Page 57 - "Xəzər"
P. 57
tün Qacarlarla əbədi düşmən oluram, İbrahim Xəlil xan kimi öz xanlığını rusların 57
mənim onlara sığınmaq cəhdim olmaya- təbəəçiliyində qoruyub saxlaya bilərdi və 2016
caq, çünki bu mənim də, ailəmin də məhvi camaatı da bundan faydalanardı. Ona
deməkdir və bunun müqabilində mən nə görə faydalanardı ki, artıq elm, təhsil Elçin. Baş
üçün sizin qəyyumçuluğunuzu qəbul Qərbə meyil etmişdi – bu daha gün işığı
edərək, Qarabağlı İbrahim Xəlil xan kimi, kimi aydın bir şey idi və bunu görməmək
sizin nəhəng dövlətinizin daxilində Şirvanın nadanlıq idi. Səlahəddin kimi bir təbib
xanı olmayım? Bütün Şirvan camaatı neçə müddət idi ki, Hürü Bəyim xanıma
arasında bundan ancaq mənim on-on beş bir əlac tapa bilmirdi, çünki elmi çatmırdı
qan düşmənim narazı ola bilər, onları da və bunu heç kim başa düşməsə də Hacı
ovcunun içində əzib Kürə tullamaq Şirvan Muxtar bəy başa düşürdü. Bu gün türkə-
xanı Hacı Muxtar üçün çətin məsələ dey- çarə ilə, ya da ki, yalnız ilahiyyatı yaxşı
il. bilməklə irəli getmək olmazdı – bax, Sultan
Səlim ağıllı adamdır, üzünü Avropaya
Nə üçün belə olmasın? tutub, nadanlar imkan versə onun Niza-
Dərbənd xanı Şir Әli xan Hacı Muxtar mi-Cədidi şəksiz ki, Osmanlılara böyük
bəyi Şirvan xanı görmək istəyirdi və hələ fayda gətirəcək. Millət ürfan olmalıdır və
dörd-beş il bundan əvvəl bu istəyini öz millət ürfan olmasa, onun aqibəti də fəna
əyan-əşrəfinə də demişdi, çünki Şirvan olacaqdı – Hacının buna şək-şübhəsi yox
Dərbənd xanlığının qapısı idi və orada idi və rus ordusundakı nizam-intizamı,
Hacı Muxtar bəy kimi möhkəm və adlı- qayda-qanunu gördükcə Hacı Muxtar
sanlı bir adam olmalıydı ki, Şirvanı qonşu bəyin belə bir ürfan arzusu get-gedə
xanlıqların, ilk növbədə də, Qarabağ artırdı.
xanlığının hücumundan qoruya bilsin, heç
kim Hacı Muxtarın xanlığından keçib Mustafa xan nə edəcəkdi? Baba xanın
Dərbəndin üstünə gəlməsin. Şir Әli xanın da, rusların da etibarını itirmişdi və Hacı
bu istəyi Mustafa xanın da qulağına Muxtar bəy tamam əmin idi ki, iki divin
çatmışdı – Qafqaz dağları əzəmətlidir, arasında qalmış Mustafa xanın dolama
ancaq qətiyyən sirr saxlamır – və bu yollarla getməsi, cürbəcür hiylələrə uyması
əhvalatı elə Mustafa xanın özü də gözlərini axıra qədər davam edə bilməz. Bəyəm
Hacı Muxtarın gözlərinin içinə zilləyərək Fətəli şah yadından çıxaracaq ki, Mustafa
söyləmişdi. xan Ağa Məhəmməd şaha qarşı bir tərəfdən
Şirvan xanlığı onsuz da əvvəl-axır rus Rusiyadan, o biri tərəfdən də Osmanlılardan
padşahlığının qəyyumçuluğunu qəbul kömək istəmişdi? Ruslar necə, onu bağış-
edəcəkdi, çünki, belə görünür ki, tarixin layacaqlar ki, bir tərəfdən onlarla müqavilə
gedişatı artıq Qərbin irəliləməsi, Şərqin imzalayır, o biri tərəfdən də rusların düşməni
geridə qalması ilə hərəkət edir. Cavad Osmanlılardan kömək istəyir? Hər şeyin
bəy kimi igid bir adam nəyə nail ola bildi? zamanı var və ağzını açmış o iki divdən –
Gəncə xanlığı kimi bir xanlıq yer üzündən ruslardan və Qacarlardan – birini seçib elə
silindi, Gəncənin adı da dəyişdirildi, yüz etməlisən ki, nə qədər mümkündürsə,
ildən sonra kim xatırlayacaq bu adı? faydası da bir o qədər olsun – Hacının
Ancaq üləmalar yazacaq ki, bu şəhərin buna heç bir şübhəsi yox idi.
belə bir adı olub, halbuki Cavad xan da
Bu divlərdən birinin istisində qızınmağı
   52   53   54   55   56   57   58   59   60   61   62