Page 59 - "Xəzər"
P. 59
elkanın edamı elə lümpenlərin özlərinin Əlli il əvvəl, 1725-ci ildə – o zaman ki, 59
bayramına çevrilmişdi? Rusiya imperiyası taxtının sahibi I Yekaterina 2016
idi – Pavelin babası, gürcü knyazı Paata
Cəllad dəmir milin ucunda Yemelka Sisişvili çar VI Vaxtanqla birlikdə Tiflisi tərk Elçin. Baş
Puqaçovun başını öz başının üstündə edib, mühacirətə Rusiyaya gəlmişdi, onda
fırlatdıqca Pavel Sisianova elə gəlirdi ki, Paatanın uşaqlıq dostu Babua Arçil də
o başın boğazından hələ də axan qan onları müşayiət edənlərdən biri idi və Ru-
damcıları indicə onun üstünə – gözlərinə, siyaya köçdükdən sonra Paata Sisişvili
yanaqlarına, dodaqlarına sıçrayacaq və Pavel Sisianov oldu, hərbi xidmətə qəbul
əti ürpəşən, ürəyi bulanan o gənc zabit edilərək, 1743-cü ildə İsveç müharibəsi
daha Perfiliyevin də edamını gözləmədi – zamanı Vilmanstrandom yaxınlığında həlak
Yaradanın və ülyahəzrət imperatriçənin o oldu, ancaq bundan sonra da Babua Arçil
yaramaz haqqındakı qərarı da, əlbəttə, Sisianovlar ailəsinin ən yaxın və məhrəm
yerinə yetiriləcəkdi – geri çevrilib, var adamı idi. Babua evlənməmişdi, tək yaşa-
gücü ilə adamları yara-yara kütlənin yırdı, ancaq deyilənə görə o, vaxtı ilə Mosk-
arasından çıxa bildi. va gözəllərinin sevimlisi olmuşdu və yenə
də deyilənə görə, artıq qocalmış o Moskva
O, yeyin addımlarla kütlədən uzaqlaş- gözəllərinin övladları arasında Babuanın
dıqca, hava təmizlənirdi və o araq, çaxır, da uşaqları az deyildi.
sarımsaq, ucuz kolbasa qoxusu, o korçma
iyi, nəhayət ki, çəkilib gedirdi, ancaq bu Yalnız Babua Arçil onu gürcüsayağı
vaxt gözlənilmədən Babua Arçilin şirin və “Paata” deyə çağırırdı və hələ uşaq
qorxulu söhbətləri Pavel Sisianovun yadına vaxtlarında ona:
düşdü və uşaqlıqda olduğu kimi, bir-birinə
baxan o iki solğun baş – biri qadın, o biri – Sənə babanın adını qoyublar. –
kişi – onun gözlərinin qabağına gəldi. O deyirdi. – Ona görə də sən Pavel yox,
başlar yanaşı qoyulmuş, spirtlə dolu iki iri Paatasan. Mənə də “Babua”2 de, “Babua
kolbanın içində idi və özü görmədiyi, Arçil”.
ancaq təsəvvüründə canlandırdığı o iki
baş o uşaqlıq dövründə Paveli dəhşətə Pavel o vaxtkı yüksək zadəgan ənənəsi
gətirib, qorxutmuşdu. Elə o vaxt da Yeliza- ilə 7 yaşından hərbi qulluğa yazılmışdı və
veta Mixaylovna – Pavelin anası – ilk və artıq Preobrajen alayının kapralı idi. Babua
son dəfə Babua Arçilə acıqlanmışdı: Arçil gözlərindəki aşkar bir məhəbbət və
fəxarət ilə bu balaca kaprala baxa-baxa:
– Dyadya1 Arçil, xahiş edirəm sizdən,
uşağın yanında belə qorxulu şeylər da- – Mən bilirəm, Paata, – deyirdi, – sən
nışmayın! böyük general olacaqsan! Onda mən sə-
nin yadından çıxacağam, ancaq eybi yox,
Ancaq gülərüz bir adam olan Babua mən sənə yuxarıdan baxacağam.
Yelizaveta Mixaylovnanın bu iradından
incimədi və: Babua Arçilin belə bir əminliklə dediyi o
sözlər – “sən böyük general olacaqsan” –
– Eybi yox, Liza, – dedi. – Qoy, həyatı bir tərəfdən səkkiz-doqquz yaşlı Pavelin
indidən öyrənsin. Bilsin ki, həyatda nələr qəlbini qürurla doldururdu və o, özünü
olur!
