Page 7 - "Xəzər"
P. 7
dəymirdi. Qüllənin yunan xaçlarıyla və idi, yuxarı – aşağı o qədər dartılırdı ki, ağ, 7
işıqlı rənglərə üstünlük verilən mübhəm həvə dişləri və damağı çöldə qalırdı. 2016
işarələrlə süslənmiş ön tərəfində, həm də
qızılı hərflərlə həkk edilmiş simmetrik yazılar, Çox mümkün ki, indi tanımadığı bir kəsi, Tomas Mann. Venesiyada ölüm
axirət həyatına aid “Tanrı evinə aparan yol”, dalğınlığına rəğmən, bəs deyincə diqqətlə
ya da “Əbədi nurun amanında olsunlar” kimi süzən Aşenbax kifayət qədər nəzakətli deyildi.
kəlamlar yerləşdirilmişdi. Aşenbax tramvay Lakin onun gözünə birdən elə həmin şəxsin
gözləyərkən bu yazıları oxumaqla başını qatır, də bu baxışlara cavab verdiyi sataşdı, özü də
onların şəffaf mistikasına ruhunun gözüylə meydan sulayırmış kimi, elə dik baxır, ona
nüfuz etməyə çalışırdı ki, birdən eyvanda, tamaşa edənin baxışlarını qaçırmağa, başqa
pilləkəni qoruyan iki əfsanəvi heyvan fiqurundan bir səmtə çevirməyə elə aşkar məcbur edirdi
yuxarıda qərar tutmuş, qəribə qiyafəsinin təsiri ki, xoşagəlməz bir hal keçirdi, üzünü çevirib,
fikirlərini tamam başqa səmtə yönəldən bir çəpər boyu addımladı, bu adama bir daha
insan gördü, öz xəyallarından ayrıldı. fikir verməməyi qərara aldı və onu elə həmin
an da unutdu. Lakin Aşenbax naməlum şəxsin
Zəng qülləsinin bürünc qapılarındanmı səyyaha bənzəməsindən, ya da ona göstərdiyi
çıxdı, yoxsa gözə dəymədən yaxınlaşaraq, tamam başqa – fiziki, yaxud psixi təsirdən
küçə tərəfdənmi qalxdı qüllənin yanına – bunu təəccüblənsə də, qəflətən sanki ruhunun qol-
bilmədi. Aşenbax bu məsələyə elə də dərindən qanad açdığını, içində vücuduna hakim kəsilən
nüfuz etmədən, daha çox birinci ehtimala həsrəti duydu. Daxilində uşaq kimi yerini
üstünlük verirdi. Bu ortaboylu, arıq, saqqalsız dəyişmək, səfərə çıxmaq istəyi baş qaldırdı –
və fındıqburun olan adam daha çox süd bəyazı elə canlı, elə təzə, daha dəqiqi, nə zamandan
rəngdə çil-çil dərili kürənsaç tiplərə aid idi. bəri yaşamadığı, artıq unutduğu elə bir hiss
Əynindəkilər bavariyalılara xas bir şey deyildi, ki... Əllərini arxasında çarpazlaşdırdı, baxış-
həm də başına qoyduğu enli günlüklü lif şlyapa larını aşağı dikərək, başına gələnlərin mahiyyət
ona yad, uzaq ellərdən gələn bir adam görün- və mənasını anlamaq üçün yerində donub
tüsü verirdi. Lakin arxasından asdığı əsl qaldı. Bu, şübhəsiz, səyahətə çıxmaq arzusuy-
bavariyalı çantası bu qənaəti ilə düz gəlmirdi. du, başqa bir şey deyildi – lakin onu qəfil
Əynində sarı rəngli, qaba yundan toxunmuş qızdırma kimi elə sarmışdı ki, artıq beyni du-
gödəkcə vardı, sol əlini belinə söykəmişdi, manlanırdı. O, gəzmək-görmək həsrətindəydi,
qolunun üstünə boz rəngli nəsə, çox güman uzun müddətdən sonra, qəlbinin hələ də dinclik
