Page 43 - "Xəzər" 4/2016
P. 43
olmadı ki, Lal Qafaroğlunun cəsədi Olqa Mixaylovna: “– Səsini qaldırma!” – 43
torpağa tapşırıldı, yoxsa qurd-quşa yem dedi. 2016
oldu.
Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski bir az da Elçin. Baş
*** bərkdən qışqırdı: “– Hə, qorxursan! Mənə
…Görünən o məkanda qraf Nikolay görə qorxmursan! Özünə görə qorxursan ki,
İvanoviç Timofeyev-Boqoyavlenski – Kolya – eşidərlər, mənim adım qara siyahıya düşər.
yataq otağındakı çarpayıda yarıuzanmışdı, Ancaq mənə görə qorxmursan! Qorxursan ki,
onun kürəyinin arxasına bir neçə yastıq mənim adım Aleksandrın qara siyahısına
qoyulmuşdu. düşər, hər şey də sənin əlindən çıxar!..”
Yanaşı otaqdakı isə qrafinya Olqa Mi-
xaylovna idi, mizin arxasında oturub yeni Olqa Mixaylovna: “– Yaxşı. – dedi. – Nə
gəlmiş məktubları araşdırırdı. qədər istəyirsən, qışqır! Səhərdən axşamacan
Qraf açıq qapıdan qrafinyanın üstünə da qoca qarılar kimi deyin! – Və əlindəki mək-
qışqırırdı: “– Sən mənim var-yoxuma sahib tubu göstərərək: – Bəs bununla neyləyim?” –
olmaq istəyirsən!.. Sonra da təzədən ərə soruşdu.
getmək istəyirsən! Cavan, sağlam bir kişiyə!..
Öz işini bacaran kişiyə!.. Ancaq sənin arzuların Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski: “– Nə is-
ürəyində qalacaq!.. Mən ölməyəcəyəm!.. Sən təyirsən, onu da et!.. – dedi. – Özün oxu, hə-
məndən tez öləcəksən!..” mişə necə mənim əvəzimə cavablar yazırsan,
Və elə bil Olqa Mixaylovna bu sözləri istəyirsən yenə yaz, istəmirsən də yazma!..
heç eşitmirdi, qraf bu sözləri havaya deyirdi, Tüpürüm Qafqaza da, o məktuba da, bu həyata
sonra Olqa Mixaylovna məktublardan birini da!..”
götürüb, qrafın otağına keçdi: “– Sakit ol,
Kolya!.. – dedi. – Mən bilirəm, sənin içində 18
bir Kaşey var, sən ölən deyilsən!.. Knyaz Rus ordusunun 1803-cü ilin martında,
Sisianovdan məktub var, oxuyacaqsan?” nəhayət ki, Car-Balakən üzərindəki qələ-
Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski eləcə bir bəsi həqiqi bir bayrama çevrilmişdi.
kin-küdurətlə: “– Yox!.. – dedi. – O Don Ağa Məhəmməd şahın birinci Qarabağ
Kixotun uzun-uzadı, adamın canını çəkən hücumu zamanı başı Şuşa qalasının uzun
məktublarını nə oxumaq istəyirəm, nə də ona və uğursuz mühasirəsinə qarışanda, II
qulaq asmaq!.. Don Kixot Sisianov!.. Onun İrakli fürsətdən istifadə edib, Gəncəyə
üçün göydə Yaradandır, yerdə Aleksandr! hücum çəkdi, düzdür, bu hücumdan bir
Aleksandrı da gördük necə Aleksandrdı!.. şey çıxmadı – Cavad xan hücumun qar-
Aleksandr Napoleonun şöhrətini ondan alıb, şısını aldı – ancaq o, yəni Cavad xan Qa-
öz başının qövsi-qüzehinə çevirmək istəyirdi, car nəslindən idi, Ağa Məhəmməd şahın
ancaq nə oldu? Fransla birləşdi, hamımızı qohumu idi və yəqin, elə bunun qorxusun-
biabır edən bir məğlubiyyətə uğradı! Özü də dan şah Şuşa qalasını ala bilməyib, mü-
Fransla birlikdə döyüş meydanından dovşan vəqqəti geri dönərək, Tiflisə hücum edən-
kimi qaçdı!.. – Qraf səsini daha da qaldırdı. – də II İrakli qaçıb dağlarda gizləndi, şah
Austerlis Rusiya tarixində qara bir ləkədir!..” Tiflisi dağıtdı, minlərlə Tiflis sakini əsir
götürüldü, kişilər qul kimi, qızlar da kəniz
kimi satıldı. Bir müddətdən sonra Şuşa
ilə bağlı qəzəbi və qərəzi soyumayan Ağa
Məhəmməd şah yenidən qoşunun ağzını
Qarabağa çevirdi – elə bil əcəl onu bu
torpağa tapşırıldı, yoxsa qurd-quşa yem dedi. 2016
oldu.
Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski bir az da Elçin. Baş
*** bərkdən qışqırdı: “– Hə, qorxursan! Mənə
…Görünən o məkanda qraf Nikolay görə qorxmursan! Özünə görə qorxursan ki,
İvanoviç Timofeyev-Boqoyavlenski – Kolya – eşidərlər, mənim adım qara siyahıya düşər.
yataq otağındakı çarpayıda yarıuzanmışdı, Ancaq mənə görə qorxmursan! Qorxursan ki,
onun kürəyinin arxasına bir neçə yastıq mənim adım Aleksandrın qara siyahısına
qoyulmuşdu. düşər, hər şey də sənin əlindən çıxar!..”
Yanaşı otaqdakı isə qrafinya Olqa Mi-
xaylovna idi, mizin arxasında oturub yeni Olqa Mixaylovna: “– Yaxşı. – dedi. – Nə
gəlmiş məktubları araşdırırdı. qədər istəyirsən, qışqır! Səhərdən axşamacan
Qraf açıq qapıdan qrafinyanın üstünə da qoca qarılar kimi deyin! – Və əlindəki mək-
qışqırırdı: “– Sən mənim var-yoxuma sahib tubu göstərərək: – Bəs bununla neyləyim?” –
olmaq istəyirsən!.. Sonra da təzədən ərə soruşdu.
getmək istəyirsən! Cavan, sağlam bir kişiyə!..
Öz işini bacaran kişiyə!.. Ancaq sənin arzuların Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski: “– Nə is-
ürəyində qalacaq!.. Mən ölməyəcəyəm!.. Sən təyirsən, onu da et!.. – dedi. – Özün oxu, hə-
məndən tez öləcəksən!..” mişə necə mənim əvəzimə cavablar yazırsan,
Və elə bil Olqa Mixaylovna bu sözləri istəyirsən yenə yaz, istəmirsən də yazma!..
heç eşitmirdi, qraf bu sözləri havaya deyirdi, Tüpürüm Qafqaza da, o məktuba da, bu həyata
sonra Olqa Mixaylovna məktublardan birini da!..”
götürüb, qrafın otağına keçdi: “– Sakit ol,
Kolya!.. – dedi. – Mən bilirəm, sənin içində 18
bir Kaşey var, sən ölən deyilsən!.. Knyaz Rus ordusunun 1803-cü ilin martında,
Sisianovdan məktub var, oxuyacaqsan?” nəhayət ki, Car-Balakən üzərindəki qələ-
Qraf Timofeyev-Boqoyavlenski eləcə bir bəsi həqiqi bir bayrama çevrilmişdi.
kin-küdurətlə: “– Yox!.. – dedi. – O Don Ağa Məhəmməd şahın birinci Qarabağ
Kixotun uzun-uzadı, adamın canını çəkən hücumu zamanı başı Şuşa qalasının uzun
məktublarını nə oxumaq istəyirəm, nə də ona və uğursuz mühasirəsinə qarışanda, II
qulaq asmaq!.. Don Kixot Sisianov!.. Onun İrakli fürsətdən istifadə edib, Gəncəyə
üçün göydə Yaradandır, yerdə Aleksandr! hücum çəkdi, düzdür, bu hücumdan bir
Aleksandrı da gördük necə Aleksandrdı!.. şey çıxmadı – Cavad xan hücumun qar-
Aleksandr Napoleonun şöhrətini ondan alıb, şısını aldı – ancaq o, yəni Cavad xan Qa-
öz başının qövsi-qüzehinə çevirmək istəyirdi, car nəslindən idi, Ağa Məhəmməd şahın
ancaq nə oldu? Fransla birləşdi, hamımızı qohumu idi və yəqin, elə bunun qorxusun-
biabır edən bir məğlubiyyətə uğradı! Özü də dan şah Şuşa qalasını ala bilməyib, mü-
Fransla birlikdə döyüş meydanından dovşan vəqqəti geri dönərək, Tiflisə hücum edən-
kimi qaçdı!.. – Qraf səsini daha da qaldırdı. – də II İrakli qaçıb dağlarda gizləndi, şah
Austerlis Rusiya tarixində qara bir ləkədir!..” Tiflisi dağıtdı, minlərlə Tiflis sakini əsir
götürüldü, kişilər qul kimi, qızlar da kəniz
kimi satıldı. Bir müddətdən sonra Şuşa
ilə bağlı qəzəbi və qərəzi soyumayan Ağa
Məhəmməd şah yenidən qoşunun ağzını
Qarabağa çevirdi – elə bil əcəl onu bu
