BM Güvenlik Konseyinin Yukarı Karabağ’la İlgili Kararnameleri

BM Güvenlik Konseyinin Yukarı Karabağ’la İlgili Kararnameleri

Ermenistan-Azerbaycan, Yukarı Karabağ sorunu başladıktan sonra uzun bir süre dünya toplumunun dikkatini çekmedi. Sorunun görüldüğü ilkin aşamada dünya birliği onun ortadan kaldırılmasında pek meraklı değildi. Çünkü bu sorun SSCB’nin çökmesi sürecini çöktürülmesi sürecini hızlandıran çok sayıda etkenlerden birisiydi ve onun ortadan kaldırılması Sovyetler Birliği içindeki çöktürücü süreçleri engelleyebilirdi. Yukarı Karabağ sorununun ortaya çıkmasının bizzat Kremil’in senaryosuyla olması da ilginçtir. Birlik yönetimi “parçala, yönelt” ilkesine dayanarak bölgesel çatışmalar çıkarmakla dikkati önemli sorunlardan çekindirmek, böylece de müttefik cumhuriyetlerde görülen özgürlük harekâtlarının genişlenmesini engellemeye çalışıyordu. Fakat bu plan SSCB için bumerang etkisi yaptı ve etnik çatışmalar imparatorluğun çökmesinin engellemek bir yana, hatta süreci daha da hızlandırmış oldu. Ermenilerse daha sorun çıkmadan önce yurt dışından destek almak için ciddi kampanya yapmışlar. Burada Ermeni lobisinin imkânlarını geniş kullanılmış.

1922 yılında Ermeni silahlı birlikleri ülkemiz topraklarını işgale yönelik askeri operasyonların kapsamını iyice genişletti. Fakat hiçbir uluslararası kurum herkesin gözü önünde yapılan ve uluslararası yasaları çiğneyen bu işgalciliğin gereken değerlendirilmesini yapmadı. Gerçi değişik dönemlerde BM’nin, AGİT’in, AB’nin konula ilgili belirli kararları, açıklamaları oldu, buna rağmen, bu belgeler çatışmanın gerçek nedenlerini tam olarak değerlendirmiyor, işgalciyle mağdur arasında hiçbir ayrım yapmıyordu.

1991 yılında bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan Cumhuriyeti 1992 yılının mart ayında BM üyeliğine alındı. Bundan sonra Azerbaycan BM’ye başvurarak işgalci Ermenistan politikasına yaklaşımını belirtmesini ve bu ülkenin işgalciliğini engellemeği rica etti ve konuyla ilgili BM Genel Sekreterine gereken bilgiler verdi.  BM Genel Sekreteriyse sorunun çözülmesinde AGİT’in çalışmalarını desteklediğini ve bu kuruma gereken sonuçlar alması için yardım etmeğe hazır olduğunu söyledi. Bu artık dünyanın konuya duyarsızlığının göstergesiydi.

1992 yılında Şuşa’nın işgali Azerbaycan’ı yeniden BM’ye başvurmak zorunda bıraktı. 12 Mayısta BM Güvenlik Konseyi Yukarı Karabağ sorununu görüşerek açıklama vermekle yetindi. Belgede Yukarı Karabağ’da durumun ciddiliğinde endişe duyuluyor ve göçmenlere acil yardım edilmesinin gerektiği belirtiliyordu.