ki, plaş atmışdı, sağ əlində isə dəmir ucluqlu tapmamış fantaziyası rəngarəng dünyamızın
ağac vardı; onu döşəməyə dirəmiş, ayaqlarını bütün möcüzələrini və dəhşətlərini bir obrazda
çarpazlaşdırıb durmuşdu, bir böyrünü isə əl birləşdirirdi. İndi, o özü hər şeyi təsəvvüründə
ağacının dəstəyinə söykəmişdi. eyni anda təcəssüm etdirməyə can atırdı. O,
səmanın altındakı ağlasığmaz, rütubətli, ilkin
Başını elə qaldırmışdı ki, idman köynəyinin dünyanın keçilməzliyini xatırladan mənzərəni
qatlama yaxalığından arıq boğazında sivri görürdü; adaları, axarlarıyla lil gətirən
hülqumu görünürdü, dik burnu və üzündə iki gölməçələri, buxardan öz dumanına bələnmiş
şaquli qırışı vardı, qızarmış ağımtıl gözləri tropik bataqlıqları görürdü; qıjıkimilərin qalın
uzaqlara baxırdı. Bəlkə də, hündür olduğuna, kolluğundan, yaxında-uzaqda qəribə tərzdə
həm də bura qədəm basanları ucaldan bir çiçəkləyən bitkilərlə örtülmüş torpaqdan boy
məkanda dayandığına görə, onun duruşunda verib yüksələn palmaların tüklü gövdələrini
özündənrazı bir seyrçilik, cəsurluq, hətta elə görürdü; qəribə bir eybəcərliyə malik, həm
bil bir vəhşilik də vardı. Üz-gözünü ya batan torpağa, həm də yaşıl işıqlarla sayrışan sulara
günəşin çəpəki şüalarından bürüşdürmüşdü, kök atan ağacları, üzərində süd bəyazı
ya da elə zahiri görünüşünə xas olan bir rəngində, nəhəng fincanı xatırladan çiçəklər
qəribəlik idi bu, amma dodaqları çox nazik
işıqlı rənglərə üstünlük verilən mübhəm həvə dişləri və damağı çöldə qalırdı. 2016
işarələrlə süslənmiş ön tərəfində, həm də
qızılı hərflərlə həkk edilmiş simmetrik yazılar, Çox mümkün ki, indi tanımadığı bir kəsi, Tomas Mann. Venesiyada ölüm
axirət həyatına aid “Tanrı evinə aparan yol”, dalğınlığına rəğmən, bəs deyincə diqqətlə
ya da “Əbədi nurun amanında olsunlar” kimi süzən Aşenbax kifayət qədər nəzakətli deyildi.
kəlamlar yerləşdirilmişdi. Aşenbax tramvay Lakin onun gözünə birdən elə həmin şəxsin
gözləyərkən bu yazıları oxumaqla başını qatır, də bu baxışlara cavab verdiyi sataşdı, özü də
onların şəffaf mistikasına ruhunun gözüylə meydan sulayırmış kimi, elə dik baxır, ona
nüfuz etməyə çalışırdı ki, birdən eyvanda, tamaşa edənin baxışlarını qaçırmağa, başqa
pilləkəni qoruyan iki əfsanəvi heyvan fiqurundan bir səmtə çevirməyə elə aşkar məcbur edirdi
yuxarıda qərar tutmuş, qəribə qiyafəsinin təsiri ki, xoşagəlməz bir hal keçirdi, üzünü çevirib,
fikirlərini tamam başqa səmtə yönəldən bir çəpər boyu addımladı, bu adama bir daha
insan gördü, öz xəyallarından ayrıldı. fikir verməməyi qərara aldı və onu elə həmin
an da unutdu. Lakin Aşenbax naməlum şəxsin
Zəng qülləsinin bürünc qapılarındanmı səyyaha bənzəməsindən, ya da ona göstərdiyi
çıxdı, yoxsa gözə dəymədən yaxınlaşaraq, tamam başqa – fiziki, yaxud psixi təsirdən
küçə tərəfdənmi qalxdı qüllənin yanına – bunu təəccüblənsə də, qəflətən sanki ruhunun qol-
bilmədi. Aşenbax bu məsələyə elə də dərindən qanad açdığını, içində vücuduna hakim kəsilən
nüfuz etmədən, daha çox birinci ehtimala həsrəti duydu. Daxilində uşaq kimi yerini
üstünlük verirdi. Bu ortaboylu, arıq, saqqalsız dəyişmək, səfərə çıxmaq istəyi baş qaldırdı –
və fındıqburun olan adam daha çox süd bəyazı elə canlı, elə təzə, daha dəqiqi, nə zamandan
rəngdə çil-çil dərili kürənsaç tiplərə aid idi. bəri yaşamadığı, artıq unutduğu elə bir hiss
Əynindəkilər bavariyalılara xas bir şey deyildi, ki... Əllərini arxasında çarpazlaşdırdı, baxış-
həm də başına qoyduğu enli günlüklü lif şlyapa larını aşağı dikərək, başına gələnlərin mahiyyət
ona yad, uzaq ellərdən gələn bir adam görün- və mənasını anlamaq üçün yerində donub
tüsü verirdi. Lakin arxasından asdığı əsl qaldı. Bu, şübhəsiz, səyahətə çıxmaq arzusuy-
bavariyalı çantası bu qənaəti ilə düz gəlmirdi. du, başqa bir şey deyildi – lakin onu qəfil
Əynində sarı rəngli, qaba yundan toxunmuş qızdırma kimi elə sarmışdı ki, artıq beyni du-
gödəkcə vardı, sol əlini belinə söykəmişdi, manlanırdı. O, gəzmək-görmək həsrətindəydi,
qolunun üstünə boz rəngli nəsə, çox güman uzun müddətdən sonra, qəlbinin hələ də dinclik
ki, plaş atmışdı, sağ əlində isə dəmir ucluqlu tapmamış fantaziyası rəngarəng dünyamızın
ağac vardı; onu döşəməyə dirəmiş, ayaqlarını bütün möcüzələrini və dəhşətlərini bir obrazda
çarpazlaşdırıb durmuşdu, bir böyrünü isə əl birləşdirirdi. İndi, o özü hər şeyi təsəvvüründə
ağacının dəstəyinə söykəmişdi. eyni anda təcəssüm etdirməyə can atırdı. O,
səmanın altındakı ağlasığmaz, rütubətli, ilkin
Başını elə qaldırmışdı ki, idman köynəyinin dünyanın keçilməzliyini xatırladan mənzərəni
qatlama yaxalığından arıq boğazında sivri görürdü; adaları, axarlarıyla lil gətirən
hülqumu görünürdü, dik burnu və üzündə iki gölməçələri, buxardan öz dumanına bələnmiş
şaquli qırışı vardı, qızarmış ağımtıl gözləri tropik bataqlıqları görürdü; qıjıkimilərin qalın
uzaqlara baxırdı. Bəlkə də, hündür olduğuna, kolluğundan, yaxında-uzaqda qəribə tərzdə
həm də bura qədəm basanları ucaldan bir çiçəkləyən bitkilərlə örtülmüş torpaqdan boy
məkanda dayandığına görə, onun duruşunda verib yüksələn palmaların tüklü gövdələrini
özündənrazı bir seyrçilik, cəsurluq, hətta elə görürdü; qəribə bir eybəcərliyə malik, həm
bil bir vəhşilik də vardı. Üz-gözünü ya batan torpağa, həm də yaşıl işıqlarla sayrışan sulara
günəşin çəpəki şüalarından bürüşdürmüşdü, kök atan ağacları, üzərində süd bəyazı
ya da elə zahiri görünüşünə xas olan bir rəngində, nəhəng fincanı xatırladan çiçəklər
qəribəlik idi bu, amma dodaqları çox nazik
