Page 126 - 2017-3
P. 126
lom Aleyxem. Üç dul qadınbu savadsız həkimlərin ucbatından nə ürəyimi riqqətə gətirsə də, hislərimi qadı-
qədər adam o dünyaya köçüb, adamın na bildirmirdim! Gecələr gözümə yuxu
tükləri biz-biz olur! Doğma bacımı da on- getmirdi, ürəyimi ona necə açacağım ba-
lar zəhərlədilər! Elə bilirsiniz ona zəhər rədə düşünürdüm. Səhər açılır, yataqdan
verdilər? Ağlım çaşmayıb, səfeh-səfeh qalxırsan və sənə elə gəlir, gedib birbaşa
danışmağa adət etməmişəm. Zəhərlədi- etiraf etməyə hazırsan: “Payya, məlumu-
lər, yəni lazımi dərmanları vermədilər. Za- nuz olsun ki, məsələ belədir... İndi qərar
vallıya vaxtında kinə içirtsəydilər, bəlkə, sizindir...” Amma üz-üzə gələndə nitqin
sağ qalardı... Narahat olmayın, bilirəm quruyur. Düşünürsünüz ağciyərəm? Ne-
söhbətin harasında qalmışam. Beləliklə, cə istəyirsiniz, elə də fikirləşin. Amma
dostumuz Pinyanı itirdik. Kədərim son- məsələyə dərindən nüfuz etməyə çalışın:
suz idi. Heç atam, qardaşım öləndə belə Pinyanı qardaşdan artıq sevirdim. Soru-
yas tutmamışdım. Zarafat deyil, Pinya şa bilərsiniz: “Bəs Payya? Axı indicə söylə-
ölüb! Sanki ömrümdən böyük bir parçanı diniz ki, onun üçün darıxırdınız!” Cavab
qoparmışdılar. Onun ölümü ilə barışa bil- verirəm: bəli, darıxırdım, ona görə ki, izti-
mirdim! Dərd çəkirdim! Yazıq arvadı, ca- rab çəkirdim, ürəyimi açmağa cürət et-
126 van yaşda əliuşaqlı dul qaldı! Körpə Ro- mirdim! Lakin qorxuram məni anlaya bil-
za mələk idi. Yeganə təsəllimiz! Әgər məyəsiniz. Sizin bədnam “psixologiya”ya
2017 uşaq olmasaydı, bilmirəm bu dərdə necə əsaslansam, əlbəttə, məni başa düşərsi-
dözərdik – Payya və mən! Mən qadın, niz, amma hislər barədə səmimi-qəlbdən,
yaxud ana deyiləm ki, uşağımı tərifləyib əzilib-büzülmədən, sadə dildə danışanda
göylərə qaldırım. Әgər deyirəmsə, yaxşı bu, kənardan əcaib görünür. Әşi, fərqi
uşaq idi, deməli, düz deyirəm. Dünya yoxdur, nə istəyirsiniz fikirləşin. Әhvalatın
gözəli idi! Bir sözlə, Roza – sevgili cütlüyün ardını danışım. Uşaq nağıllardakı kimi
ülvi məhəbbətindən yaranmış füsunkar böyüyürdü. İlk baxışdan adi söz kimi
gözəl! Hələ də dəqiq müəyyən edə bil- görünür – “böyüyürdü”. Uşaq böyüyür,
məmişəm hansı yaxşı idi – ər, yoxsa ar- ağac böyüyür, hətta turp da böyüyür. Fərq
vad? Uşağın gözləri atası kimi maviyə var da? Gözləyirsən ki, uşaq nə vaxt
çalırdı. İkimizin də Roza üçün ürəyi ge- iməkləyəcək, oturacaq, yeriyəcək, qaça-
dirdi, amma bilmirəm, hansımız onu da- caq, danışacaq. Nəhayət, başlayır imək-
ha çox sevirdik – mən, yoxsa Payya? Yə- ləməyə, oturmağa, yeriməyə, qaçmağa
qin, təəccüblənəcəksiniz. O, ana, mən və danışmağa! Bəs sonra? Bircə o çat-
isə yad! Fərqi yoxdur. Məsələyə bir az mır ki, deyingən arvad kimi başlayım sa-
dərindən yanaşmaq lazımdır: mənim bu dalamağa: suçiçəyi, qızılca, diş çıxarmaq,
ailəyə bağlılığım, dul qadına, yetim uşa- daha nə bilim nə! Təkrar edirəm, arvad
ğa mərhəmətim və bir də subaylığım – deyiləm ki, boş-boş şeylərlə baş-beyninizi
bütün bunların cəmi sizin dediyiniz həmin aparım, yəni uşaq belə elədi, ordan gəl-
psixologiyadır. Cəfəri yox, xalis psixologi- di, bura qaçdı... Nə isə, qız böyüdü və çi-
yadır. Etiraz edə bilərsiniz ki, bəlkə, bun- çək açdı. Sizin indiki roman yazanların
lar Rozanın anasına olan sevgimdən irəli təbirincə desək, “zərif qızılgül kimi çiçək-
gəlir? Etiraf edirəm, ona çox vurğun idim. ləndi”. Yeri gəlmişkən, bu romançılar “tər
