Şifahi nitqin tərcüməçisi, deyiləni düzgün və dəqiq ifadə etmək qabiliyyəti ilə seçilməlidir. Qısa müddət­də çevrilən cümlə və sözlər dəqiq səslənməli, söylənən fikrə uyğun gəlməlidir. Ardıcıl, yaxud sinxron tərcümə adətən aşağıdakı qayda­lar əsasında qurulur:

• Tərcümə dəqiq və təfərrüat­lı olmalıdır. Tərcümədə la­zımi informasiya ən müx­təlif səbəblərdən itə bilər. Müəyyən vəziyyətlərdə düz­gün çevrilməmiş, yaxud əlavə olunmuş bir söz deyilənin ma­hiyyətini kökündən dəyişə bilər. Adi ünsiyyətdə, lap elə yüksək rütbəli dövlət məmurlarının da­nışıqları zamanı da bu cür anlaşılmazlıqlar baş verir.

• Əgər mətndə tanış olmayan məqamlar varsa, özünü itirməməlisən, əsas fikri tutmağa ça­lışmaq lazım­dır. Bu zaman əvvəl ifadə olunmuş fikri fəhmlə dərk etmək mümkündür. Başlıca vəzifə əsas infor­masiyanı nəzərdən qaçırmamaqdır.

• Sözlərin məntiqə uyğun sıra­sı, üslub və intonasiya dəqiqliyi olmalıdır. Tərcüməni düzgün ifadə etmək lazımdır. Hər cüm­lənin öz məntiqi, əvvəli və sonu olmalıdır. Tərcüməçinin mətni orijinaldakından daha səlis çatdırması onun peşəkarlığından xəbər verir.

• Şi­fahi tər­cümənin səslənmə müddəti orijinal mət­nin müddəti­nə təxminən tən gəlməlidir. Natiqin bir neçə dəqiqə fasiləsiz danışma­sı, tərcümənin isə həddən artıq qısa alınması dinləyənlərdə yarımçıqlıq təəssüratı yaradır. Bunun əksi, yəni çıxış edənin bir neçə cümlə deməsi, tərcüməçi­nin isə onun fikrini uzun-uzadı ifadə etməsi də yersiz görünür.

• Tərcüməni birinci şəxsin dilin­dən etmək lazımdır. Bu qay­da bütün dünya dilləri üçün düzgün və məqbuldur.

• Deyilənlərin zaman konteksti mütləq nəzərə alınmalıdır. Haq­qında söz açılan hadisənin nə vaxt baş verdiyini aydın dərk et­mək və həmin informasiyanı qarşı tərəfə çatdırmaq vacibdir.

• Əgər orijinalda beynəlxalq ter­minlər işlədilirsə, həmin anla­yışlar tərcümənin mətnində də olmalıdır. Onda dinləyici in­formasiyanın ona tam çatdığını başa düşəcək.

• Neytrallıq – şifahi tərcümənin şərtlərindən biridir. Tərcüməçi öz işini yerinə yetirən zaman hisslərə qapılmamalı, natiqin de­diklərinə münasibət bildirməməlidir.

Hazırladı: N.Əliyeva