yaradan qüvvə- haqda təsəvvürüm olmasa da, abstrakt-
nin məskəninə, qavraya bilmədiyin, hətta laşdırmanın köməyi ilə onların mənasını
seyr eləyə bilmədiyin hansısa universal anlayıram.
struktura bağlanıb. Әfsuslar olsun ki, bu
mühüm hadisənitəsvir etmək dilimizin im- «İlk» və «son» – bir-birindən ayrıl-
kanı xaricindədir. mazdı.
Söhbət ani bir hərəkətdən – çevrilmə- «Analar doğanda, ölüm doğurlar».
dən gedir – hardansa harasa düşmək. Bu mücərrədlik pilləsindən geri ba-
Alman dilində buna uyğun feil var: itklrrep. xanda, həmkarım Bekketin, doğrudan da,
Fransız dilində də buna oxşar nəsə tap- yanılmadığına görə böyük sevinc hissi
maq olar: bazsbler. keçirirəm. Anam mənim cismimi doğub,
mən isə öz ölümümü doğuram.
Hər şeyin – toxunulmazlıq hissinin, Hələ ki, işığı görməmişəm, hətta onun
gücün bir yerdə olduğu sayrışan qaranlıq necə adlandırıldığını da bilmirəm. Bu işıq
boşluqdan yıxılıb mayallaq aşmaq. aləmində Tanrı gözə dəymir, hər halda,
