Page 42 - "Xəzər"

çariça Mariyanı yola gətirmək mümkün tunda əlahəzrət imperator Aleksandr knyaz

deyildi, çünki bir tərəfdən onun gürcü Pavel Dmitriyeviç Sisianovu Baş komandan

kübar cəmiyyətindəki mövqeyi elə idi ki, təyin etdi və elə ilk görüşdən general

zor işlətmək bu cəmiyyətdə onsuz da zəif Lazarevlə knyaz arasında işgüzar bir

olan Rusiyaya meyli daha da zəiflədə münasibət yarandı – onların hər ikisi

bilərdi, o biri tərəfdən isə general Lazarev xidmət adamı idi. Baş komandan nəinki

çariça Mariya ilə heç vəchlə güc dilində yalnız şahzadələri, ümumiyyətlə, çar

danışmaq iqtidarında deyildi və çariça nəsillərinə mənsub olanların hamısını Gür-

Mariya bunu bilirdi. cüstandan təmizləməyə başladı və çariça

XII İrakli 1800-cü ilin dekabrında vəfat Mariyanın inadını, tərsliyini görüb, 1803-

etdikdən sonra, o vaxt ki şahzadələrin cü il aprel ayının 17-də axşam general

Kaxetiya tacı uğrunda ölüm-dirim Lazarevi öz hüzuruna çağırtdırdı.

mübarizəsi başladı, o vaxt ki bu şahzadələri Həmin aprel axşamı yazın gəlişi Tiflisdə

dəstəkləyən müxtəlif qüvvələrin ədavəti əməlli-başlı hiss olunurdu, knyaz Sisianov

bir-birinə qarışdı, bu hadisələri diqqətlə kabinetinin pəncərələrini taybatay açmışdı

izləyən Osmanlı imperiyası və Qacarlar və otaqda bir yaz qoxusu var idi. Gün

42 da Zaqafqaziyada öz mövqelərini güc- xeyli uzansa da, kabinetə yavaş-yavaş

ləndirmək fürsətindən istifadə etməyə alaqaranlıq çökürdü, ancaq knyaz kerosin
2016 başladı, onda çariça Mariyanın istəyi – lampalarını hələ yandırmamışdı – yanan

Kaxetiya tacı Cəbrayılın olmalıdır! – daha kerosin lampalarının iyi otağa dolmuş bu

da şiddətləndi, qarşısı alınmaz bir alova yaz qoxusuna tamam yad bir şey idi.

çevrildi. Üstü cürbəcür məlumatlarla, raportlarla,

General Lazarev qoşunların gücündən, danoslarla dolu böyük yazı mizinin

özünün nüfuzundan istifadə edərək, heç arxasında oturmuş knyaz Sisianov

bir şahzadənin taxtı ələ keçirməsinə imkan qarşısında farağat dayanmış general

vermədi və imperator Pavelin qərarını Lazarevə baxaraq, ayağa qalxıb onunla

gözlədi. Ali qərar isə belə oldu ki, Gürcüstan üzbəüz dayandı: bu general-mayor im-

Rusiyaya birləşdirilir və general Lazarev periyaya və əlahəzrətə sadiq olan əsl rus

bu manifesti bütün gürcü kilsələrində, soldatı idi və onların ikisində də bir-birinə

azərbaycanlı məscidlərində oxutdurdu. qarşılıqlı hüsn-rəğbət var idi. General

Gürcü şahzadələri bu manifesti aşkar bir Lazarev o azsaylı yüksəkrütbəli hərbçi-

kin-küdurətlə qarşıladılar və yenə də bir- lərdən biri idi ki, daha da yüksək rütbəyə

birinə qarşı fitnə-fəsadlarını davam nail olmaq xətrinə yox, vətənin və impe-

etdirdilər, çariça Mariya isə həmin inadla riyanın mənafeyi naminə fəaliyyət gös-

Elçin. Baş nə edirdisə – hansı vasitəyə əl atırdı, tərirdi, onda yalançı heç nə yox idi və

hansı intriqanı qururdu – hətta gürcü knyaz Sisianov məhz bu cür rus generalları

cəmiyyətinin bütün təbəqələrində muzdlu ilə fəxr edirdi. O, qarşısında farağat

və muzdsuz xəbərçiləri olan general dayanmış bu nisbətən cavan general-

Lazarev belə, bunun yarısından çoxunu mayora baxa-baxa iyirmi il bundan əvvəli

bilmirdi. xatırladı – xəyal onu o vaxtlara apardı ki,

İki il bu cür çaxnaşma içində keçdi, polkovnik Sisianov Sankt-Peterburq qre-

nəhayət, keçən ilin – 1802-ci ilin avqus- nader alayının komandiri idi, bəzən Baş