Page 56 - "Xəzər"
P. 56
var. Mən həyatımı bitirsəm, əlahəzrətin Bu da Sərdarla yeni görüş.
bir soldatı azalacaq. Bundan ötrü Hüseynqulu xan Başı Fətəli şaha
narahatlığa dəyməz!.. göndərirdi ki, mən sənin adamınam və
Və o zaman Hacı Muxtar bəyə elə bu da o deyən söz idi ki, sənin qəy-
gəldi ki, Sərdarın bu gülümsəməsində və yumçuluğunu qəbul edirəm, sən də məni
bu sözlərində də elə bil– nəsə gizli bir ruslardan qoru – bu, aydın məsələ idi.
məna, bir eyham var – zəmanə elə idi ki, Ancaq Hüseynqulu Sərdarı qətlə yetirməyə
adam istər-istəməz, hər deyilən sözdə heç vəclə qərar verməzdi: həm cəsarəti
gizli bir məna axtarırdı. Sərdarla Hacı çatmazdı, həm də ağlı qoymazdı və Hacı
Muxtarın o mükaliməsində də, nə desən Muxtar bəyin şübhəsi yox idi ki, bu qətl –
tapmaq olardı və bütün bunlar o qış səhəri Mahmud bəyin işidir. Və Hacı burasına
paltarlı-paltarlı yataqda uzanmış Hacının da tamam əmin idi ki, Fətəli şah Başa
gözlərinin qabağında idi. görə Hüseynqulu xana heç bir kömək əli
Bir müddət keçəndən sonra rus uzatmayacaq, sadəcə olaraq, əgər Abbas
polkovniki Koryagin Sərdarın tapşırığı ilə Mirzə ruslara lap qalib gəlsə də, Fətəli
Hacı Muxtar bəyi məxfi görüşə dəvət etdi Arazın o tayındakı Azərbaycan xanlıqları
56 və bu məxfi görüşün polkovnik Koryaginə kimi, bu taydakı xanlıqları da, Bakı xanlığı
həvalə olunmasında da aşkar bir məna qarışıq, öz səltənətinin bir əyalətinə
2016 vardı: bir müddət bundan əvvəl Arazdakı çevirəcək.
Xudafərin körpüsü yaxınlığında Abbas Ancaq… ancaq Başı rusların özünə
Mirzə böyük qoşunla polkovnik Koryaginin böyük qiymətə qaytarmaq olardı…
kiçik bir dəstəsinin öhdəsindən gələ Bu fikir Başı gördüyü andan bəri
bilməmişdi və Koryaginin şücaətinin sorağı əvvəlcə gizli bir həmlə ilə Hacı Muxtarın
elə yayılmışdı ki, Şirvan xanlığına da gəlib içini deşirdi və sonra isə bu fikir birdən-
çıxmışdı. Sərdar Sisianov Hacı Muxtar birə bu cür çılpaq şəkildə zühur etdi, elə
bəylə gizli görüşü belə bir adama bil fikir yox, yenicə doğulmuş şeytan balası
tapşırmışdı, ancaq Hacı bu görüşə idi. Bu fikir Hacı Muxtar bəyin bütün
getmədi: Mustafa xan görüşdən xəbər varlığını sarsıdırdı və o, bütün varlığı ilə
tuta bilərdi – Koryaginlə Hacının söhbətləri də çalışırdı ki, bu fikri özündən
alınmasaydı elə rusların özləri xanı uzaqlaşdırsın, ancaq heç cürə mümkün
xəbərdar edə bilərdilər – və o zaman olmurdu, indicə doğulmuş bu şeytan
onların – Xançobanlı Mustafa xanla balası ondan əl çəkmirdi.
Xançobanlı Hacı Muxtar bəy arasındakı Başı böyük qiymətə vermək o demək
gizli çəkişmə aşkar bir düşmənçiliyə deyildi ki, Başı götürün, mənim də pulumu
Elçin. Baş çevrilərdi – buna isə zəmanə icazə ver- verin, yox, böyük qiymətə vermək o demək
mirdi, Hacı Muxtar indiki zəmanədə, Şirvan idi ki, mən Hacı Muxtar bəy rus padşahı
camaatının indiki pis günündə Xançoban Aleksandrı Başın Fətəli şaha ərmağan
mahalına da ikitirəlik salmaq istəmirdi. edilməsi əzabından və utanclığından xilas
Hacı Sərdar Sisianova iki böyük xalçanı edirəm – hələ məlum deyildi ki, Tehranda
hədiyyə göndərməklə kifayətləndi və bu bu Başla nə edəcəkdilər, rusları alçaldan,
xalçalar, əslində, elə çox söz deyən məktub təhqir edən nə oyunlardan çıxacaqdılar.
