Page 220 - "Xəzər"
P. 220
bir cəhətidir, onun bədii-estetik xüsu- tədricən soyundurur, bədənini rənglədir,
siyyətidir. Bu yerdə tərcüməçi diqqətli ancaq sonda isə tamaşada Q.-nın yalnız
olmalıdır, tərcümə zamanı Bekket başı göstərilir.
dialoqlarını heç vəchlə “ətə-qana doldur- Bekketin “Düyün”də təqdim etdiyi teatr
maq”, onlara emossional hərarət vermək
olmaz, çünki bu, bədii qüsur yox, bədii səhnəsi – həyatdır, buradakı riyakarlıq
üslubdur, stildir və o başqa məsələdir ki, (A.-nın itaətkarlığı və eyni zamanda, R.-
həmin bədii üslubu, stili qəbul edəsən, nın murdarlığı ona keçməsin deyə, cibində
bəyənəsən, ya da bəyənməyəsən, sənin əsgi gəzdirməsi) və mütləq əmrlər, sosial
estetik zövqün üçün məqbuldu, ya yox. bərabərsizlik və ədalətsizlik Bekket səh-
nəsinin yox, bəşəri həyatın mahiyyətindədir –
Bekket elə bir dramaturqdur ki, onun dünən də belə idi, bu gün də belədir və
pauzaları dialoqlarından az söz demir,
bəzi hallarda isə həmin pauzaların dediyi Bekket absurdlarının (Bekket ümidsizliyinin)
daha da artıq olur. dediyinə görə sabah da belə olacaq.
Bekket “Düyün”ü Vaslav Havelə ithaf Ancaq bir cəhəti də qeyd etmək istə-
edib – Havel çex dramaturqu, sonralar yirəm ki, bu dediklərim Bekket yaradıcılığı
220 Çexoslovakiyanın Prezidenti, daha sonra ilə bağlı mənim düşündüklərim, mənim
2016 isə Çexiyanın Prezideni idi, ancaq 1970- yozumumdur, bir başqası isə başqa cür
80-ci illərdə o, daha çox bir dissident kimi, düşünə bilər, onun yozumu da fərqli olar.
Çexoslovakiyanı SSRİ asılılığından, to- Üçüncü bir nəfər isə, ümumiyyətlə, heç
talitar rejimdən qurtarmaq uğrunda mübariz
kimi məşhur idi. nə düşünməz və oxuduğu absurdu həmi-
Mən bilmirəm, Bekket ilə Havel tanış şəlik bir kənara atar – Bekket sənətinin
idilər, ya yox, ancaq, görünür, bu ithafda özünəməxsusluğu da ondadır ki, həmin
şəxsi münasibətlərdən daha çox, dün- üçüncü oxucunun ixtiyarını və səlahiyyətini
yagörüşü doğmalığının, ideya yaxınlığının əlindən almır.
rolu olub. Burası da, yəqin, maraqlı (və paro-
“Düyün”də söhbət harasa tələsən re- doksal!) bir faktdır ki, məlum olduğu kimi,
jissorun assistent vasitəsi ilə teatr Vaslav Havel əsərlərində dünya xəritəsində
Elçin. Pauzaların dedikləri səhnəsində tamaşa hazırlamasından gedir – olmayan “Absurdistan” adlı bir ölkə yaradıb
zahir bundan ibarətdir, daxil, yəni ideya- və bu məchul ölkədə qanunların və
bədii mündəricat isə əsarətin və idarəçiliyin absurdları normaya çevrilib.
özbaşınalığın (R. – rejissor), itaətin və Bekket isə öz absurdunu “Absurdistan”nın
nifrətin (A. – assistent), tam bir hüquqsuz- müəllifinə ithaf edib.
luq və məlulluğun (Q. – baş qəhrəman)
ifadəsindən ibarətdir.
Başqasının kiçicik bir təşəbbüsünü Elçin
belə qətiyyətlə və dərhal rədd edən R.
