Page 205 - "Xəzər"

ERİ İVANOV-TAQANSKİ Orijinaldan tərcümə: Etimad Başkeçid
Taqanka Teatrının qızıl
dövrü haqqında
V aleri Aleksandroviç İvanov-
Taqanskinin “Zəfər və ilğım”
kitabının uğur qazanacağı
şübhə doğurmur. Bu əsər Moskva sənət
tarixinin elə bir parlaq və əhəmiyyətli
hadisəsinə həsr olunub ki, istər-istəməz
oxucu marağına səbəb olacaqdır. “Taqanka
Dram və Komediya Teatrı” dünya miqyaslı
uğurların simvoluna çevrilib. 60-70-ci illərdə nilməyib və baş rejissorun, yaratdığı teatrı
Rusiyada onun qədər tanınmış, diqqət-
çəkən, mübahisələr doğuran başqa bir
teatr yox idi.
Taqanka Teatrı haqqında saysız-he-
sabsız yazılar yazılıb, kitablar çap edilib.
Lakin bu nəşrlərin çoxu resenziya xarakter-
lidir və ya elmi səciyyə daşıyır. Ona görə
də Moskvanın bu məşhur teatrı haqqında
bilgiləri, maarifləndirici, populyar, ümumi-
ləşdirici elementlərlə zənginləşdirə biləcək
nəşrə böyük ehtiyac duyulur. Vaxtanqov
Teatrının uğur qazanmış aktyoru, kino ul-
duzu Yuri Lübimov, Brext və Meyerxold
metodlarının elementlərini uzlaşdıraraq,
yeni səhnə estetikasının əsasını qoydu
və məxsusi “Lübimov modeli”ni yaratdı.
Lübimovun başçılıq etdiyi Taqanka
Teatrı Moskva mədəniyyət tarixinin parlaq
səhifələrindən birinə çevrildi, rejissorun
təşəbbüsü ilə yenidən qurulmuş teatr
binası isə Moskvanın mədəni topoqrafi-
yasının obrazını formalaşdıran tikililərdən
oldu.
Taqanka Teatrının şan-şöhrəti, popul-
yarlığı, hətta tamaşaçı ajiotajı belə, Moskva
həyatı barədə təsəvvürlərin dəyişilməsini
və yenilənməsini şərtləndirən faktorlardan
biri idi. Lakin bir məqamı nəzərdən qaçır- 205
mamalıyıq: bütün çətinliklərə, sovet mə- 2016
murlarının törətdiyi maneələrə baxmayaraq
inkişaf edən, çiçəklənən kollektivin fəaliy- Taqanka Teatrının qızıl dövrü haqqında
yətinin ilk illəri teatr tarixçiləri və tənqidçilər
tərəfindən kifayət qədər araşdırıldığı halda,
sonrakı parçalanma, truppayla Lübimov
arasında yaşanan ixtilaflar hələ də öyrə-
tərk etməsiylə nəticələnən bu hadisələr,
müəyyən mənada sirr pərdəsiylə örtülüdür.
Ona görə də, V.İvanov-Taqanskinin səyləri
son dərəcə əhəmiyyətlidir, çünki sarı
mətbuatın yaydığı şayiələr, jurnalist hay-
küyü, sosial şəbəkələrdə aparılan zövqsüz
müzakirələrin fonunda, kollektivdə baş
vermiş fikir ayrılığı və parçalanma ilə bağlı
müəllifin apardığı soyuqqanlı təhlillər xü-
susilə təqdirəlayiqdir.
Bu qeydlərin meydana çıxması son
dərəcə məntiqlidir. Bir-birinə zidd məna-
felərin toqquşması ilə bağlı mənəvi və
xidməti kolliziyaların bütün təfərrüatının
tədqiq edilməsi, təhkiyənin özünəməxsus
tonu bu kitabı, Taqanka Teatrı ətrafında
cərəyan edən müəmmalı hadisələrə ay-
dınlıq gətirən, informasiya aclığını aradan
qaldıran müasir sənədli əsərlərin sırasında