Kararname 822

1993 yılında Azerbaycan’ın daha bir bölgesi – Kelbecer Ermeniler tarafından işgal edildi. Azerbaycan konuyla ilgili BM’ye başvurarak işgalciyle ilişkin tavrını koymasını rica etti. 6 Nisanda BM Güvenlik Konseyi başkanının beyanatı kabul edildi. Fakat bu beyanat da sorunun çözümüne katkıda bulunmadı. Konu şu ki Ermenistan’ın işgalcilik politikasına tavrı belgeye yansıtılmadı ve Kelbecer’in işgalinin “yerli Ermenilerce” gerçekleştirildiği vurgulandı. 30 Nisanda BM GK Ermenistan – Azerbaycan, Yukarı Karabağ sorununa ait ilk kararnameyi çıkardı. BM GK 822 sayılı Kararnamesi adlanan bu belge GK başkanının 29 Ocak 1993 ve 6 Nisan 1993 tarihinde verdiği beyanatlara dayanarak hazırlandı. Kararnamede bölgedeki istikrar ve barışın tehlikede olduğu belirtiliyor, göçkünlerin sayısının artmasından endişe duyuluyor ve Kelbecer ilinde ortaya çıkan olağanüstü hal sorunlarının kaldırılmasının gerekliliği belirtiliyordu. BM GK ateşin durdurulması için işgalciliğe ve askeri operasyonlara son vermeye sesliyor, işgalci kuvvetlerin Kelbecer ilinden ve Azerbaycan’ın işgale uğramış diğer bölgelerinden çıkarılmasını talep ediyordu. Fakat bu kararname de bölgede barışın sağlanmasında etken değildi. Öncelikle, BM GK’nin kararnamesi yalnız laftaydı ve konuya hiçbir kesin değerlendirme yapmak amacı yoktu. Öte yandan, kararnamedeki şıkların gerçekleştirilme mekanizmaları da belirtilmemiş. Belgede Azerbaycan topraklarının işgal olunması onaylansa da, bunu kimin yaptığı belirtilmemiş ve askeri operasyonların “yerli Ermenilerce” yapıldığı yazılmıştır.            

Çözünürlük 822 (1993) 30 Nisan 1993 tarihli Güvenlik Konseyi,

Dağlık Karabağ sorununa ilişkin Güvenlik Konseyi Başkanı tarafından yapılan 1993 yılı 29 Ocak, 1 ve 6 Nisan (2) tarihli açıklamalarına dayanarak, Genel Sekreter 14 Nisan 1993 (3) tarihli raporunu dikkatle inceleyerek, Ermenistan Cumhuriyetiyle Azerbaycan Cumhuriyeti arasında ilişkilerin gergin olmasıyla ilgili ciddi endişesini belirterek, Silahlı askeri operasyonların genişlemesini ve özellikle yerli Ermeni güçlerinin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Kelbecer bölgesine son saldırısını heyecanla kaydederek, böylesi bir durumun bölgede barış ve güvenliğe tehlike oluşturmasından rahatsızlık duyarak, Büyük ölçüde sivil kişilerin yerlerinin değişmesi ve bölgede, özellikle Kelbecer ilinde, olağanüstü durumla ilgili ciddi endişesini belirterek, bölgede tüm devletlerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygıyı bir kez daha teyit ederek, ayrıca, uluslararası sınırların hep aynı kalmasını ve toprak elde etmek amacıyla güç kullanımının imkânsızlığını bir kez daha vurgulayarak, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği toplantısı çerçevesinde gerçekleştirilen barış sürecini desteklediğini beyan ederek ve silahlı askeri operasyonların genişlenmesinin bu süreç için yıkıcı sonuç verebileceğinden derinden rahatsızlık duyarak,

1. Uzun süreli, devamlı ateşkesin sağlanması amacıyla tüm askeri operasyonların ve düşmanlık eylemlerinin derhal durdurulmasını, ayrıca tüm işgalci güçlerin Kelbecer ilinden ve Azerbaycan'ın diğer zamanlarda işgal edilmiş bölgelerinden derhal çıkarılmasının önemini belirtmektedir;

2. Sorunun Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Minsk Grubu barış süreci çerçevesinde çözülmesi amacıyla taraflara görüşmeleri hemen yeniden başlamağa ve sorunun barış yoluyla çözümünü zorlaştıran herhangi hareketlerden kaçınmalarını istemektedir;

3. Sivil nüfusun acılarını dindirmek için bölgede, özellikle çatışma sırasında hasar gören yerlerde insan yardım amacıyla çalışan uluslararası kuruluşların engelsiz çalışmasını istemektedir. Tüm tarafların uluslararası insan haklarının ilke ve kurallarına uymaları gerektiğiyle alakalı onları uyarmaktadır;

4. Genel Sekreter Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı Dönem Başkanı, ayrıca Toplantı başkanının Minsk Grubu Eşbaşkanına danıştıktan sonra bölgede, özellikle Azerbaycan'ın Kelbecer ilindeki son durum değerlendirilmelerini Konsey'e rapor olarak sunmasını talep etmektedir;

5. Sorunla ilgili uğraşılar etkin bir biçimde sürdürülmesine karar verilmiştir

Ve 3205 no`lu oturumda oybirliğiyle kabul edilmiştir.

 

 


DİĞER MAKALELER