Page 9 - "Xəzər"
P. 9
ayınlıq vardı. Bütün alman millətinin bu nəslinə mənəvi dəyərlər aşılayan 9
ustalığı yüksək qiymətləndirməsinə baxma- “Əhəmiyyətsiz” adı qoyduğu maraqlı və güclü 2016
yaraq, onun özü buna qətiyyən sevinmirdi; bir hekayəsi də vardı. Nəhayət, ən tələbkar
yazıçıya elə gəlirdi ki, onun yaratdıqlarında tənqidçilər tərəfindən konstruktiv gücü və dia- Tomas Mann. Venesiyada ölüm
həmin o sevincdən doğan ruh daim çatışmır lektik bəlağəti Şillerin bəsit və sentimental
və həmin bu çatışmayan ruh əslində, mütaliə poeziya barədə mülahizələriylə yanaşı tutulan
edən dünya üçün dərin məzmundan (təbii ki, ecazkar “Ruh və incəsənət” traktatının müəllifi
bu da kiçik məziyyət deyildi) daha böyük idi. Onun zabitlər, hakimlər, məmurlardan
xoşbəxtlikdir. Həm də yaydan qorxurdu, balaca ibarət nəsli krala və dövlətə xidmət edərək,
evdə onun üçün xörək bişirən qadınla, sakit, abırlı və təvazökar bir həyat sürürdü.
yeməkləri masası üstünə qoyan xidmətçiylə Onların arasında nisbətən çılğın bir vaiz də
tək qalmaqdan qorxurdu; dağ zirvələrinin və olub; ailəyə çılğınlıq və həssaslıq, yazıçının
sıldırım qayaların adi görkəmindən qorxurdu. çexiyalı bir kapelmeysterin qızı olan anasından
Düşünəndə ki, həmişəki kimi narazı, həvəssiz keçmişdi. Elə görünüşündəki yad irqin
halda yenə onların mühasirəsinə düşəcək, əlamətləri də ondan gəlirdi. Ayıq düşüncəli
bu qorxusu bir xeyli artırdı. Deməli, dəyişiklik məmur vicdanının qaranlıq, alovlu impulslarla
lazımdır – sərsəri həyatdan, boş yerə sərf vəhdəti, məhz bu yaradıcı insanı ərsəyə gə-
olunmuş günlərdən, heç olmasa, bircə çimdik tirmişdi.
lazımdı; yad hava, yeni qan gərəkdir ki, onun
yayı bu qədər üzücü, qısır olmasın. Deməli, Poeliku Aşenbax özünün bütün varlığıyla
səfərə çıxmaq lazımdı – qoy nə olur olsun! şöhrətə can atırdı, tələskən olmamasına
Amma çox uzağa yox – pələnglərə çata bilməz. rəğmən, yazısının son dərəcə xarakterik və
Yataq vaqonunda bircə gecə və mülayim fərdi dəstxətinə görə erkən çağlarında ictimai
cənubun dünya şöhrətli bir guşəsində iki-üç əhəmiyyət daşıyan bir mövqeyə yüksələ
həftə, vəssalam… bilmişdi. O, öz adını hələ gimnaziyada təhsil
alarkən gündəmə çıxarmış, on ildən sonra
Bunu fikirləşirdi ki, Unqarerştrassedən isə artıq yazı masasından aralanmadan
tramvay gurultuyla yaxınlaşdı, pillələrinə ayaq təmsilçilik etməyi öyrənmişdi – daim qısa,
basan kimi isə, bu axşamını xəritənin və cəmi bir neçə sətirdə əksini tapan cavablarıyla
dəmiryolu marşrutlarının öyrənilməsinə həsr (uğurlu və etibar qazanmış insanlara müraciət
etməyi qəti qərara aldı. edənlər, həqiqətən də, çox olur) öz şöhrətini
idarə etməyi də bacarırdı. Artıq qırx yaşında,
Tramvay meydançasında o, lifli şlyapalı, işinin birbaşa əziyyəti və səbatsızlığından
buraya qətiyyən təsirsiz ötüşməyəcək gəlişinin usansa belə, üzərində planetimizin bütün
səbəbkarı sayıla bilən şəxsi xatırladı, ətrafına ölkələrinə aid poçt markaları olan qalaq-qalaq
boylandı. O harasa yox olmuşdu. Bunu hələ məktubları gündəlik nəzərdən keçirməli idi.
də anlaya bilmirdi, lakin o, nə bayaqkı yerində,
nə dayanacağın yaxınlığında, nə də tramvayın Onun bayağılıqdan və ekssentrik oyun-
içində yox idi. bazlıqdan uzaq olan istedadı, sanki həm geniş
auditoriyanın etimadını qazanmaq, həm də
Qustav Aşenbax Sileziya əyalətinin L. eyni zamanda xiridarların heyranlığına, sənətə
şəhərində, nüfuzlu məhkəmə məmurunun sevgisinə hesablanmışdı. Beləliklə, hələ
ailəsində dünyaya gəlmişdi. O, Prussiyalı yeniyetmə ikən hər tərəfdən hünər göstərməyə
Fridrixin həyatına həsr olunmuş güclü bir – özü də necə hünər! – çağırılan bu oğlan nə
epopeyanın müəllifi idi. Bu dəqiq və səbirli əyləncə, nə də qayğısız gənclik görürdü. Öm-
yaradıcı, saysız-hesabsız obrazları bir ideyanın rünün otuz beşinci ilində Vyanada
çətiri altında birləşən müxtəlif insan talelərini xəstələnəndə, insan ruhunun incə bilicilərindən
tələsmədən, diqqətlə, ilmə-ilmə özünün “Mayya” olan birisi böyük bir kampaniyada belə demişdi:
romanına toxumuşdu. Gəncliyin bütöv bir
ustalığı yüksək qiymətləndirməsinə baxma- “Əhəmiyyətsiz” adı qoyduğu maraqlı və güclü 2016
yaraq, onun özü buna qətiyyən sevinmirdi; bir hekayəsi də vardı. Nəhayət, ən tələbkar
yazıçıya elə gəlirdi ki, onun yaratdıqlarında tənqidçilər tərəfindən konstruktiv gücü və dia- Tomas Mann. Venesiyada ölüm
həmin o sevincdən doğan ruh daim çatışmır lektik bəlağəti Şillerin bəsit və sentimental
və həmin bu çatışmayan ruh əslində, mütaliə poeziya barədə mülahizələriylə yanaşı tutulan
edən dünya üçün dərin məzmundan (təbii ki, ecazkar “Ruh və incəsənət” traktatının müəllifi
bu da kiçik məziyyət deyildi) daha böyük idi. Onun zabitlər, hakimlər, məmurlardan
xoşbəxtlikdir. Həm də yaydan qorxurdu, balaca ibarət nəsli krala və dövlətə xidmət edərək,
evdə onun üçün xörək bişirən qadınla, sakit, abırlı və təvazökar bir həyat sürürdü.
