Page 26 - "Xəzər" 2017
P. 26
nağılı yaşayırıq? Bəlkə, vaxt ötdükcə barəsində soruşacam. Necə cavab ve-
bu nağılın mahiyyətinə varmaqda kos- rəcəyin mənim üçün çox əhəmiyyətlidir.
mik teleskop bizə az da olsa kömək Amma əvvəlcə sənə bəzi şeyləri danış-
edə bildi? Bəlkə, insanın nə olduğu mağım lazımdır.
barədə cavab oralarda, qalaktikanın
arxasında gizlənib? Habbl teleskopu! Yenə bu teleskop.
Bu məktubda «tapmaca» sözünü İndi artıq şübhə etmirdim ki, atamın
tez-tez işlədirəm. Kainatı dərk etmək məndən soruşmaq istədiyi vacib sualın
cəhdini, yəqin ki, böyük mozaikaya dünya məkanı ilə hansısa əlaqəsi var.
düzülən xırda daşlarla müqayisə etmək Çarpayıdan qalxıb pəncərədən bayıra
olar. Hərçənd istisna deyil ki, eyni baxdım. Hələ də güclü qar yağırdı. Amma
dərəcədə mücərrəd, abstrakt bir tap- fikirləşdim ki, bunun dəxli yoxdur. Buludlar
macadan danışmaq mümkündür və ola lap hər yeri tutsa da, Habbl teleskopu
bilsin, onun cavabı bizim daxilimizdədir. bizimkindən milyard işıq ili geridə qalan
Axı biz burada yaşayırıq. Bu Kainat qalaktikaların dəqiq fotolarını çəkə bilər.
elə bizik. Bu teleskop sutkada iyirmi dörd saat
26 Mən o fikirdəyəm ki, insanın yara- işləyir. O, artıq yüz minlərlə şəkil çəkib,
dılışı hələ başa çatmayıb; onun fiziki on mindən artıq səma cismini araşdırıb,
2017 inkişafı əqli inkişafını üstələməlidir və gün ərzində bütün kompüteri yükləməyə
üstələyir. Elədə bizim kosmosun fiziki artıqlamasıyla bəs edəcək məlumatlarla
təbiəti də yalnız zahiridir – dünyanın bizi təmin edir.
dərki üçün zəruri materialdır. Amma kosmik teleskop barədə yazmaq
Gözlərim önündə inanılmaz mən- atama niyə lazım olmuşdu? Mən bu
zərələr canlanır. Nyuton qəfildən cazibə teleskopla Portağal Qız arasında əlaqəni
qüvvəsini kəşf edir. Әladır! Eyni göz- başa düşmürdüm. İndi bu, çox da vacib
lənilməzliklə Darvin bizim planetdə bi- deyildi. Әn vacibi atamın, ümumiyyətlə,
oloji inkişaf qanununu kəşf edir. Çox Habbl teleskopu barədə bilməsi, onun
gözəl! Davam edək. Eynşteyn kütlə, bəşəriyyət üçün nə kimi əhəmiyyət kəsb
enerji və işıq sürəti arasında əlaqəni etdiyini başa düşməsi idi. Atam xəstə-
Yusteyn Qorder. Portağal Qız üzə çıxardır. Әhsən! Axırda da Kriklə lənməzdən və ölməzdən qabaq buna
Uotson DNK strukturu modelini, yəni macal tapmışdı, ölüm ərəfəsində məşğul
bitkilərin və canlı orqanizmlərin irsi olduğu sonuncu işi də məhz bu olmuşdu.
materialını yaradır. Qiyamətdir! Bu olub Kainatın Gözü! Habbl teleskopu barədə
1953-cü ildə. Hə, Georq, bax beləcə, heç vaxt bu cür düşünməmişdim; mən
tamamilə ağlabatandır ki, haçansa – onu bəşəriyyətin kosmosa açılan pəncərəsi
günlərin bir gözəl günü! – inadkar birisi kimi təsəvvür edirdim. İndi isə teleskopun
dünyanın yaranış sirrini də tapsın. Ehti- «Kainatın Gözü» adlandırılmasında heç
mal edirəm ki, bu, mümkündür. (Həmin bir mübaliğə görmürdüm.
gün mən hansısa böyük bir qəzetin Vaxtilə Norveçin Xristianiya ilə Eydsvoll
sərlövhələri üzərində işləmək istərdim!) arasındakı ilk dəmiryolunun doğurduğu
Yadındadırsa, məktubun əvvəlində heyrət, yəqin ki, bir qədər şişirdilmişdi.
yazmışdım ki, səndən bir məsələ Norveçdə bütün Yer kürəsi əhalisinin
bu nağılın mahiyyətinə varmaqda kos- rəcəyin mənim üçün çox əhəmiyyətlidir.
mik teleskop bizə az da olsa kömək Amma əvvəlcə sənə bəzi şeyləri danış-
edə bildi? Bəlkə, insanın nə olduğu mağım lazımdır.
barədə cavab oralarda, qalaktikanın
arxasında gizlənib? Habbl teleskopu! Yenə bu teleskop.