Məhəbbətdən alışıb-yansam da, sevgi çiçəklərdən” heç nə anlamır, çünki iki eş-
qədər adam o dünyaya köçüb, adamın na bildirmirdim! Gecələr gözümə yuxu
tükləri biz-biz olur! Doğma bacımı da on- getmirdi, ürəyimi ona necə açacağım ba-
lar zəhərlədilər! Elə bilirsiniz ona zəhər rədə düşünürdüm. Səhər açılır, yataqdan
verdilər? Ağlım çaşmayıb, səfeh-səfeh qalxırsan və sənə elə gəlir, gedib birbaşa
danışmağa adət etməmişəm. Zəhərlədi- etiraf etməyə hazırsan: “Payya, məlumu-
lər, yəni lazımi dərmanları vermədilər. Za- nuz olsun ki, məsələ belədir... İndi qərar
vallıya vaxtında kinə içirtsəydilər, bəlkə, sizindir...” Amma üz-üzə gələndə nitqin
sağ qalardı... Narahat olmayın, bilirəm quruyur. Düşünürsünüz ağciyərəm? Ne-
söhbətin harasında qalmışam. Beləliklə, cə istəyirsiniz, elə də fikirləşin. Amma
dostumuz Pinyanı itirdik. Kədərim son- məsələyə dərindən nüfuz etməyə çalışın:
suz idi. Heç atam, qardaşım öləndə belə Pinyanı qardaşdan artıq sevirdim. Soru-
yas tutmamışdım. Zarafat deyil, Pinya şa bilərsiniz: “Bəs Payya? Axı indicə söylə-
ölüb! Sanki ömrümdən böyük bir parçanı diniz ki, onun üçün darıxırdınız!” Cavab
qoparmışdılar. Onun ölümü ilə barışa bil- verirəm: bəli, darıxırdım, ona görə ki, izti-
mirdim! Dərd çəkirdim! Yazıq arvadı, ca- rab çəkirdim, ürəyimi açmağa cürət et-
126 van yaşda əliuşaqlı dul qaldı! Körpə Ro- mirdim! Lakin qorxuram məni anlaya bil-
za mələk idi. Yeganə təsəllimiz! Әgər məyəsiniz. Sizin bədnam “psixologiya”ya
2017 uşaq olmasaydı, bilmirəm bu dərdə necə əsaslansam, əlbəttə, məni başa düşərsi-
dözərdik – Payya və mən! Mən qadın, niz, amma hislər barədə səmimi-qəlbdən,
yaxud ana deyiləm ki, uşağımı tərifləyib əzilib-büzülmədən, sadə dildə danışanda
göylərə qaldırım. Әgər deyirəmsə, yaxşı bu, kənardan əcaib görünür. Әşi, fərqi
uşaq idi, deməli, düz deyirəm. Dünya yoxdur, nə istəyirsiniz fikirləşin. Әhvalatın
gözəli idi! Bir sözlə, Roza – sevgili cütlüyün ardını danışım. Uşaq nağıllardakı kimi
ülvi məhəbbətindən yaranmış füsunkar böyüyürdü. İlk baxışdan adi söz kimi
gözəl! Hələ də dəqiq müəyyən edə bil- görünür – “böyüyürdü”. Uşaq böyüyür,
məmişəm hansı yaxşı idi – ər, yoxsa ar- ağac böyüyür, hətta turp da böyüyür. Fərq
vad? Uşağın gözləri atası kimi maviyə var da? Gözləyirsən ki, uşaq nə vaxt
çalırdı. İkimizin də Roza üçün ürəyi ge- iməkləyəcək, oturacaq, yeriyəcək, qaça-
dirdi, amma bilmirəm, hansımız onu da- caq, danışacaq. Nəhayət, başlayır imək-
ha çox sevirdik – mən, yoxsa Payya? Yə- ləməyə, oturmağa, yeriməyə, qaçmağa
qin, təəccüblənəcəksiniz. O, ana, mən və danışmağa! Bəs sonra? Bircə o çat-
isə yad! Fərqi yoxdur. Məsələyə bir az mır ki, deyingən arvad kimi başlayım sa-
dərindən yanaşmaq lazımdır: mənim bu dalamağa: suçiçəyi, qızılca, diş çıxarmaq,
ailəyə bağlılığım, dul qadına, yetim uşa- daha nə bilim nə! Təkrar edirəm, arvad
ğa mərhəmətim və bir də subaylığım – deyiləm ki, boş-boş şeylərlə baş-beyninizi
bütün bunların cəmi sizin dediyiniz həmin aparım, yəni uşaq belə elədi, ordan gəl-
psixologiyadır. Cəfəri yox, xalis psixologi- di, bura qaçdı... Nə isə, qız böyüdü və çi-
yadır. Etiraz edə bilərsiniz ki, bəlkə, bun- çək açdı. Sizin indiki roman yazanların
lar Rozanın anasına olan sevgimdən irəli təbirincə desək, “zərif qızılgül kimi çiçək-
gəlir? Etiraf edirəm, ona çox vurğun idim. ləndi”. Yeri gəlmişkən, bu romançılar “tər
Məhəbbətdən alışıb-yansam da, sevgi çiçəklərdən” heç nə anlamır, çünki iki eş-