Page 108 - "Xəzər"

mәktubu, nәhayәt, yazıb qurtarmaq istәyirdi. sonra çürümәyә başlayacaqdı. Əzizim, se-

Leytenant mәktubda öz ürәk sözlәrini ifadә vimli arvadım, sәncә, belә әmәllәr törәdәn

edir, qayğıkeşliklә suallar verir, adam rahat yata bilәrmi? Amma, digәr

narahatlıqlarını bölüşürdü – bu yaxınlarda tәrәfdәn, mәn yalnız öz borcumu yerinә

özünün xoş tәxminlәrini doğruldan bir xәbәr yetirmişәm. Bilmirәm kimin sözüdür, deyir

almışdı, tezliklә ata olacaqdı. Qәlәmin ucunu ödәnilmiş borc әn yumşaq balışı әvәz elәyir!

mürәkkәbә batırıb, yazmağa başladı: “Mәnә Ancaq bizi qarşıda daha çәtin sınaqlar

tәhkim olunmuş yüzә yaxın adamla, ac- gözlәyir. Yәqin, eşitmisәn, fransızlar ordunun

susuz, on dörd saatlıq yürüşdәn sonra sayını artırmaq üçün elliklә ayağa qalxıb,

meşәdә düşmәnin atıb qaçdığı bir әrzaq könüllü dәstәlәri düzәldiblәr. “Frantiryerlәr”

arabası tapdıq. Sәncә, sonra nә oldu? adlanan bu dәstәlәr öz evlәrini vә torpaq

Dediyim kimi, adamların acından alacalanmış sahәlәrini qorumağa çalışır. Frantiryerlәri

gözlәri qranit parçasından qabaran dağ bül- nizami ordunun әsgәri kimi tanımaq

lurunu xatırladırdı. Dәstә arabanı görәr- istәmәyәn Prussiya hökumәti onları casus

görmәz dağıldı, adamlar canavar kimi vә satqın kimi, yәni sorğu-sual etmәdәn

yemәyә cumdular, ancaq yemәk az idi, güllәlәmәyi әmr edib. Ona görә ki, әmrdә

olsa-olsa, iyirmi beş nәfәrlik azuqә vardı, deyildiyi kimi, müharibәni ayrı-ayrı insanlar

108 odur ki, hamı bir-biriylә әlbәyaxa oldu. yox, dövlәtlәr aparır. Amma bәyәm әsgәrlәr
Əmrlәrimә fikir verәn yox idi, qılıncını çәkib, ayrı-ayrı insanlar deyilmi? Bәyәm frantiryerlәr

2015 onları sakitlәşdirmәk istәyәn serjantı tüfәngin әsgәr deyil? Onlar da yeger bölüklәri kimi

qundağıyla vurub yerә sәrdilәr. On dörd boz forma geyir, insanı әsgәr elәyәn dә elә

nәfәr yaralı, yarımcan halda yerdә uzanılı formadır. Buna etiraz edәnlәr deyir ki, onlar

qaldı. Qalanları o qәdәr tıxdı ki, hamısı or- orduda qeydә alınmayıblar. Bәli, qeydә

daca uzanıb yatdı. Belәcә, yemәyin üstündә alınmayıblar, çünki hökumәt macal tapmayıb

bir-birini al-qana qәrq etdilәr. onları qeydә almağa. Üstәlik, kәnd yerlәri

İstәrsәn, sәnә başqa bir hadisә dә ilә әlaqәlәr kәsilib. Hazırda mәnim mәnzilimin

danışım. İstehkam qurmaq әmri almışdıq, yanındakı bilyardxanada üç belә әsir

tәlәsmәk lazım idi, ancaq bu çılpaq yerlәrdә saxlanılır. Onların taleyi ilә bağlı qәrargahdan

üzüm tәnәklәrindәn savayı heç nә yox idi. hәr dәqiqә әmr gәlә bilәr”.

Bu dәhşәtli mәnzәrәni tәsәvvür edirsәnmi: Bu yerdә leytenant mәktubunu yarımçıq

bircә saata bütöv bir üzümlüyü mәhv etdilәr, saxlayıb, çaparı çağırdı. Yemәk otağında

üstündә yaşıl yarpaqları, cavan zoğları olan növbә çәkәn çapar dәrhal özünü yetirdi.

tәnәklәrdәn dәstә bağladılar. Tәnәk dәstәlәri – Əsirlәr neylәyir? – cәnab fon Blayxro-

Korifeylәr. Vicdan әzabı әzilmiş kal üzümlәrin şirәsindәn yamyaş den maraqlandı.

olmuşdu. Bizә dedilәr ki, bu üzümlük әn – Hәr şey yaxşıdır, cәnab leytenant,

azından qırx ildir salınıb. Demәli, biz bircә keflәrindәn qalmırlar, bilyard oynayırlar.

saata insanların qırx illik әmәyini puç – Onlara bir-iki şüşә ağ şәrab göndәr,

elәmişik. Mәqsәd dә yalnız o olub ki, amma tünd olmasın… Başqa nә var, nә

özümüzә sipәr düzәldib, bu üzümlüyü salan yox, heç bir hadisә baş vermәyib?

insanlara güllә ataq. Bir dәfә dә zәminin – Yox, cәnab leytenant.

ortasında düşmәnlә atışmalı olduq. Dәn Cәnab fon Blayxroden mәktubun

ayağımızın altında xarlanmış qar kimi davamını yazmağa başladı.

xırıldayırdı, tapdanmış sünbüllәr qamәtini “Fransızlar çox qәribә xalqdır! Yuxarıda

düzәldә bilmirdi, onlar elә birinci yağışdan qeyd etdiyim әsir frantiryerlәri, ola bilsin,