Page 54 - "Xəzər"
P. 54
birinci çıxdı, çünki onun içinə vəzir Molla damcıları eşafotun üstünə yox, dümbədüz
Pənahın şeirinə yeni bir nəzirə dolmuşdu knyazın qarşısında döşəməyə tökülüb,
və fani dünyanın bəd əməllərindən bəhs onun ayaqlarının altına axırdı.
edən o nəzirə daha heç vəchlə qarşısını O 10 yanvar günündən keçən bu otuz
ala bilmədiyi bir püskürtü ilə Hüseynqulu ildə knyaz Sisianovun həyatı həmin otuz
xanın içindən çıxmaq istəyirdi. ilə sığışmayacaq dərəcədə xatirələrlə dolu
idi, ancaq o soyuq 10 yanvar gününün
həmin xatirələr içində xüsusi və bütün
4 təfərrüatları ilə aydın bir yeri var idi.
1775-ci ilin o 10 yanvar günü Moskva
1797-ci ildə Ağa Məhəmməd Şah qışının şaxtası ülgücün ağzı qədər iti idi,
Qacar ikinci dəfə Qarabağa hücum etdi, ancaq qar basmış küçə ilə edam
nəhayət ki, alınmaz Şuşa qalasını ala meydanına gedən o gənc zabitin bütün
bildi və elə orada da bədbəxt Pavel kimi, bədənini elə bir həyəcan bürümüşdü ki,
öz yaxın adamları gecə hökmdarın yataq şaxta, elə bil o həyəcan qatını yarıb onu
otağına girib, onu öldürdülər. Deyilənə üşüdə bilmirdi.
54 görə, sui-qəsdçilərdən biri xəncərlə onun
Küçələr o qədər izdihamlı, o qədər
boğazını üzmüşdü və son vaxtlar bu
2016 hadisə tez-tez knyaz Sisianovun yadına adamla dolu idi ki, sanka ilə, hətta at
düşürdü – nə üçün? Məgər hökmdarı belində də edam meydanına getmək
qətlə yetirmək elə bir nadir hadisə idi ki, mümkün deyildi və o qış günü Pavel Sisi-
beləcə tez-tez xatırlanmalıydı? Knyaz özü anov dizə çıxan qarın içi ilə Don kazakı,
də buna təəccüb edirdi, ancaq – xüsusən cinayətkar Yemelka Puqaçovun edamına
son zamanlar gecələr, yuxuya getməzdən baxmağa piyada gedirdi. Onunla birlikdə
əvvəl – bu hadisə onun yadına düşəndə xidmət edən gənc zabitlərin, onun tanışı
otuz il bundan əvvəlki gənc zabit Pavel olan gənc knyazların, qrafların çoxu bu
Sisianov kimi yenə də onun – Qafqaz edama baxmaq istəmirdi, onlar bir gənclik
canişini, əlli bir yaşlı general Sisianovun ehtirası ilə belə hesab edirdilər ki, ölümlə
əti ürpəşirdi, yenə də az qalırdı o cür yalnız döyüş meydanında, yaxud duel
ürəyi bulansın. Ömrü daima ölümlə yanaşı zamanı üz-üzə dayanmaq olar, meyxa-
keçən knyaz Sisianovun hər dəfə gözlərinin naçılarla, aşxana sahibləri ilə birlikdə teatr
qabağına gələn o görüntü az qala elə o tamaşası kimi edamlara tamaşa etmək
ilk gün kimi təsirli olurdu, o görüntü onun elə həmin traktirşiklərə bərabər olmaqdır.
Pavel Sisianov isə o zaman – elə in-
yaddaşına necə hopmuşdusa, o təsir də
dinin özündə də – belə düşünmürdü, çünki
Elçin. Baş onun hissiyyatına eləcə hopmuşdu.
Cəllad o quldurun saçlarından tutub Yemelyan Puqaçov adi cani və quldur
eşefotun üstünə düşmüş başını yuxarı deyildi, o, dövlətə xəyanət etmişdi, ac-
qaldıranda, hələ laxtalanmamış qan o yalavac lümpenləri dövlətin üzərinə
başın boğazından damcı-damcı axırdı və aparırdı, silahı böyük rus imperiyasına
görünür, əbədi olaraq yaddaşına hopmuş qarşı qaldırmışdı və and içib silahla dövləti
bu mənzərə knyaz Sisianovun gözlərinin müdafiə edən hər bir kəs, o yaramazın
qabağına gələndə, hərdən, elə bil o qan edamını görməli idi, bu – onun borcu idi.
