Page 155 - "Xəzər"
P. 155
həyatı kimi elə bir xüsusi söz-söhbətə görürsən. Lap qara olanda isə, ümumiyyətlə, 155
səbəb olmadı. yuxu görmürsən.” Mənim rəhmətlik nənəm 2016
həmişə belə deyərdi.
Hartfildin birinci kitabı əlimə təsadüfən Haruki Murakami. Küləyin nəğməsini dinlə
düşmüşdü – onları heç vaxt təkrar nəşr Nənəmin öldüyü gecə birinci gördüyüm iş
etməmişdilər. Mən onda məktəbin orta – əlimi uzadıb sakitcə onun gözlərini bağlamaq
pilləsinin ikinci sinfinə keçmişdim və oldu. Həmin an onun 79 il gördüyü yuxu daş
qasığımdakı dəri xəstəliyindən əziyyət çəkirdim. yolu döyəcləyən qısa yay yağışı kimi sakitcə
Həmin kitabı mənə bağışlayan əmim üç ildən sona yetdi. Yerində heç nə qalmadı.
sonra bağırsaq xərçənginə tutuldu. Onu eninə-
uzununa doğradılar, bütün giriş və çıxışlarına ***
plastik borucuqlar soxdular – və o, bütün bu Və bir daha mətn haqqında. Sonuncu
məşəqqətləri çəkib öldü. Axırıncı dəfə görəndə dəfə.
o, bürüşmüş, qəhvəyi rəngli hiyləgər meymuna Mətnin yazılması, mənim üçün ağrılı pro-
oxşayırdı. sesdir. Olur ki, ay ərzində düzəməlli bir şey
yazılmır. Elə də olur üç gün-üç gecə yazırsan
*** – sonra isə yazdığını hərə bir tərəfə yozur.
Mənim üç əmim vardı – biri də Şanxayın Bununla belə, mətnin yazılması –
ətəklərində öldü. Müharibə qurtarandan iki xoşagələn prosesdir. Ona məna vermək daha
gün sonra özü qoyduğu minaya düşmüşdü. asandır, nəinki məşəqqətli həyata.
Sağ qalan yeganə əmim fokusçu idi və indi Yeniyetmə vaxtımda bu fakt diqqətimi
də bütün ölkəni gəzib qaynar su mənbələrində çəkəndə o qədər təəccübləndim ki, düz bir
çıxışlar edir. həftə key kimi dolandım. Mənə elə gəlirdi, bir
balaca da beynimi işə salsam, dünya öz
*** dəyərlərini dəyişəcək və zaman başqa
Hartfild yaxşı mətn haqqında belə demişdi: istiqamətdə axacaq... Hər şey mənim istədiyim
“Mətnin yazılması prosesi yazanla onun ətrafı kimi olacaq. Əfsus ki, bunun tələ olduğunu
arasındakı məsafənin təsdiqindən başqa bir çox sonralar anladım. Onda dəftərçəmi xətləyib
şey deyil. Burada hisslər yox, ölçü xətkeşi iki hissəyə böldüm, sağ tərəfə bu vaxt ərzində
lazımdır.”(“Əgər kefiniz yaxşıdırsa, bunun nəyi əldə etdiklərimi yazdım, sol tərəfə isə bütün
pisdir?”, 1936-cı il.) Əlimə xətkeş alıb ehtiyatla itirdiklərimi – ayaqladıqlarımı, atdıqlarımı, qur-
ətrafıma göz gəzdirməyə başladım. Prezident ban verdiklərimi, satdıqlarımı... Heç axıra
Kennedinin öldürüldüyü il idi – deməli, artıq qədər yazıb qurtara bilmədim.
15 il keçib. Düz 15 il hər şeyi atmaqla məşğul Bizim nəyisə dərk etməyə çalışmağımızla,
olmuşam. Necə ki, mühərriki xarab olmuş gerçək anladığımız arasında dərin uçurum
təyyarənin çəkisini yüngülləşdirmək üçün durur. Nə qədər uzun xətkeşimiz olsa da, onu
əvvəlcə yükü, sonra oturacaqları, sonra isə ölçə bilmərik. Və mənim bu kağızla çatdıra
onsuz da bədbəxt olan bort bələdçisini atırlar, biləcəyim – adi siyahıdan başqa bir şey deyil.
mən də düz 15 il mümkün olan hər şeyi atdım Roman da deyil, ədəbiyyat da – ümumiyyətlə,
– əvəzində isə praktiki olaraq heç nə heç incəsənət də. Sadəcə, şaquli xətlə ikiyə
qazanmadım. bölünmüş dəftərçədir.
Bunu düzgün etdiyimə inanmıram. Əgər sizə incəsənət və ədəbiyyat lazım
Rahatlanmağına rahatlandım, bunu danmaq olsa, onda gərək yunanları oxuyasınız. Axı
olmaz, amma “ölümlə qarşılaşandan sonra əsl incəsənətin yaranması üçün mütləq
məndən nə qalacaq” fikrindən vahimələnirdim. quldarlıq quruluşu lazımdır. Qədim yunanlarda
Kremasiyadan sonra təkcə sümüklərimmi? qullar sahələrdə işləyir, yemək hazırlayır, qale-
“Qəlbin qara olanda ancaq qara yuxular ralarda avar çəkirdilər, şəhər sakinləri isə
səbəb olmadı. yuxu görmürsən.” Mənim rəhmətlik nənəm 2016
həmişə belə deyərdi.