Bu məktubda «tapmaca» sözünü İndi artıq şübhə etmirdim ki, atamın
tez-tez işlədirəm. Kainatı dərk etmək məndən soruşmaq istədiyi vacib sualın
cəhdini, yəqin ki, böyük mozaikaya dünya məkanı ilə hansısa əlaqəsi var.
düzülən xırda daşlarla müqayisə etmək Çarpayıdan qalxıb pəncərədən bayıra
olar. Hərçənd istisna deyil ki, eyni baxdım. Hələ də güclü qar yağırdı. Amma
dərəcədə mücərrəd, abstrakt bir tap- fikirləşdim ki, bunun dəxli yoxdur. Buludlar
macadan danışmaq mümkündür və ola lap hər yeri tutsa da, Habbl teleskopu
bilsin, onun cavabı bizim daxilimizdədir. bizimkindən milyard işıq ili geridə qalan
Axı biz burada yaşayırıq. Bu Kainat qalaktikaların dəqiq fotolarını çəkə bilər.
elə bizik. Bu teleskop sutkada iyirmi dörd saat
26 Mən o fikirdəyəm ki, insanın yara- işləyir. O, artıq yüz minlərlə şəkil çəkib,
dılışı hələ başa çatmayıb; onun fiziki on mindən artıq səma cismini araşdırıb,
2017 inkişafı əqli inkişafını üstələməlidir və gün ərzində bütün kompüteri yükləməyə
üstələyir. Elədə bizim kosmosun fiziki artıqlamasıyla bəs edəcək məlumatlarla
təbiəti də yalnız zahiridir – dünyanın bizi təmin edir.
dərki üçün zəruri materialdır. Amma kosmik teleskop barədə yazmaq
Gözlərim önündə inanılmaz mən- atama niyə lazım olmuşdu? Mən bu
zərələr canlanır. Nyuton qəfildən cazibə teleskopla Portağal Qız arasında əlaqəni
qüvvəsini kəşf edir. Әladır! Eyni göz- başa düşmürdüm. İndi bu, çox da vacib
lənilməzliklə Darvin bizim planetdə bi- deyildi. Әn vacibi atamın, ümumiyyətlə,
oloji inkişaf qanununu kəşf edir. Çox Habbl teleskopu barədə bilməsi, onun
gözəl! Davam edək. Eynşteyn kütlə, bəşəriyyət üçün nə kimi əhəmiyyət kəsb
enerji və işıq sürəti arasında əlaqəni etdiyini başa düşməsi idi. Atam xəstə-
Yusteyn Qorder. Portağal Qız üzə çıxardır. Әhsən! Axırda da Kriklə lənməzdən və ölməzdən qabaq buna
Uotson DNK strukturu modelini, yəni macal tapmışdı, ölüm ərəfəsində məşğul
bitkilərin və canlı orqanizmlərin irsi olduğu sonuncu işi də məhz bu olmuşdu.
materialını yaradır. Qiyamətdir! Bu olub Kainatın Gözü! Habbl teleskopu barədə
1953-cü ildə. Hə, Georq, bax beləcə, heç vaxt bu cür düşünməmişdim; mən
tamamilə ağlabatandır ki, haçansa – onu bəşəriyyətin kosmosa açılan pəncərəsi
günlərin bir gözəl günü! – inadkar birisi kimi təsəvvür edirdim. İndi isə teleskopun
dünyanın yaranış sirrini də tapsın. Ehti- «Kainatın Gözü» adlandırılmasında heç
mal edirəm ki, bu, mümkündür. (Həmin bir mübaliğə görmürdüm.
gün mən hansısa böyük bir qəzetin Vaxtilə Norveçin Xristianiya ilə Eydsvoll
sərlövhələri üzərində işləmək istərdim!) arasındakı ilk dəmiryolunun doğurduğu
Yadındadırsa, məktubun əvvəlində heyrət, yəqin ki, bir qədər şişirdilmişdi.
yazmışdım ki, səndən bir məsələ Norveçdə bütün Yer kürəsi əhalisinin