1 dyadya – rусъа дайы, ями
2 babua – bабуа эцръц дилиндя баба демякдир.
bayramına çevrilmişdi? Rusiya imperiyası taxtının sahibi I Yekaterina 2016
idi – Pavelin babası, gürcü knyazı Paata
Cəllad dəmir milin ucunda Yemelka Sisişvili çar VI Vaxtanqla birlikdə Tiflisi tərk Elçin. Baş
Puqaçovun başını öz başının üstündə edib, mühacirətə Rusiyaya gəlmişdi, onda
fırlatdıqca Pavel Sisianova elə gəlirdi ki, Paatanın uşaqlıq dostu Babua Arçil də
o başın boğazından hələ də axan qan onları müşayiət edənlərdən biri idi və Ru-
damcıları indicə onun üstünə – gözlərinə, siyaya köçdükdən sonra Paata Sisişvili
yanaqlarına, dodaqlarına sıçrayacaq və Pavel Sisianov oldu, hərbi xidmətə qəbul
əti ürpəşən, ürəyi bulanan o gənc zabit edilərək, 1743-cü ildə İsveç müharibəsi
daha Perfiliyevin də edamını gözləmədi – zamanı Vilmanstrandom yaxınlığında həlak
Yaradanın və ülyahəzrət imperatriçənin o oldu, ancaq bundan sonra da Babua Arçil
yaramaz haqqındakı qərarı da, əlbəttə, Sisianovlar ailəsinin ən yaxın və məhrəm
yerinə yetiriləcəkdi – geri çevrilib, var adamı idi. Babua evlənməmişdi, tək yaşa-
gücü ilə adamları yara-yara kütlənin yırdı, ancaq deyilənə görə o, vaxtı ilə Mosk-
arasından çıxa bildi. va gözəllərinin sevimlisi olmuşdu və yenə
də deyilənə görə, artıq qocalmış o Moskva
O, yeyin addımlarla kütlədən uzaqlaş- gözəllərinin övladları arasında Babuanın
dıqca, hava təmizlənirdi və o araq, çaxır, da uşaqları az deyildi.
sarımsaq, ucuz kolbasa qoxusu, o korçma
iyi, nəhayət ki, çəkilib gedirdi, ancaq bu Yalnız Babua Arçil onu gürcüsayağı
vaxt gözlənilmədən Babua Arçilin şirin və “Paata” deyə çağırırdı və hələ uşaq
qorxulu söhbətləri Pavel Sisianovun yadına vaxtlarında ona:
düşdü və uşaqlıqda olduğu kimi, bir-birinə
baxan o iki solğun baş – biri qadın, o biri – Sənə babanın adını qoyublar. –
kişi – onun gözlərinin qabağına gəldi. O deyirdi. – Ona görə də sən Pavel yox,
başlar yanaşı qoyulmuş, spirtlə dolu iki iri Paatasan. Mənə də “Babua”2 de, “Babua
kolbanın içində idi və özü görmədiyi, Arçil”.
ancaq təsəvvüründə canlandırdığı o iki
baş o uşaqlıq dövründə Paveli dəhşətə Pavel o vaxtkı yüksək zadəgan ənənəsi
gətirib, qorxutmuşdu. Elə o vaxt da Yeliza- ilə 7 yaşından hərbi qulluğa yazılmışdı və
veta Mixaylovna – Pavelin anası – ilk və artıq Preobrajen alayının kapralı idi. Babua
son dəfə Babua Arçilə acıqlanmışdı: Arçil gözlərindəki aşkar bir məhəbbət və
fəxarət ilə bu balaca kaprala baxa-baxa:
– Dyadya1 Arçil, xahiş edirəm sizdən,
uşağın yanında belə qorxulu şeylər da- – Mən bilirəm, Paata, – deyirdi, – sən
nışmayın! böyük general olacaqsan! Onda mən sə-
nin yadından çıxacağam, ancaq eybi yox,
Ancaq gülərüz bir adam olan Babua mən sənə yuxarıdan baxacağam.
Yelizaveta Mixaylovnanın bu iradından
incimədi və: Babua Arçilin belə bir əminliklə dediyi o
sözlər – “sən böyük general olacaqsan” –
– Eybi yox, Liza, – dedi. – Qoy, həyatı bir tərəfdən səkkiz-doqquz yaşlı Pavelin
indidən öyrənsin. Bilsin ki, həyatda nələr qəlbini qürurla doldururdu və o, özünü
olur!
1 dyadya – rусъа дайы, ями
2 babua – bабуа эцръц дилиндя баба демякдир.
