Page 93 - 2017-3
P. 93
Xlebnikovda güzərana uyğunlaşmaq dura gülümsəyirdi...” 1920-ci ildə: “Әyni- 93
bacarığının olmamasını 1918-ci ildə baş nə nə geyindirirdilərsə, xaotik görkəm alır- 2017
vermiş adi bir epizoddan da görmək olar: dı. Çəkmələrinin qaytanları beşincidən
dostları onun ilk seçilmiş əsərlərini hazır- onuncu deşiyə gedib çıxır, dolaqları topu- O.F.Yerışev, A.M.Sprints.
lamışdılar, yalnız şairin özünün yazacağı ğunun üstünə sürüşüb düşürdü. O, qeyri- “Mən Yer kürəsini çeçələ barmağımda gəzdirirəm...”
giriş sözü qalmışdı. Bu zaman o, heç kə- təbii görünüşündən qətiyyən utanmırdı.
sə xəbərdarlıq etmədən çıxıb Xarkova Elə bil hissiyyatı yox idi, görkəmindən la-
getmişdi. Gözlənilməz yerdəyişmələr et- qeydlik yağırdı... ”
mək, gəzib-dolaşmaq ona xas idi. Dəfə-
lərlə piyada, ac və yarıçılpaq şəkildə Xə- 1922-ci ilin yayında şair Novqoroda
zər sahili boyunca səfərə çıxmış, bir dəfə (40 verst) piyada yollandı, yolboyu quru
də Jeleznovodskdan Pyatiqorska piyada torpağın üstündə yatdı. Öskürəyi artdı,
getmişdi (1918). Onun yalqızlıq istəyi, bu- sonra “ayaqları tutuldu”, bədəni şişib ya-
na ehtiyac duyduğu üz-gözündə, davra- ra tökdü. İyunun 28-də 37 yaşında dünya-
nışında aydın şəkildə ifadə olunmuşdu. sını dəyişən şair ölümdən əvvəl ağır hallü-
sinasiya yaşadı. Dostu, rəssam Mitruç
V.Y.Anfimov Xlebnikovun tibbi bioqra- onun qəbri üstündə başdaşını əvəz edən
fiyasında “onun mövcudluğunda seksual xaçın üzərinə “Yer üzünün sədri” sözləri-
həyatın rolunun cüzi olduğu”nu aşkara ni yazdı. Müasirlərindən, o cümlədən qə-
çıxarmışdı. Bu, şizofreniya xəstələrində ləm dostlarından yuxarıda onun psixika-
xarakterik haldır. sıyla bağlı deyilənləri təsdiqləyən çoxlu
təsvirlər misal gətirmək olar. Amma deyi-
Xlebnikovun ruhi xəstəliyi güclənirdi: lənlər kifayət edir ki, şairin yaradıcılığı,
sabit vəziyyətdə deyildi. Şəxsiyyətin aşın- ümumiyyətlə, bütün ömrü psixopatoloji
masında da belə (V.Y.Anfimovun fikirləri- analizlərin predmetinə çevrilsin, daha doğ-
nin əksi olaraq) olur. Ondakı psixi poz- rusu, belə bir araşdırma olmasa, onunla
ğunluq dərinləşirdi. Neologizmə qapılmaq, bağlı heç nəyi dərk etmək mümkün deyil.
“yeni sözlərlə”, “dünya dilini birləşdirmək” Biz uzun müddət diaqnostika üzərində is-
kimi mənasız fikrə söykənmək, psixiatri- rar etməyəcəyik: Xlebnikovun təfək-
yada “islahatçılığın gülünc ideyaları” ad- küründə, sosial aktivliyində və emosiya-
lanır. Daha sonra “sehrli” 317 rəqəmi ilə larında tədricən artan qüsur – şizofreni-
“zaman qanunlarının hesablanması” mə- ya prosesi müşahidə olunurdu.
nasız və sərsəm ideyadır, bu, autizmin
artmasına təkan verir, yalnız şeir yaradı- Onun poemaları, şeirləri, nəsri ruhi
cılığına cəhdlər qalır. Onun həyatının son xəstənin yaradıcılığından xəbər verir. Am-
ilində (1922) yaradıcılığının zəiflədiyini id- ma həmin ruhi xəstə dahidi....
dia edən bəzi müəlliflərin dedikləri sübut
olunmayıb. Bu gün mən yenidən gedəcəyəm
oraya – həyata, ticarətə, bazara...
Xlebnikovun gəncliyindəki, eləcə də Və mahnıların qoşununu aparacağam
1920-ci ildəki müasirlərinin müşahidələ- bazarın ləpədöyəniylə təkbətək döyüşə!
rindən doğan təəssüratları (A.V.Şuvalo-
vun məqaləsindən) müqayisə edək. Gənc- (1914-cü ildə yazdığı bu şeir Maya-
liyində: “Demək olar ki, yoldaşı yox idi. kovskini xüsusilə heyran etmişdi.)
Bir küncdə əyləşir, bütün gecəni bir kəl-
mə də danışmır, əllərini ovuşdura-ovuş-
bacarığının olmamasını 1918-ci ildə baş nə nə geyindirirdilərsə, xaotik görkəm alır- 2017
vermiş adi bir epizoddan da görmək olar: dı. Çəkmələrinin qaytanları beşincidən
dostları onun ilk seçilmiş əsərlərini hazır- onuncu deşiyə gedib çıxır, dolaqları topu- O.F.Yerışev, A.M.Sprints.
lamışdılar, yalnız şairin özünün yazacağı ğunun üstünə sürüşüb düşürdü. O, qeyri- “Mən Yer kürəsini çeçələ barmağımda gəzdirirəm...”
giriş sözü qalmışdı. Bu zaman o, heç kə- təbii görünüşündən qətiyyən utanmırdı.
sə xəbərdarlıq etmədən çıxıb Xarkova Elə bil hissiyyatı yox idi, görkəmindən la-
getmişdi. Gözlənilməz yerdəyişmələr et- qeydlik yağırdı... ”
mək, gəzib-dolaşmaq ona xas idi. Dəfə-
lərlə piyada, ac və yarıçılpaq şəkildə Xə- 1922-ci ilin yayında şair Novqoroda
zər sahili boyunca səfərə çıxmış, bir dəfə (40 verst) piyada yollandı, yolboyu quru
də Jeleznovodskdan Pyatiqorska piyada torpağın üstündə yatdı. Öskürəyi artdı,
getmişdi (1918). Onun yalqızlıq istəyi, bu- sonra “ayaqları tutuldu”, bədəni şişib ya-
na ehtiyac duyduğu üz-gözündə, davra- ra tökdü. İyunun 28-də 37 yaşında dünya-
nışında aydın şəkildə ifadə olunmuşdu. sını dəyişən şair ölümdən əvvəl ağır hallü-
sinasiya yaşadı. Dostu, rəssam Mitruç
V.Y.Anfimov Xlebnikovun tibbi bioqra- onun qəbri üstündə başdaşını əvəz edən
fiyasında “onun mövcudluğunda seksual xaçın üzərinə “Yer üzünün sədri” sözləri-
həyatın rolunun cüzi olduğu”nu aşkara ni yazdı. Müasirlərindən, o cümlədən qə-
çıxarmışdı. Bu, şizofreniya xəstələrində ləm dostlarından yuxarıda onun psixika-
xarakterik haldır. sıyla bağlı deyilənləri təsdiqləyən çoxlu
təsvirlər misal gətirmək olar. Amma deyi-
Xlebnikovun ruhi xəstəliyi güclənirdi: lənlər kifayət edir ki, şairin yaradıcılığı,
sabit vəziyyətdə deyildi. Şəxsiyyətin aşın- ümumiyyətlə, bütün ömrü psixopatoloji
masında da belə (V.Y.Anfimovun fikirləri- analizlərin predmetinə çevrilsin, daha doğ-
nin əksi olaraq) olur. Ondakı psixi poz- rusu, belə bir araşdırma olmasa, onunla
ğunluq dərinləşirdi. Neologizmə qapılmaq, bağlı heç nəyi dərk etmək mümkün deyil.
“yeni sözlərlə”, “dünya dilini birləşdirmək” Biz uzun müddət diaqnostika üzərində is-
kimi mənasız fikrə söykənmək, psixiatri- rar etməyəcəyik: Xlebnikovun təfək-
yada “islahatçılığın gülünc ideyaları” ad- küründə, sosial aktivliyində və emosiya-
lanır. Daha sonra “sehrli” 317 rəqəmi ilə larında tədricən artan qüsur – şizofreni-
“zaman qanunlarının hesablanması” mə- ya prosesi müşahidə olunurdu.
nasız və sərsəm ideyadır, bu, autizmin
artmasına təkan verir, yalnız şeir yaradı- Onun poemaları, şeirləri, nəsri ruhi
cılığına cəhdlər qalır. Onun həyatının son xəstənin yaradıcılığından xəbər verir. Am-
ilində (1922) yaradıcılığının zəiflədiyini id- ma həmin ruhi xəstə dahidi....
dia edən bəzi müəlliflərin dedikləri sübut
olunmayıb. Bu gün mən yenidən gedəcəyəm
oraya – həyata, ticarətə, bazara...
Xlebnikovun gəncliyindəki, eləcə də Və mahnıların qoşununu aparacağam
1920-ci ildəki müasirlərinin müşahidələ- bazarın ləpədöyəniylə təkbətək döyüşə!
rindən doğan təəssüratları (A.V.Şuvalo-
vun məqaləsindən) müqayisə edək. Gənc- (1914-cü ildə yazdığı bu şeir Maya-
liyində: “Demək olar ki, yoldaşı yox idi. kovskini xüsusilə heyran etmişdi.)
Bir küncdə əyləşir, bütün gecəni bir kəl-
mə də danışmır, əllərini ovuşdura-ovuş-
