Page 95 - 2017-3

ya Qoqolda olduğu kimi, yaradıcılığını rur”. Belə dövrlər sırasında inqilabdan 95
məhv etmir, Tassoda müşahidə edilən ki- sonrakı Rusiya da var, əlbəttə, həm də 2017
mi zədələmir, epilepsiya xəstələri və ya bunu təkcə Rusiyaya şamil etmək olmaz.
şəxsiyyəti aşınmaya uğrayanlar sayağı Hüqonun “Doxsan üçüncü il” romanında
əsərlərinə əlavə ştrixlərlə “bəzək-düzək” Yakob Konventi1 barədə oxumaq faydalı-
vurmur. Bu cür “xəstəliklə yaradıcılığa dır. Patologiyanın əsl təntənəsidir! Yeri
nüfuzetmə” Xarmsda və Nervalda da gəlmişkən, yakobçular ruhi xəstə (şizof-
müşahidə edilib. reniya xəstəsi) Russonun ideyalarından
ilham almışlar. Eləcə də Almaniya, inti-
Ruhi xəstənin ifadələri və ideyalarının zamlı və mədəni ölkə Hitlerin ideyalarıyla
təntənə ilə qəbul edildiyi, özünün “fövqəl- çalxalanıb-bulanmışdı. Yeri gəlmişkən, o
dahi” sayıldığı, yaratdığı “məktəbdə” isə da dəfələrlə psixi tədqiqatlar predmetinə
başqa bir ruhi xəstənin “oxuduğu” dövr (məsələn, A.Liçko tərəfindən) çevrilmiş-
hansı idi (D.Xarms)? Bizcə, bu, cəmiyyətin di. Nürinberq məhkəmə prosesində fürre-
həddən artıq “bulanıq” dövrü idi. A.V.Luna- rin bəzi silahdaşları, o cümlədən yaxın
çarskinin sərrast ifadələrlə zəngin qeyd- köməkçisi Hess də psixiatriya eksperti-
lərini misal gətiririk: “Sabit dəb və məişət zasına cəlb edilmişdilər.
epoxası psixopat ifadəçilərə ehtiyac duy-
mur. Әgər belə vaxtda xəstə ağzını açar- Xlebnikovun əsərlərinin ovaxtkı dövrlər-
sa, hətta onu... klinikaya göndərərlər. Mə- də unudulmalı olduğunu düşünmürük.
dəniyyət və məişət münasibətlərində də- Amma ədəbiyyat aləmində dəfələrlə ol-
yişkən olan dövrlərdə… tarix zərbəni məhz duğu kimi, belə əsərlər daha çox müəlli-
qeyri-normal, patoloji şəxsiyyətlərə vu- fin ölümündən sonra məşhurlaşır.

O.F.Yerışev, A.M.Sprints.
“Mən Yer kürəsini çeçələ barmağımda gəzdirirəm...”

11793-cü ildə Fransada yaradılmış İctimai Qurtuluş Komitəsi