Page 60 - "Xəzər"
P. 60
xaqanı, onu cəzalandırmırsınız. Әgər Hun Əmir Teymurla İldırım Bәyazidin
xaqanı məktubunda yazdığı duyğuları mәktublaşması
doğrultmaq istəyirsə, bütün komandirlərinə
andlaşmalarımızı poza biləcək hər hansı Türk tarixindә qanı qanından, soyu
bir hərəkətdə bulunmamaları üçün açıq və soyundan olan qüdrәtli hökmdarların bir-
qəti əmr versin! Bu halda xaqanın biriylә savaşı az olmayıb. Bunlar sırasında
Əmir Teymurla İldırım Bәyazid, bir dә Şah
məktubunda (çatdırmaq istədiyi) xoş duyğular İsmayıl Xәtai ilә Sultan Sәlim Yavuz
və sayğı-hörmət sübuta yetirilmiş olar. arasındakı savaş öz miqyasına, dünya
tarixindә oynadığı rola, yaratdığı dönüşә
Elçimiz mənə bunları da söylədi ki, siz, görә, bu gün dә tarixçilәrin mübahisә vә
möhtərəm xaqan, bəzi dövlətlərə qarşı müzakirә mövzusu olaraq qalmaqdadır.
döyüşlərdə bilavasitə sərkərdələrinizin önünə
keçib savaşırmışsınız. Bu onu göstərir ki, Teymur Çingiz xan imperiyasını yenidәn
yüksək ləyaqət, ərdəm və nəcabət sizin qurmaq mәqsәdiylә fәaliyyәtә başlamışdı.
halal haqqınızdır. Ordu işləriylə çox məşğul İranı almış, Hindistana da yürüşlәr etmişdi.
olduğunuz üçün yorulur və çox zəhmət Azәrbaycan vә Bağdad әmirlәri qorxu-
çəkirsiniz! larından İldırım Bәyazidә sığındılar. Teymur
60 Bu ərməğanları Hun Xaqanı ilə (sizin) onları geri qaytarmağı tәlәb etsә dә, Bәyazid
2015 İç-saray vəziriniz İ-yeh-che-nin geymələri onun bu tәlәbini rәdd etdi. Belә bir vәziyyәtdә
üçün hədiyyə olaraq göndərirəm”. Teymur bunu bәhanә edib Sivası tutdu.
Hunlarla Çin imperatorluğu arasında Sultan Bәyazidә belә bir mәktub yazdı:
tarixin müxtәlif dönәmlәrindә mәktublaş- “Rum diyarında məlik olan İldırım
malar, yazışmalar olmuşdur. Bunların çoxu Bəyazid! Bil ki, biz qüdrət və iqtidarımızla
Yaddaş. Tarixin axarını dәyişәn mәktublar Çin salnamәlәrindә qorunub saxlanmışdır. insanlıq aləminin ən böyük qisminə öz
Türk xalqlarının tarixi yaddaşında isә bu təbəəliyimizi qəbul etdirən bir hökmdarıq.
mәktublardan bәzilәrinin mәzmunu nağıl, Bu fövqəladə işi tək başımıza gördük. Bunca
rәvayәt, ağsaqqal öyüdü kimi yaşamış, ölkələri sənin kimi atamızdan miras almadıq.
üstünü min illәrin “unutqanlıq yosunu” Ağlını başına topla və Qara Yusiflə Әhməd
basmışdır… Cəlayiri torpaqlarından qov. Әmrlərimizə
qarşı çıxan hökmdarların aqibətini yəqin ki,
Bu mövzuda son olaraq e.ә. 89-cu ildә eşitmisiz. Siz də o hökmdarların sırasına
Hun xaqanının Çin imperatoruna göndәrdiyi girməkdən çəkinin!”
bir mәktubun mәzmununu diqqәtinizә
çatdırırıq:
“Güneydə Böyük Çin, quzeydə isə güclü İldırım Bәyazidin Teymura cavabı:
Hunlar vardır. Hunlar Göyün (Tanrının-tərc.)
məğrur uşaqlarıdır. Hunlar təntənəli rəsmi “Ey Teymur deyilən quduz, kafir, soysuz
mərasim və protokol işlərinə baş qoşmazlar. köpək! Məktubunda yazdığın sözlərlə mənim
Gəlin, sərhədlərimizi yenidən açağın. Әvvəlki kimi bir hökmdarı qorxudacağını sanaraq,
andlaşmalarımızda olduğu kimi Çin Hunlara nə qədər axmaq bir boşboğaz olduğunu
yenə 10.000 tuluq şərab, 5000 çanaq darı göstərdin. Məni qabağından qaçan əcəm
və düyü, 10.000 top qarışıq ipəklər və digər və tatar hökmdarlarıylamı ölçürsən? Mənim
şeyləri versin. O zaman sınırlarımızda heç ordumu Hind, İraq və Herat əsgərimi
bir yağmalama və qarışıqlıq olmayacaqdır”. sanırsan? Anadolunu da Şamı, Hələbi,
xaqanı məktubunda yazdığı duyğuları mәktublaşması
doğrultmaq istəyirsə, bütün komandirlərinə
andlaşmalarımızı poza biləcək hər hansı Türk tarixindә qanı qanından, soyu
bir hərəkətdə bulunmamaları üçün açıq və soyundan olan qüdrәtli hökmdarların bir-
qəti əmr versin! Bu halda xaqanın biriylә savaşı az olmayıb. Bunlar sırasında
Əmir Teymurla İldırım Bәyazid, bir dә Şah
məktubunda (çatdırmaq istədiyi) xoş duyğular İsmayıl Xәtai ilә Sultan Sәlim Yavuz
və sayğı-hörmət sübuta yetirilmiş olar. arasındakı savaş öz miqyasına, dünya
tarixindә oynadığı rola, yaratdığı dönüşә
Elçimiz mənə bunları da söylədi ki, siz, görә, bu gün dә tarixçilәrin mübahisә vә
möhtərəm xaqan, bəzi dövlətlərə qarşı müzakirә mövzusu olaraq qalmaqdadır.
döyüşlərdə bilavasitə sərkərdələrinizin önünə
keçib savaşırmışsınız. Bu onu göstərir ki, Teymur Çingiz xan imperiyasını yenidәn
yüksək ləyaqət, ərdəm və nəcabət sizin qurmaq mәqsәdiylә fәaliyyәtә başlamışdı.
halal haqqınızdır. Ordu işləriylə çox məşğul İranı almış, Hindistana da yürüşlәr etmişdi.
olduğunuz üçün yorulur və çox zəhmət Azәrbaycan vә Bağdad әmirlәri qorxu-
çəkirsiniz! larından İldırım Bәyazidә sığındılar. Teymur
60 Bu ərməğanları Hun Xaqanı ilə (sizin) onları geri qaytarmağı tәlәb etsә dә, Bәyazid
2015 İç-saray vəziriniz İ-yeh-che-nin geymələri onun bu tәlәbini rәdd etdi. Belә bir vәziyyәtdә
üçün hədiyyə olaraq göndərirəm”. Teymur bunu bәhanә edib Sivası tutdu.
Hunlarla Çin imperatorluğu arasında Sultan Bәyazidә belә bir mәktub yazdı:
tarixin müxtәlif dönәmlәrindә mәktublaş- “Rum diyarında məlik olan İldırım
malar, yazışmalar olmuşdur. Bunların çoxu Bəyazid! Bil ki, biz qüdrət və iqtidarımızla
Yaddaş. Tarixin axarını dәyişәn mәktublar Çin salnamәlәrindә qorunub saxlanmışdır. insanlıq aləminin ən böyük qisminə öz
Türk xalqlarının tarixi yaddaşında isә bu təbəəliyimizi qəbul etdirən bir hökmdarıq.
mәktublardan bәzilәrinin mәzmunu nağıl, Bu fövqəladə işi tək başımıza gördük. Bunca
rәvayәt, ağsaqqal öyüdü kimi yaşamış, ölkələri sənin kimi atamızdan miras almadıq.
üstünü min illәrin “unutqanlıq yosunu” Ağlını başına topla və Qara Yusiflə Әhməd
basmışdır… Cəlayiri torpaqlarından qov. Әmrlərimizə
qarşı çıxan hökmdarların aqibətini yəqin ki,
Bu mövzuda son olaraq e.ә. 89-cu ildә eşitmisiz. Siz də o hökmdarların sırasına
Hun xaqanının Çin imperatoruna göndәrdiyi girməkdən çəkinin!”
bir mәktubun mәzmununu diqqәtinizә
çatdırırıq:
“Güneydə Böyük Çin, quzeydə isə güclü İldırım Bәyazidin Teymura cavabı:
Hunlar vardır. Hunlar Göyün (Tanrının-tərc.)
məğrur uşaqlarıdır. Hunlar təntənəli rəsmi “Ey Teymur deyilən quduz, kafir, soysuz
mərasim və protokol işlərinə baş qoşmazlar. köpək! Məktubunda yazdığın sözlərlə mənim
Gəlin, sərhədlərimizi yenidən açağın. Әvvəlki kimi bir hökmdarı qorxudacağını sanaraq,
andlaşmalarımızda olduğu kimi Çin Hunlara nə qədər axmaq bir boşboğaz olduğunu
yenə 10.000 tuluq şərab, 5000 çanaq darı göstərdin. Məni qabağından qaçan əcəm
və düyü, 10.000 top qarışıq ipəklər və digər və tatar hökmdarlarıylamı ölçürsən? Mənim
şeyləri versin. O zaman sınırlarımızda heç ordumu Hind, İraq və Herat əsgərimi
bir yağmalama və qarışıqlıq olmayacaqdır”. sanırsan? Anadolunu da Şamı, Hələbi,
