Page 52 - "Xəzər"
P. 52
sınağından çıxmış bir dostluq idi. Hacının çəkmədi: Mahmud bəy kimsəyə
Hüseynqulu xanla da mehriban münasibəti deyilməyəcək məlumatı Hacı Muxtara
var idi və Hüseynqulu xanın Şirvanda söylədi, çünki Hacı Muxtar bəy “kimsə”
güvəndiyi, pənah apara biləcəyi iki-üç deyildi və torbanın sirri də məlum oldu.
nəfər vardısa, onlardan biri də Hacı Muxtar Mahmud bəy:
bəy idi. – Әmi, – dedi. – Səlahəddin Təbibi
Sünnət vaxtı üç-dörd yaşlı Mahmudun çağırtmağını rica edəcəyik ki, Başı səfərə
Hacı Muxtarın qucağında, Dağıstandan hazırlasın. Hələ Tehrana nə zaman
dəvət olunmuş məşhur Dəllək Usta yetişəcəyimiz məlum deyil. Arada, xanın
Osmanın ülgücünü görəndə çığırıq qoparıb tapşırığıyla Abbas Mirzə ilə də görüşümüz
ağlamağı, o vaxtdan iyirmi yeddi-iyirmi olmalıdır. Düzdür, hava soyuqdur, ancaq
səkkiz il keçsə də həmişə Hacının bərayi-ehtiyat, Səlahəddin Təbib Başı
yaddaşında idi və ən gərgin vaxtlarında mumlasa yaxşıdır. Səfər uzansa, iylənə
belə, birdən-birə yadına düşəndə – həmişə bilər…
də gözlənilmədən yadına düşürdü – heç Hacı Muxtar bəy Sərdarın öldü-
cürə özünü saxlaya bilmirdi ki, öz-özünə rüldüyündən artıq gecə ikən xəbər
52 gülməsin və o zaman ətrafında olanlar tutmuşdu, ancaq onun başının kəsilib
isə Hacının bu qəfil gülüşünü yüz yerə Fətəli şaha ərməğan göndərilməsi onun
2016 yozub, yüz cürə nəticə çıxarırdı.
üçün gözlənilməz oldu və artıq neçə
Mahmud bəyin atlıları üçün birinci müddət idi – Qubalı Fətəli xanın Şirvan
mərtəbədə salınmış süfrəyə də, ikinci xanlığına dəfələrlə hücumundan, Şəkili
mərtəbədəki süfrəyə də əvvəlcə zəfəranlı, Hüseyn xanın ona dəstək verməsindən,
limonlu şərbət gəldi, sonra göy-göyərti, Qarabağlı İbrahim Xəlil xanın Lənkəran
yağ, pendir, isti yuxa gəldi, bir az keçməmiş xanı ilə ittifaq qurub Şirvan xanlığına
nökərlər indicə kəsilmiş erkəyin ətindən basqın etməsindən, Ağa Məhəmməd şahın
kabab, təndirə salınıb qızardılmış toyuq, Qarabağa hücum çəkərək birinci dəfə
nanə qurusu səpilmiş ayran gətirdilər və Şuşa qalasını ala bilməyib, qoşunu Gür-
Mahmud bəy hələ şərbət gələndə onu cüstana yeritməsindən, Tiflisi viran qoyub,
qurtum-qurtum içə-içə: Şirvana basqınından, yenidən Qarabağa
– Baba xanın hüzuruna gedirik, əmi… – hücum çəkərək Şuşa qalasını ələ
dedi və bu dəfə bu xəbər Hacı Muxtar keçirməsindən və orada da qətlə
bəyi əməlli-başlı pərt etdi: Mahmudun öz yetirilməsindən, rus gavurların əvvəlcə
yanından buraxmadığı o torba şübhəsiz Yekaterina padşahın zamanında, indi də
ki, Hüseynqulu xanın Fətəli şaha göndərdiyi Böyük Sərdar Sisianovun başçılığı ilə
Elçin. Baş hədiyyə idi və belə çıxırdı ki, Mahmud Gəncəni almasından, Qarabağı, Şəkini
onun – Hacı Muxtarın – evində o ram etməsindən, Şirvana girməsindən və
hədiyyənin oğurlanacağından ehtiyat edir? son on ilin yüz cürə bu kimi hadisələrindən
Ağlına gələn bu fikir həmişə tamahını sonra bu yerlərdə o qədər qan tökülmüşdü
cilovlamağı bacaran, bütün Şirvan ki, insanın öldürülməsi adi gündəlik hala
xanlığının yetim-yesirinə kömək əli uzadan çevrilmişdi, ancaq buna baxmayaraq,
Hacı Muxtar bəyin daxilində xoşa gəlməyən Mahmud bəyin böyründəki o torbaya
bir ovqat yaratdı, ancaq bu ovqat çox baxanda Hacı Muxtar bəyin əti ürpəşdi:
Hüseynqulu xanla da mehriban münasibəti deyilməyəcək məlumatı Hacı Muxtara
var idi və Hüseynqulu xanın Şirvanda söylədi, çünki Hacı Muxtar bəy “kimsə”
güvəndiyi, pənah apara biləcəyi iki-üç deyildi və torbanın sirri də məlum oldu.
