Page 156 - "Xəzər"
P. 156
2 Gündüzlər isə Sava sahillərində lövbər
salmış üzən xəstəxanaya baş çəkirdi;
Bunca sərgərdan həyatdan, çəkdiyi orda nəsə müəmmalı işləri vardı. Kişi
əzab-əziyyətdən, tərdən, yorğunluqdan savadlı adam idi, həmişə də “a” hərfinin
cana yığılmış, bir-birinin qanına əvəzinə xaç işarəsi qoyurdu, amma
susayan iki ordunun amansız qılıncla- Leandra yazıb-oxumağı öyrədə bilmədi.
rının xofundan zara-zinhara gəlmiş Onu Rujitsa kilsəsinə aparırdı ki, Zəbur
savadsız, qulaqsız və barmaqsız surəsini oxumağı öyrənsin. Deyirdi:
Leandr karvansarada doyunca çay “Ayağını yorğanına görə uzat”.
içəndən sonra (dava-dalaşın, söyüşün Kilsədə belə məlum oldu ki, Leandr,
qaçılmaz olduğu belə yerlər karlar yəni İriney Zaxumski hamıdan yaxşı
üçün yaxşıydı) atasının yanına, Belqra- oxuyur. Amma atası buna heç də
da – Avstriya ordusunun yenidən orda təəccüblənmədi, necə ki, şəhərdə
olduğunu eşitmişdi – yollandı. Şəhərə olmadığı bütün bu illərdə oğlunda baş
ilin yağışlı vaxtında, ayağının altında verən dəyişikliklər onu qəti maraq-
156 qalıb şüşə kimi çırtıldayan ilbizləri əzə- landırmamışdı. Bir sözlə, ata-oğul bir-
2015 əzə gəlib çıxmışdı. O, Belqrada biri haqqında heç nə bilmirdi.
qayıdırdı və düşünürdü ki, əslində, Zaman keçdikcə Leandr fikir verib
atasını heç tanımır. gördü ki, atasının dəqiq bir adı yoxdur.
Atasını sağ-salamat gördü, amma Yoldan ötənlər, tanış-bilişlər hərəsi onu
tək-tənha qalmışdı, bütün günü çoxdan ağıllarına birinci gələn adla çağırır, o
ölüb getmiş, heç kimin tanımadığı da hamıya eyni cür hay verirdi. Elə
hansısa yaşıdıyla danışırdı. Saçını təəssürat yaranırdı ki, atasının bir sürü
güvə yemiş oğlunun dönüşünə elə də ayaması var və camaatın hərdən onu
sevinmədi: aşağılamaq üçün qoşduğu bu ad
– Sən yaşı artdıqca, köhnəldikcə yığınının altında yoxa çıxıb. Atası onla-
Milorad Paviç. Küləyin astar üzü yaxşılaşan çaxır kimi, Buxara xalçası rın bəzilərini göstərib xəbərdarlıq
kimi qocalırsan. Amma bax ki, elm edərdi: elə adamlar var ki, bütün ömrü
öyrənmək üçün çox da qocalmayasan. boyu köynəyinin qolunu çırmalayır,
Axşamlar tavandan asılmış balıqçı belələrindən uzaq dur.
torunda uzanan atası öz düşüncə və O, Leandra dənizçi düyününü
xəyallarına qapılaraq cavanlıqda dediyi vurmağı öyrətdi; balıqçı torunu saysız-
az qala hər sözə düzəliş edirdi. O, hesabsız qırmızı düyünlərlə yamaya-
bütün ömrünü, yaşadığı illəri, onillikləri yamaya deyirdi:
yenidən yaşamaq istəyir, bütün sual- – Bu xırda düyünlərə fikir ver, onlar
cavabları saf-çürük edib, təzədən elə düzəldilib ki, kəndiri öz ucundan
nəzərdən keçirib hamısına düzəliş tutub saxlayır, düyünü açılmağa qoy-
etməyə, bu düzəlişlərdən sonra nəyin mur. Nə qədər dartsan da, açılan deyil,
necə olacağını hesablamağa çalışırdı. çünki özü özünə güc verir. Adamlar
salmış üzən xəstəxanaya baş çəkirdi;
Bunca sərgərdan həyatdan, çəkdiyi orda nəsə müəmmalı işləri vardı. Kişi
əzab-əziyyətdən, tərdən, yorğunluqdan savadlı adam idi, həmişə də “a” hərfinin
cana yığılmış, bir-birinin qanına əvəzinə xaç işarəsi qoyurdu, amma
susayan iki ordunun amansız qılıncla- Leandra yazıb-oxumağı öyrədə bilmədi.