yeməkləri masası üstünə qoyan xidmətçiylə Onların arasında nisbətən çılğın bir vaiz də
tək qalmaqdan qorxurdu; dağ zirvələrinin və olub; ailəyə çılğınlıq və həssaslıq, yazıçının
sıldırım qayaların adi görkəmindən qorxurdu. çexiyalı bir kapelmeysterin qızı olan anasından
Düşünəndə ki, həmişəki kimi narazı, həvəssiz keçmişdi. Elə görünüşündəki yad irqin
halda yenə onların mühasirəsinə düşəcək, əlamətləri də ondan gəlirdi. Ayıq düşüncəli
bu qorxusu bir xeyli artırdı. Deməli, dəyişiklik məmur vicdanının qaranlıq, alovlu impulslarla
lazımdır – sərsəri həyatdan, boş yerə sərf vəhdəti, məhz bu yaradıcı insanı ərsəyə gə-
olunmuş günlərdən, heç olmasa, bircə çimdik tirmişdi.
lazımdı; yad hava, yeni qan gərəkdir ki, onun
yayı bu qədər üzücü, qısır olmasın. Deməli, Poeliku Aşenbax özünün bütün varlığıyla
səfərə çıxmaq lazımdı – qoy nə olur olsun! şöhrətə can atırdı, tələskən olmamasına
Amma çox uzağa yox – pələnglərə çata bilməz. rəğmən, yazısının son dərəcə xarakterik və
Yataq vaqonunda bircə gecə və mülayim fərdi dəstxətinə görə erkən çağlarında ictimai
cənubun dünya şöhrətli bir guşəsində iki-üç əhəmiyyət daşıyan bir mövqeyə yüksələ
həftə, vəssalam… bilmişdi. O, öz adını hələ gimnaziyada təhsil
alarkən gündəmə çıxarmış, on ildən sonra
Bunu fikirləşirdi ki, Unqarerştrassedən isə artıq yazı masasından aralanmadan
tramvay gurultuyla yaxınlaşdı, pillələrinə ayaq təmsilçilik etməyi öyrənmişdi – daim qısa,
basan kimi isə, bu axşamını xəritənin və cəmi bir neçə sətirdə əksini tapan cavablarıyla
dəmiryolu marşrutlarının öyrənilməsinə həsr (uğurlu və etibar qazanmış insanlara müraciət
etməyi qəti qərara aldı. edənlər, həqiqətən də, çox olur) öz şöhrətini
idarə etməyi də bacarırdı. Artıq qırx yaşında,
Tramvay meydançasında o, lifli şlyapalı, işinin birbaşa əziyyəti və səbatsızlığından
buraya qətiyyən təsirsiz ötüşməyəcək gəlişinin usansa belə, üzərində planetimizin bütün
səbəbkarı sayıla bilən şəxsi xatırladı, ətrafına ölkələrinə aid poçt markaları olan qalaq-qalaq
boylandı. O harasa yox olmuşdu. Bunu hələ məktubları gündəlik nəzərdən keçirməli idi.
də anlaya bilmirdi, lakin o, nə bayaqkı yerində,
nə dayanacağın yaxınlığında, nə də tramvayın Onun bayağılıqdan və ekssentrik oyun-
içində yox idi. bazlıqdan uzaq olan istedadı, sanki həm geniş
auditoriyanın etimadını qazanmaq, həm də
Qustav Aşenbax Sileziya əyalətinin L. eyni zamanda xiridarların heyranlığına, sənətə
şəhərində, nüfuzlu məhkəmə məmurunun sevgisinə hesablanmışdı. Beləliklə, hələ
ailəsində dünyaya gəlmişdi. O, Prussiyalı yeniyetmə ikən hər tərəfdən hünər göstərməyə
Fridrixin həyatına həsr olunmuş güclü bir – özü də necə hünər! – çağırılan bu oğlan nə
epopeyanın müəllifi idi. Bu dəqiq və səbirli əyləncə, nə də qayğısız gənclik görürdü. Öm-
yaradıcı, saysız-hesabsız obrazları bir ideyanın rünün otuz beşinci ilində Vyanada
çətiri altında birləşən müxtəlif insan talelərini xəstələnəndə, insan ruhunun incə bilicilərindən
tələsmədən, diqqətlə, ilmə-ilmə özünün “Mayya” olan birisi böyük bir kampaniyada belə demişdi:
romanına toxumuşdu. Gəncliyin bütöv bir