Pənahın şeirinə yeni bir nəzirə dolmuşdu knyazın qarşısında döşəməyə tökülüb,
və fani dünyanın bəd əməllərindən bəhs onun ayaqlarının altına axırdı.
edən o nəzirə daha heç vəchlə qarşısını O 10 yanvar günündən keçən bu otuz
ala bilmədiyi bir püskürtü ilə Hüseynqulu ildə knyaz Sisianovun həyatı həmin otuz
xanın içindən çıxmaq istəyirdi. ilə sığışmayacaq dərəcədə xatirələrlə dolu
idi, ancaq o soyuq 10 yanvar gününün
həmin xatirələr içində xüsusi və bütün
4 təfərrüatları ilə aydın bir yeri var idi.
1775-ci ilin o 10 yanvar günü Moskva
1797-ci ildə Ağa Məhəmməd Şah qışının şaxtası ülgücün ağzı qədər iti idi,
Qacar ikinci dəfə Qarabağa hücum etdi, ancaq qar basmış küçə ilə edam
nəhayət ki, alınmaz Şuşa qalasını ala meydanına gedən o gənc zabitin bütün
bildi və elə orada da bədbəxt Pavel kimi, bədənini elə bir həyəcan bürümüşdü ki,
öz yaxın adamları gecə hökmdarın yataq şaxta, elə bil o həyəcan qatını yarıb onu
otağına girib, onu öldürdülər. Deyilənə üşüdə bilmirdi.
54 görə, sui-qəsdçilərdən biri xəncərlə onun
Küçələr o qədər izdihamlı, o qədər
boğazını üzmüşdü və son vaxtlar bu
2016 hadisə tez-tez knyaz Sisianovun yadına adamla dolu idi ki, sanka ilə, hətta at
düşürdü – nə üçün? Məgər hökmdarı belində də edam meydanına getmək
qətlə yetirmək elə bir nadir hadisə idi ki, mümkün deyildi və o qış günü Pavel Sisi-
beləcə tez-tez xatırlanmalıydı? Knyaz özü anov dizə çıxan qarın içi ilə Don kazakı,
də buna təəccüb edirdi, ancaq – xüsusən cinayətkar Yemelka Puqaçovun edamına
son zamanlar gecələr, yuxuya getməzdən baxmağa piyada gedirdi. Onunla birlikdə
əvvəl – bu hadisə onun yadına düşəndə xidmət edən gənc zabitlərin, onun tanışı
otuz il bundan əvvəlki gənc zabit Pavel olan gənc knyazların, qrafların çoxu bu
Sisianov kimi yenə də onun – Qafqaz edama baxmaq istəmirdi, onlar bir gənclik
canişini, əlli bir yaşlı general Sisianovun ehtirası ilə belə hesab edirdilər ki, ölümlə
əti ürpəşirdi, yenə də az qalırdı o cür yalnız döyüş meydanında, yaxud duel
ürəyi bulansın. Ömrü daima ölümlə yanaşı zamanı üz-üzə dayanmaq olar, meyxa-
keçən knyaz Sisianovun hər dəfə gözlərinin naçılarla, aşxana sahibləri ilə birlikdə teatr
qabağına gələn o görüntü az qala elə o tamaşası kimi edamlara tamaşa etmək
ilk gün kimi təsirli olurdu, o görüntü onun elə həmin traktirşiklərə bərabər olmaqdır.
Pavel Sisianov isə o zaman – elə in-
yaddaşına necə hopmuşdusa, o təsir də
dinin özündə də – belə düşünmürdü, çünki
Elçin. Baş onun hissiyyatına eləcə hopmuşdu.
Cəllad o quldurun saçlarından tutub Yemelyan Puqaçov adi cani və quldur
eşefotun üstünə düşmüş başını yuxarı deyildi, o, dövlətə xəyanət etmişdi, ac-
qaldıranda, hələ laxtalanmamış qan o yalavac lümpenləri dövlətin üzərinə
başın boğazından damcı-damcı axırdı və aparırdı, silahı böyük rus imperiyasına
görünür, əbədi olaraq yaddaşına hopmuş qarşı qaldırmışdı və and içib silahla dövləti
bu mənzərə knyaz Sisianovun gözlərinin müdafiə edən hər bir kəs, o yaramazın
qabağına gələndə, hərdən, elə bil o qan edamını görməli idi, bu – onun borcu idi.