nəfər vardısa, onlardan biri də Hacı Muxtar Mahmud bəy:
bəy idi. – Әmi, – dedi. – Səlahəddin Təbibi
Sünnət vaxtı üç-dörd yaşlı Mahmudun çağırtmağını rica edəcəyik ki, Başı səfərə
Hacı Muxtarın qucağında, Dağıstandan hazırlasın. Hələ Tehrana nə zaman
dəvət olunmuş məşhur Dəllək Usta yetişəcəyimiz məlum deyil. Arada, xanın
Osmanın ülgücünü görəndə çığırıq qoparıb tapşırığıyla Abbas Mirzə ilə də görüşümüz
ağlamağı, o vaxtdan iyirmi yeddi-iyirmi olmalıdır. Düzdür, hava soyuqdur, ancaq
səkkiz il keçsə də həmişə Hacının bərayi-ehtiyat, Səlahəddin Təbib Başı
yaddaşında idi və ən gərgin vaxtlarında mumlasa yaxşıdır. Səfər uzansa, iylənə
belə, birdən-birə yadına düşəndə – həmişə bilər…
də gözlənilmədən yadına düşürdü – heç Hacı Muxtar bəy Sərdarın öldü-
cürə özünü saxlaya bilmirdi ki, öz-özünə rüldüyündən artıq gecə ikən xəbər
52 gülməsin və o zaman ətrafında olanlar tutmuşdu, ancaq onun başının kəsilib
isə Hacının bu qəfil gülüşünü yüz yerə Fətəli şaha ərməğan göndərilməsi onun
2016 yozub, yüz cürə nəticə çıxarırdı.
üçün gözlənilməz oldu və artıq neçə
Mahmud bəyin atlıları üçün birinci müddət idi – Qubalı Fətəli xanın Şirvan
mərtəbədə salınmış süfrəyə də, ikinci xanlığına dəfələrlə hücumundan, Şəkili
mərtəbədəki süfrəyə də əvvəlcə zəfəranlı, Hüseyn xanın ona dəstək verməsindən,
limonlu şərbət gəldi, sonra göy-göyərti, Qarabağlı İbrahim Xəlil xanın Lənkəran
yağ, pendir, isti yuxa gəldi, bir az keçməmiş xanı ilə ittifaq qurub Şirvan xanlığına
nökərlər indicə kəsilmiş erkəyin ətindən basqın etməsindən, Ağa Məhəmməd şahın
kabab, təndirə salınıb qızardılmış toyuq, Qarabağa hücum çəkərək birinci dəfə
nanə qurusu səpilmiş ayran gətirdilər və Şuşa qalasını ala bilməyib, qoşunu Gür-
Mahmud bəy hələ şərbət gələndə onu cüstana yeritməsindən, Tiflisi viran qoyub,
qurtum-qurtum içə-içə: Şirvana basqınından, yenidən Qarabağa
– Baba xanın hüzuruna gedirik, əmi… – hücum çəkərək Şuşa qalasını ələ
dedi və bu dəfə bu xəbər Hacı Muxtar keçirməsindən və orada da qətlə
bəyi əməlli-başlı pərt etdi: Mahmudun öz yetirilməsindən, rus gavurların əvvəlcə
yanından buraxmadığı o torba şübhəsiz Yekaterina padşahın zamanında, indi də
ki, Hüseynqulu xanın Fətəli şaha göndərdiyi Böyük Sərdar Sisianovun başçılığı ilə
Elçin. Baş hədiyyə idi və belə çıxırdı ki, Mahmud Gəncəni almasından, Qarabağı, Şəkini
onun – Hacı Muxtarın – evində o ram etməsindən, Şirvana girməsindən və
hədiyyənin oğurlanacağından ehtiyat edir? son on ilin yüz cürə bu kimi hadisələrindən
Ağlına gələn bu fikir həmişə tamahını sonra bu yerlərdə o qədər qan tökülmüşdü
cilovlamağı bacaran, bütün Şirvan ki, insanın öldürülməsi adi gündəlik hala
xanlığının yetim-yesirinə kömək əli uzadan çevrilmişdi, ancaq buna baxmayaraq,
Hacı Muxtar bəyin daxilində xoşa gəlməyən Mahmud bəyin böyründəki o torbaya
bir ovqat yaratdı, ancaq bu ovqat çox baxanda Hacı Muxtar bəyin əti ürpəşdi:
