Mücadelelerde Geçen Hayat

Mücadelelerde Geçen Hayat

1928 yılı Paris.  Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin ilk dışişleri başkanı, yıllarca Fransa'da muhacir hayatı yaşayan Alimerdan Bey Topçubaşov gazete alıp bir yazı okur. Yazıda Fransa'nın SSCB'ni Brian Kellog Antlaşmasına katılmaya davet ettiği belirtiliyordu. SSCB antlaşmaya silahsızlanmayla ilgili yükümlülüğün girmemesini, antlaşmanın yalnız ulusal politika aracılığı olarak savaşın yasaklanmasını eksik yön olduğunu gösteriyor. Sovyet hükümetine göre her türlü uluslararası savaş, işgal, kuşantım gibi askeri operasyonlar yasaklanmalıdır...

Alimerdan Bey içinde konuşarak: "Yüzsüzlüğe bakar mısınız! Sovyetler işgali kötülüyor. Ya kendi yaptıkları?! İşgal etmedikleri neresi kalmış ki? Tuttuklarını kopardılar, Azerbaycan'ı da. Bolşevikler halkları, milletleri diz çöktürüp, bağımsızlıklarını, mutluluklarını, geleceklerini alıp, namuslu evlatlarını vatansız bıraktılar. İçleri soğumaz, gözleri doymaz bunların. Şimdi de bu antlaşmayla dünyayı kandırmak istiyorlar..."

Tam 9 yıl önce 1919 yılının mayıs ayında Fransa'ya gelmiş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin ilk dışişleri başkanı Alimerdan Bey Topçubaşov birkaç gün önce Versay Barış Konferansında ABD Cumhurbaşkanı Thomas Woodrow Wilson'un Azerbaycan konusunu gündeme getirerek, Büyük Dörtlüğün yeni kurulmuş cumhuriyetlerin kaderini görüştüğünü biliyordu. Taraflar oturduklarında Alimerdan Bey Topşubaşov birkaç dilde hazırlanmış memorandumu hemen Cumhurbaşkanı Wilson'a sundu. ABD ile ülkesi arasında iki taraflı diplomatik ilişkilerin kurulmasının önemini vurguladı.

  • Sayın Cumhurbaşkanı! Bağımsızlık ve demokrasi yolunda büyük bir mücadele vermiş Azerbaycan Demokratik Cumhuriyetinin yaşama hakkı var. Biz yıllarca Çar Rusya'sı sömürgesi altında ezildik. Ülkemize, milli servetlerimize, manevi değerlerimize sahip çıkamadık. Şimdi Azerbaycan bağımsızlığına kavuşuyor ve bugün, 28 Mayısta Demokratik Cumhuriyetin yıldönümünde Sizinle görüşten büyük şeref duyarım. Sayın Wilson, Size çok rica ediyorum: biz zorlukla elde ettiğimiz bağımsızlığımızı korumalıyız. Azerbaycan devletinin Dünya Birliğinin desteğine çok ihtiyacı var...

Cumhurbaşkanı Wilson hemen yanıt vermedi. Herhalde Amerikalı siyasi karşısında oturmuş bu ısrarlı Azerbaycanlı diplomata ne söyleyeceğini düşünüyordu.

  • Sayın Topçubaşov, biz dünyayı ufak devletlere ayırmayı amaç edinmedik. İngilizler bana durumu iyice anlattılar. Kafkasya'da durum karışık. Bolşevikler kimseye acımıyor. Kızıl Ordu işgale devam ediyor. Zaten İngilizler de Bakü'yü terk etmek zorunda kalmış. Lenin'i petrolden ve Kafkasya'yı bırakacağı belli zaten. Bu nedenle de siz federasyon konusunda düşüneceksiniz. Bize gelince, Sayın Topçubaşov, bundan sonra da Azerbaycan halkının bağımsızlık ve özgürlüğünü koruma konusunda hep büyük Amerika yardımını alacaktır.

Alimerdan Bey Topşubaşov ve Azerbaycan diplomatiklerinin Versay Barış Konferansındaki gergin çabaları sonuçsuz kalmadı: 11 Ocak 1920 yılında Azerbaycan'ın bağımsızlığı fiilen tanındı.

 

 

 

DİĞER MAKALELER