kimi bir şey idi. Və mən Hacı Muxtar bəy Fətəli şahla və
bir soldatı azalacaq. Bundan ötrü Hüseynqulu xan Başı Fətəli şaha
narahatlığa dəyməz!.. göndərirdi ki, mən sənin adamınam və
Və o zaman Hacı Muxtar bəyə elə bu da o deyən söz idi ki, sənin qəy-
gəldi ki, Sərdarın bu gülümsəməsində və yumçuluğunu qəbul edirəm, sən də məni
bu sözlərində də elə bil– nəsə gizli bir ruslardan qoru – bu, aydın məsələ idi.
məna, bir eyham var – zəmanə elə idi ki, Ancaq Hüseynqulu Sərdarı qətlə yetirməyə
adam istər-istəməz, hər deyilən sözdə heç vəclə qərar verməzdi: həm cəsarəti
gizli bir məna axtarırdı. Sərdarla Hacı çatmazdı, həm də ağlı qoymazdı və Hacı
Muxtarın o mükaliməsində də, nə desən Muxtar bəyin şübhəsi yox idi ki, bu qətl –
tapmaq olardı və bütün bunlar o qış səhəri Mahmud bəyin işidir. Və Hacı burasına
paltarlı-paltarlı yataqda uzanmış Hacının da tamam əmin idi ki, Fətəli şah Başa
gözlərinin qabağında idi. görə Hüseynqulu xana heç bir kömək əli
Bir müddət keçəndən sonra rus uzatmayacaq, sadəcə olaraq, əgər Abbas
polkovniki Koryagin Sərdarın tapşırığı ilə Mirzə ruslara lap qalib gəlsə də, Fətəli
Hacı Muxtar bəyi məxfi görüşə dəvət etdi Arazın o tayındakı Azərbaycan xanlıqları
56 və bu məxfi görüşün polkovnik Koryaginə kimi, bu taydakı xanlıqları da, Bakı xanlığı
həvalə olunmasında da aşkar bir məna qarışıq, öz səltənətinin bir əyalətinə
2016 vardı: bir müddət bundan əvvəl Arazdakı çevirəcək.
Xudafərin körpüsü yaxınlığında Abbas Ancaq… ancaq Başı rusların özünə
Mirzə böyük qoşunla polkovnik Koryaginin böyük qiymətə qaytarmaq olardı…
kiçik bir dəstəsinin öhdəsindən gələ Bu fikir Başı gördüyü andan bəri
bilməmişdi və Koryaginin şücaətinin sorağı əvvəlcə gizli bir həmlə ilə Hacı Muxtarın
elə yayılmışdı ki, Şirvan xanlığına da gəlib içini deşirdi və sonra isə bu fikir birdən-
çıxmışdı. Sərdar Sisianov Hacı Muxtar birə bu cür çılpaq şəkildə zühur etdi, elə
bəylə gizli görüşü belə bir adama bil fikir yox, yenicə doğulmuş şeytan balası
tapşırmışdı, ancaq Hacı bu görüşə idi. Bu fikir Hacı Muxtar bəyin bütün
getmədi: Mustafa xan görüşdən xəbər varlığını sarsıdırdı və o, bütün varlığı ilə
tuta bilərdi – Koryaginlə Hacının söhbətləri də çalışırdı ki, bu fikri özündən
alınmasaydı elə rusların özləri xanı uzaqlaşdırsın, ancaq heç cürə mümkün
xəbərdar edə bilərdilər – və o zaman olmurdu, indicə doğulmuş bu şeytan
onların – Xançobanlı Mustafa xanla balası ondan əl çəkmirdi.
Xançobanlı Hacı Muxtar bəy arasındakı Başı böyük qiymətə vermək o demək
gizli çəkişmə aşkar bir düşmənçiliyə deyildi ki, Başı götürün, mənim də pulumu
Elçin. Baş çevrilərdi – buna isə zəmanə icazə ver- verin, yox, böyük qiymətə vermək o demək
mirdi, Hacı Muxtar indiki zəmanədə, Şirvan idi ki, mən Hacı Muxtar bəy rus padşahı
camaatının indiki pis günündə Xançoban Aleksandrı Başın Fətəli şaha ərmağan
mahalına da ikitirəlik salmaq istəmirdi. edilməsi əzabından və utanclığından xilas
Hacı Sərdar Sisianova iki böyük xalçanı edirəm – hələ məlum deyildi ki, Tehranda
hədiyyə göndərməklə kifayətləndi və bu bu Başla nə edəcəkdilər, rusları alçaldan,
xalçalar, əslində, elə çox söz deyən məktub təhqir edən nə oyunlardan çıxacaqdılar.
kimi bir şey idi. Və mən Hacı Muxtar bəy Fətəli şahla və