əmrəmüntəzir A.-nın vasitəsilə bütün 17 aprel 2016
kaprizlərə dözən (və görünür, artıq hər
cürə kaprizlərə öyrənmiş, bu kaprizləri Bakı
mənən qəbul etmiş!) Q.-nı səhnədə
siyyətidir. Bu yerdə tərcüməçi diqqətli ancaq sonda isə tamaşada Q.-nın yalnız
olmalıdır, tərcümə zamanı Bekket başı göstərilir.
dialoqlarını heç vəchlə “ətə-qana doldur- Bekketin “Düyün”də təqdim etdiyi teatr
maq”, onlara emossional hərarət vermək
olmaz, çünki bu, bədii qüsur yox, bədii səhnəsi – həyatdır, buradakı riyakarlıq
üslubdur, stildir və o başqa məsələdir ki, (A.-nın itaətkarlığı və eyni zamanda, R.-
həmin bədii üslubu, stili qəbul edəsən, nın murdarlığı ona keçməsin deyə, cibində
bəyənəsən, ya da bəyənməyəsən, sənin əsgi gəzdirməsi) və mütləq əmrlər, sosial
estetik zövqün üçün məqbuldu, ya yox. bərabərsizlik və ədalətsizlik Bekket səh-
nəsinin yox, bəşəri həyatın mahiyyətindədir –
Bekket elə bir dramaturqdur ki, onun dünən də belə idi, bu gün də belədir və
pauzaları dialoqlarından az söz demir,
bəzi hallarda isə həmin pauzaların dediyi Bekket absurdlarının (Bekket ümidsizliyinin)
daha da artıq olur. dediyinə görə sabah da belə olacaq.
Bekket “Düyün”ü Vaslav Havelə ithaf Ancaq bir cəhəti də qeyd etmək istə-
edib – Havel çex dramaturqu, sonralar yirəm ki, bu dediklərim Bekket yaradıcılığı
220 Çexoslovakiyanın Prezidenti, daha sonra ilə bağlı mənim düşündüklərim, mənim
2016 isə Çexiyanın Prezideni idi, ancaq 1970- yozumumdur, bir başqası isə başqa cür
80-ci illərdə o, daha çox bir dissident kimi, düşünə bilər, onun yozumu da fərqli olar.
Çexoslovakiyanı SSRİ asılılığından, to- Üçüncü bir nəfər isə, ümumiyyətlə, heç
talitar rejimdən qurtarmaq uğrunda mübariz
kimi məşhur idi. nə düşünməz və oxuduğu absurdu həmi-
Mən bilmirəm, Bekket ilə Havel tanış şəlik bir kənara atar – Bekket sənətinin
idilər, ya yox, ancaq, görünür, bu ithafda özünəməxsusluğu da ondadır ki, həmin
şəxsi münasibətlərdən daha çox, dün- üçüncü oxucunun ixtiyarını və səlahiyyətini
yagörüşü doğmalığının, ideya yaxınlığının əlindən almır.
rolu olub. Burası da, yəqin, maraqlı (və paro-
“Düyün”də söhbət harasa tələsən re- doksal!) bir faktdır ki, məlum olduğu kimi,
jissorun assistent vasitəsi ilə teatr Vaslav Havel əsərlərində dünya xəritəsində
Elçin. Pauzaların dedikləri səhnəsində tamaşa hazırlamasından gedir – olmayan “Absurdistan” adlı bir ölkə yaradıb
zahir bundan ibarətdir, daxil, yəni ideya- və bu məchul ölkədə qanunların və
bədii mündəricat isə əsarətin və idarəçiliyin absurdları normaya çevrilib.
özbaşınalığın (R. – rejissor), itaətin və Bekket isə öz absurdunu “Absurdistan”nın
nifrətin (A. – assistent), tam bir hüquqsuz- müəllifinə ithaf edib.
luq və məlulluğun (Q. – baş qəhrəman)
ifadəsindən ibarətdir.
Başqasının kiçicik bir təşəbbüsünü Elçin
belə qətiyyətlə və dərhal rədd edən R.
əmrəmüntəzir A.-nın vasitəsilə bütün 17 aprel 2016
kaprizlərə dözən (və görünür, artıq hər
cürə kaprizlərə öyrənmiş, bu kaprizləri Bakı
mənən qəbul etmiş!) Q.-nı səhnədə
