Page 215 - 2017-4
P. 215
istləri Cənub kommunistlərinə (onla- Şimali Vyetnam ölkənin cənubuna yiyələ- 215
rı vyetkonqçu adlandırırdılar) bu höku- nənə qədər davam etdi. 1976-cı ilin iyul 2017
məti devirməkdə kömək edirdilər. ayında isə Vyetnam Sosialist Respubli-
kası yarandı. natali Kuliş. 10-cu paralel
Kommunizmin bütün ərazidə yayılma-
sını istəməyən ABŞ öz növbəsində Cə- Kommunist hərəkatının sosialist eks-
nubi Vyetnam hökumətinə yardım etmə- perimentləri Vyetnamda ölkəni iqtisadi tə-
yə başladı. Əvvəlcə bu, pul və hərbi tex- nəzzülə gətirib çıxartdı. Hətta SSRİ-nin
nika şəklində idi, amma getdikcə Şimalla və sosialist ölkələrinin daimi köməyi də
Cənub arasında münaqişə kəskinləşdi və vəziyyəti düzəltmədi, çünki vəziyyət hələ
ABŞ öz qoşunlarını Cənubun köməyinə 70-ci illərin sonlarında Çinlə baş verən
yollamağa (1965-ci ildən), həmçinin Şi- münaqişələr səbəbindən kəskinləşmişdi.
mali Vyetnamı bombalamağa başladı.
İkinci Hind-Çin müharibəsi belə başlandı. Bu vaxt iki nəhəng – SSRİ və ABŞ
“soyuq müharibə”nin gərginliyinə guya
Cənubi Vyetnamın ərazisində parti- son qoymuşdular, başlıca səbəb də kom-
zan hərəkatı geniş vüsət aldı. Vyetkonq- munizm idi. Amma 1980-ci ildə, yəni ABŞ-
çu partizanlar ələkeçməz idilər – onlar da antikommunist Reyqan prezident olar-
mürəkkəb yeraltı labirint sistemi düzəlt- kən plasdarm ərazini saxlamaqla silah-
mişdilər və vaxtaşırı torpağın üstünə çı- lanmaya yenidən rəvac verilmişdi.
xıb amerikanlara qəfil hücum edirdilər.
Elə ələkeçməzliyin başlıca səbəbi də bu Sovet İttifaqı üçün kommunizmin yeni
idi. Deyirdilər, guya labirintlərdə 16 000 törəmə ölkəsi Kamboca oldu. Burada Pol
partizan gizlənib. Bir sözlə, hərbi əməliy- Potun başçılığı altında “sosializm”in Sta-
yatlar zamanı cəngəlliklərdə “aborigen- lin variantı həyata keçirilirdi. Marksist şüar-
lər” özlərini amerikanlardan daha rahat larla pərdələnənlər ölkə iqtisadiyyatını ta-
hiss edirdilər. Vyetkonqçuların sığınacaq- mamilə dağıtdılar, milyonlarla insanı
larını dağıtmaq üçün amerikanlar kəndlə- (əsasən də ziyalıları) məhv etdilər, bir
rə, cəngəlliklərə havadan kimyəvi mad- qismini də həbs düşərgələrinə göndərdi-
dələr, defoliantlar atırdılar, bu isə təbiəti, lər. Qırmızı kxmer dəstələri insanları dəh-
bitkiləri məhv edirdi. şətli təhqirə məruz qoyurdu. Pol Pot reji-
mini hətta sosialist ölkələri də (Çindən
Öz növbəsində Sovet İttifaqı da kom- başqa) dəstəkləmirdi. Buna görə 1979-
munistlərə dəstək verir, hər vəchlə Şimali cu ildə SSRİ-nin dəstəyi ilə Vyetnam öz
Vyetnama kömək edirdi. İkinci Hind-Çin qoşunlarını Kambocaya yeritdi. Görünür,
müharibəsi televiziya ilə geniş translyasi- “sülhməramlı” missiyanı onuncu paralel-
ya edildiyindən dünya xalqları hər şeyi də yerinə yetirmək hərbi mükəlləfiyyətli
ekrandan görə bilirdi. Və təəccüblü deyil sovet əsgərlərinin öhdəsinə düşmüşdü,
ki, müharibə əleyhinə hərəkat, ilk növbə- yəni onlar “yuxarıdan” (Moskvadan) gə-
də, ABŞ-da yarandı. 1967-ci ilə qədər və- lən əmrləri icra etməliydilər.