Hartfildin birinci kitabı əlimə təsadüfən Haruki Murakami. Küləyin nəğməsini dinlə
düşmüşdü – onları heç vaxt təkrar nəşr Nənəmin öldüyü gecə birinci gördüyüm iş
etməmişdilər. Mən onda məktəbin orta – əlimi uzadıb sakitcə onun gözlərini bağlamaq
pilləsinin ikinci sinfinə keçmişdim və oldu. Həmin an onun 79 il gördüyü yuxu daş
qasığımdakı dəri xəstəliyindən əziyyət çəkirdim. yolu döyəcləyən qısa yay yağışı kimi sakitcə
Həmin kitabı mənə bağışlayan əmim üç ildən sona yetdi. Yerində heç nə qalmadı.
sonra bağırsaq xərçənginə tutuldu. Onu eninə-
uzununa doğradılar, bütün giriş və çıxışlarına ***
plastik borucuqlar soxdular – və o, bütün bu Və bir daha mətn haqqında. Sonuncu
məşəqqətləri çəkib öldü. Axırıncı dəfə görəndə dəfə.
o, bürüşmüş, qəhvəyi rəngli hiyləgər meymuna Mətnin yazılması, mənim üçün ağrılı pro-
oxşayırdı. sesdir. Olur ki, ay ərzində düzəməlli bir şey
yazılmır. Elə də olur üç gün-üç gecə yazırsan
*** – sonra isə yazdığını hərə bir tərəfə yozur.
Mənim üç əmim vardı – biri də Şanxayın Bununla belə, mətnin yazılması –
ətəklərində öldü. Müharibə qurtarandan iki xoşagələn prosesdir. Ona məna vermək daha
gün sonra özü qoyduğu minaya düşmüşdü. asandır, nəinki məşəqqətli həyata.
Sağ qalan yeganə əmim fokusçu idi və indi Yeniyetmə vaxtımda bu fakt diqqətimi
də bütün ölkəni gəzib qaynar su mənbələrində çəkəndə o qədər təəccübləndim ki, düz bir
çıxışlar edir. həftə key kimi dolandım. Mənə elə gəlirdi, bir
balaca da beynimi işə salsam, dünya öz
*** dəyərlərini dəyişəcək və zaman başqa
Hartfild yaxşı mətn haqqında belə demişdi: istiqamətdə axacaq... Hər şey mənim istədiyim
“Mətnin yazılması prosesi yazanla onun ətrafı kimi olacaq. Əfsus ki, bunun tələ olduğunu
arasındakı məsafənin təsdiqindən başqa bir çox sonralar anladım. Onda dəftərçəmi xətləyib
şey deyil. Burada hisslər yox, ölçü xətkeşi iki hissəyə böldüm, sağ tərəfə bu vaxt ərzində
lazımdır.”(“Əgər kefiniz yaxşıdırsa, bunun nəyi əldə etdiklərimi yazdım, sol tərəfə isə bütün
pisdir?”, 1936-cı il.) Əlimə xətkeş alıb ehtiyatla itirdiklərimi – ayaqladıqlarımı, atdıqlarımı, qur-
ətrafıma göz gəzdirməyə başladım. Prezident ban verdiklərimi, satdıqlarımı... Heç axıra
Kennedinin öldürüldüyü il idi – deməli, artıq qədər yazıb qurtara bilmədim.
15 il keçib. Düz 15 il hər şeyi atmaqla məşğul Bizim nəyisə dərk etməyə çalışmağımızla,
olmuşam. Necə ki, mühərriki xarab olmuş gerçək anladığımız arasında dərin uçurum
təyyarənin çəkisini yüngülləşdirmək üçün durur. Nə qədər uzun xətkeşimiz olsa da, onu
əvvəlcə yükü, sonra oturacaqları, sonra isə ölçə bilmərik. Və mənim bu kağızla çatdıra
onsuz da bədbəxt olan bort bələdçisini atırlar, biləcəyim – adi siyahıdan başqa bir şey deyil.
mən də düz 15 il mümkün olan hər şeyi atdım Roman da deyil, ədəbiyyat da – ümumiyyətlə,
– əvəzində isə praktiki olaraq heç nə heç incəsənət də. Sadəcə, şaquli xətlə ikiyə
qazanmadım. bölünmüş dəftərçədir.
Bunu düzgün etdiyimə inanmıram. Əgər sizə incəsənət və ədəbiyyat lazım
Rahatlanmağına rahatlandım, bunu danmaq olsa, onda gərək yunanları oxuyasınız. Axı
olmaz, amma “ölümlə qarşılaşandan sonra əsl incəsənətin yaranması üçün mütləq
məndən nə qalacaq” fikrindən vahimələnirdim. quldarlıq quruluşu lazımdır. Qədim yunanlarda
Kremasiyadan sonra təkcə sümüklərimmi? qullar sahələrdə işləyir, yemək hazırlayır, qale-
“Qəlbin qara olanda ancaq qara yuxular ralarda avar çəkirdilər, şəhər sakinləri isə