rının xofundan zara-zinhara gəlmiş Onu Rujitsa kilsəsinə aparırdı ki, Zəbur
savadsız, qulaqsız və barmaqsız surəsini oxumağı öyrənsin. Deyirdi:
Leandr karvansarada doyunca çay “Ayağını yorğanına görə uzat”.
içəndən sonra (dava-dalaşın, söyüşün Kilsədə belə məlum oldu ki, Leandr,
qaçılmaz olduğu belə yerlər karlar yəni İriney Zaxumski hamıdan yaxşı
üçün yaxşıydı) atasının yanına, Belqra- oxuyur. Amma atası buna heç də
da – Avstriya ordusunun yenidən orda təəccüblənmədi, necə ki, şəhərdə
olduğunu eşitmişdi – yollandı. Şəhərə olmadığı bütün bu illərdə oğlunda baş
ilin yağışlı vaxtında, ayağının altında verən dəyişikliklər onu qəti maraq-
156 qalıb şüşə kimi çırtıldayan ilbizləri əzə- landırmamışdı. Bir sözlə, ata-oğul bir-
2015 əzə gəlib çıxmışdı. O, Belqrada biri haqqında heç nə bilmirdi.
qayıdırdı və düşünürdü ki, əslində, Zaman keçdikcə Leandr fikir verib
atasını heç tanımır. gördü ki, atasının dəqiq bir adı yoxdur.
Atasını sağ-salamat gördü, amma Yoldan ötənlər, tanış-bilişlər hərəsi onu
tək-tənha qalmışdı, bütün günü çoxdan ağıllarına birinci gələn adla çağırır, o
ölüb getmiş, heç kimin tanımadığı da hamıya eyni cür hay verirdi. Elə
hansısa yaşıdıyla danışırdı. Saçını təəssürat yaranırdı ki, atasının bir sürü
güvə yemiş oğlunun dönüşünə elə də ayaması var və camaatın hərdən onu
sevinmədi: aşağılamaq üçün qoşduğu bu ad
– Sən yaşı artdıqca, köhnəldikcə yığınının altında yoxa çıxıb. Atası onla-
Milorad Paviç. Küləyin astar üzü yaxşılaşan çaxır kimi, Buxara xalçası rın bəzilərini göstərib xəbərdarlıq
kimi qocalırsan. Amma bax ki, elm edərdi: elə adamlar var ki, bütün ömrü
öyrənmək üçün çox da qocalmayasan. boyu köynəyinin qolunu çırmalayır,
Axşamlar tavandan asılmış balıqçı belələrindən uzaq dur.
torunda uzanan atası öz düşüncə və O, Leandra dənizçi düyününü
xəyallarına qapılaraq cavanlıqda dediyi vurmağı öyrətdi; balıqçı torunu saysız-
az qala hər sözə düzəliş edirdi. O, hesabsız qırmızı düyünlərlə yamaya-
bütün ömrünü, yaşadığı illəri, onillikləri yamaya deyirdi:
yenidən yaşamaq istəyir, bütün sual- – Bu xırda düyünlərə fikir ver, onlar
cavabları saf-çürük edib, təzədən elə düzəldilib ki, kəndiri öz ucundan
nəzərdən keçirib hamısına düzəliş tutub saxlayır, düyünü açılmağa qoy-
etməyə, bu düzəlişlərdən sonra nəyin mur. Nə qədər dartsan da, açılan deyil,
necə olacağını hesablamağa çalışırdı. çünki özü özünə güc verir. Adamlar