ziyyət xeyli kəskinləşmişdi və ABŞ prezi-
denti qoşunların bu ölkədən çıxarılması Ucsuz-bucaqsız İttifaqın göbəyində
haqqında qərar qəbul etməyə məcbur ol- doğulan, sadə, təvazökar bir oğlan olan
du. Amma bu işə yalnız 1969-cu ildən Aleksandr Şemetin də ürəyindən, o vax-
başlanıldı, hərçənd döyüşlər 1975-ci ilə – tın bütün oğlan uşaqları kimi, hərbçi ol-
maq arzusu keçirdi:
rı vyetkonqçu adlandırırdılar) bu höku- nənə qədər davam etdi. 1976-cı ilin iyul 2017
məti devirməkdə kömək edirdilər. ayında isə Vyetnam Sosialist Respubli-
kası yarandı. natali Kuliş. 10-cu paralel
Kommunizmin bütün ərazidə yayılma-
sını istəməyən ABŞ öz növbəsində Cə- Kommunist hərəkatının sosialist eks-
nubi Vyetnam hökumətinə yardım etmə- perimentləri Vyetnamda ölkəni iqtisadi tə-
yə başladı. Əvvəlcə bu, pul və hərbi tex- nəzzülə gətirib çıxartdı. Hətta SSRİ-nin
nika şəklində idi, amma getdikcə Şimalla və sosialist ölkələrinin daimi köməyi də
Cənub arasında münaqişə kəskinləşdi və vəziyyəti düzəltmədi, çünki vəziyyət hələ
ABŞ öz qoşunlarını Cənubun köməyinə 70-ci illərin sonlarında Çinlə baş verən
yollamağa (1965-ci ildən), həmçinin Şi- münaqişələr səbəbindən kəskinləşmişdi.
mali Vyetnamı bombalamağa başladı.
İkinci Hind-Çin müharibəsi belə başlandı. Bu vaxt iki nəhəng – SSRİ və ABŞ
“soyuq müharibə”nin gərginliyinə guya
Cənubi Vyetnamın ərazisində parti- son qoymuşdular, başlıca səbəb də kom-
zan hərəkatı geniş vüsət aldı. Vyetkonq- munizm idi. Amma 1980-ci ildə, yəni ABŞ-
çu partizanlar ələkeçməz idilər – onlar da antikommunist Reyqan prezident olar-
mürəkkəb yeraltı labirint sistemi düzəlt- kən plasdarm ərazini saxlamaqla silah-
mişdilər və vaxtaşırı torpağın üstünə çı- lanmaya yenidən rəvac verilmişdi.
xıb amerikanlara qəfil hücum edirdilər.
Elə ələkeçməzliyin başlıca səbəbi də bu Sovet İttifaqı üçün kommunizmin yeni
idi. Deyirdilər, guya labirintlərdə 16 000 törəmə ölkəsi Kamboca oldu. Burada Pol
partizan gizlənib. Bir sözlə, hərbi əməliy- Potun başçılığı altında “sosializm”in Sta-
yatlar zamanı cəngəlliklərdə “aborigen- lin variantı həyata keçirilirdi. Marksist şüar-
lər” özlərini amerikanlardan daha rahat larla pərdələnənlər ölkə iqtisadiyyatını ta-
hiss edirdilər. Vyetkonqçuların sığınacaq- mamilə dağıtdılar, milyonlarla insanı
larını dağıtmaq üçün amerikanlar kəndlə- (əsasən də ziyalıları) məhv etdilər, bir
rə, cəngəlliklərə havadan kimyəvi mad- qismini də həbs düşərgələrinə göndərdi-
dələr, defoliantlar atırdılar, bu isə təbiəti, lər. Qırmızı kxmer dəstələri insanları dəh-
bitkiləri məhv edirdi. şətli təhqirə məruz qoyurdu. Pol Pot reji-
mini hətta sosialist ölkələri də (Çindən
Öz növbəsində Sovet İttifaqı da kom- başqa) dəstəkləmirdi. Buna görə 1979-
munistlərə dəstək verir, hər vəchlə Şimali cu ildə SSRİ-nin dəstəyi ilə Vyetnam öz
Vyetnama kömək edirdi. İkinci Hind-Çin qoşunlarını Kambocaya yeritdi. Görünür,
müharibəsi televiziya ilə geniş translyasi- “sülhməramlı” missiyanı onuncu paralel-
ya edildiyindən dünya xalqları hər şeyi də yerinə yetirmək hərbi mükəlləfiyyətli
ekrandan görə bilirdi. Və təəccüblü deyil sovet əsgərlərinin öhdəsinə düşmüşdü,
ki, müharibə əleyhinə hərəkat, ilk növbə- yəni onlar “yuxarıdan” (Moskvadan) gə-
də, ABŞ-da yarandı. 1967-ci ilə qədər və- lən əmrləri icra etməliydilər.
ziyyət xeyli kəskinləşmişdi və ABŞ prezi-
denti qoşunların bu ölkədən çıxarılması Ucsuz-bucaqsız İttifaqın göbəyində
haqqında qərar qəbul etməyə məcbur ol- doğulan, sadə, təvazökar bir oğlan olan
du. Amma bu işə yalnız 1969-cu ildən Aleksandr Şemetin də ürəyindən, o vax-
başlanıldı, hərçənd döyüşlər 1975-ci ilə – tın bütün oğlan uşaqları kimi, hərbçi ol-
maq arzusu keçirdi:
